Biegunka to reakcja obronna organizmu wywoływana m.in. przez toksyczne substancje. Ma gwałtowny przebieg oraz nieprzyjemne skutki. Biegunki nie można lekceważyć, w trakcie jej trwania powinno się przyjmować dużo płynów, gdyż inaczej grozi odwodnieniem.
Rozwolnienie powstaje wskutek podrażnienia śluzówki przewodu pokarmowego, które prowadzi o szybkich skurczów jelit, co przyspiesza przemieszczanie się w nich pokarmu. Efektem tego jest zaburzenie wchłaniania wody z jedzenia. Pierwszym symptomem rozregulowanej pracy przewodu pokarmowego są znacznie częściej pojawiające się luźne lub płynne stolce, niekiedy o bardzo przykrym zapachu, z krwią, ropą albo śluzem. W wielu przypadkach biegunka przemija szybko i nie pozostawia po sobie skutków ubocznych. Jednak w niektórych sytuacjach, zlekceważona, może doprowadzić do groźnych konsekwencji. Odwodnienie może spowodować szybki spadek ciśnienia krwi, osłabienie organizmu, a nawet wywołać wstrząs.
Biegunka, która trwa u dziecka powyżej dnia, a u dorosłego dłużej niż 2 dni, prowadzi do nieprawidłowości w funkcjonowaniu gospodarki elektrolitowej. Jest to stan, który zagraża życiu, szczególnie u dzieci i osób w podeszłym wieku. Przedłużająca się dolegliwość wymaga przeprowadzenia dodatkowych badań diagnostycznych. Należy skonsultować się z lekarzem także w przypadku, gdy oprócz biegunki występują wymioty, ból brzucha, gorączka albo krwisty śluz w stolcu.
Biegunka – przyczyny
Główną przyczyną biegunki jest zazwyczaj: zakażenie bakteryjne, wirusowe, reakcja alergiczna na pokarm, stres, zatrucie pokarmowe, negatywne działanie leków (w szczególności antybiotyków) oraz nadużycie alkoholu. Może ją wywołać również picie wody, w której znajdują się ameby, lamblie lub inne pasożyty. Ta reakcja obronna organizmu bywa także symptomem krytycznych chorób – nowotworów czy ostrego zapalenia uchyłków okrężnicy. Biegunkę mogą powodować także zakażenia rotawirusami (np. grypa żołądkowa), zapalenia bakteryjne (salmonella) czy trzustki, zatrucie lekami, rtęcią, endotoksynami bakteryjnymi lub środkami chemicznymi, zespołem nadwrażliwego jelita a także problemy hormonalne i choroba Leśniowskiego-Crohna.
Jak leczyć biegunkę?
Gdy biegunka objawia się jedynie oddawaniem luźnego stolca, chory powinien ograniczyć się do picia dużych ilości płynów oraz spożywania probiotyków, które przywracają odpowiedni skład mikroflory bakteryjnej jelit. Wiele osób dodatkowo przyjmuje leki powstrzymujące skurcze jelit, które hamują przebieg biegunki. Jednak samo postępowanie oraz stosowanie preparatów powinno być uzależnione od przyczyny wystąpienia tej reakcji organizmu. W większości przypadku rozwolnienie ustępuje samoczynnie w ciągu maksymalnie dwóch dni. W przypadku przewlekającej się biegunki należy zgłosić się do lekarza w celu znalezienia przyczyny takiego stanu.
W sytuacji gdy biegunce towarzyszą skurcze jelit, zaleca się leki, które zmniejszają ruch jelit. Antybiotyki są podawane po badaniach kału, jeśli okazuje się, że przyczyną jest zakażenie bakteryjne.
Specjaliści zalecają jedzenie pomimo braku apetytu. Wśród wskazanych posiłków są: gotowany ryż, banany, zupa marchwiowa, duszone jabłka, czerstwa bułka lub suchary. Chory może pić herbaty ziołowe, zwłaszcza napar z czystka. Ich zadaniem jest wspomaganie w leczeniu. Lekarze odradzają natomiast spożywanie cukru. Jedzenie powinno być podawane w małych porcjach od 5 do 6 razy dziennie.
Biegunka – zapobieganie
Aby zapobiec biegunce należy wystrzegać się potraw, które organizm źle przyjmuje. Przebywając w gorących krajach, należy spożywać duże ilości wody butelkowanej z lodem, a wszystkie warzywa i owoce dobrze umyć i obrać ze skórki. Trzeba wystrzegać się także jedzenia długo wystawionego na działanie wysokiej temperatury, bez odpowiedniego zabezpieczenia.
Biegunka u dzieci
Biegunka u dzieci, szczególnie najmłodszych, jest bardzo niebezpieczna, ponieważ są bardziej narażone na odwodnienie oraz utratę ważnych minerałów, zwłaszcza sodu i potasu, co w efekcie może wywołać kwasicę.
W sytuacji gdy wystąpi biegunka u niemowlaka karmionego piersią, nie należy zmieniać formy podawania jedzenia. U starszych dzieci w niektórych przypadkach trzeba wybrać inny sposób przyrządzania pokarmu (proporcje albo sam produkt, np. wymieniając mleko krowie na sojowe).
Niemowlętom lekarze przepisują zazwyczaj dostosowane dla nich leki oraz specjalne płyny nawadniające. Rodzice nie powinni podawać dziecku preparatów bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą. Tym, które ukończyły 2. rok życia, można wprowadzić do diety więcej soku jabłkowego, bananów czy grzanek, a nawet jogurt z żywymi kulturami bakterii.
Dzieciom, które dodatkowo wymiotują, trzeba podawać zupy i ograniczyć stałe pokarmy. Natomiast, w sytuacji gdy pojawia się wysoka gorączka, suchość w jamie ustnej, a z oczu w czasie płaczu nie wydobywają się łzy, niezwłocznie należy wezwać lekarza.
Biegunka – powikłania
Biegunka, która trwa przed długi czas i charakteryzują ją liczne nawroty, prowadzi do silnego osłabienia organizmu. Najniebezpieczniejsze jednak są zaburzenia w gospodarce elektrolitowej, odwodnienie czy zaburzenia świadomości i spadek ciśnienia. Jest to bardzo groźne w przypadku osób starszych oraz małych dzieci. Poważne objawy pojawiają się wraz z utratą bądź znaczącym niedoborem magnezu, sodu czy potasu. W wyniku tego może dojść do kwasicy metabolicznej. Znaczna utrata elektrolitów może spowodować śmierć.
