Opryszczka (łac. herpes simplex) jest częstym i zwykle łagodnym nawracającym stanem zakaźnym skóry, spowodowanym przez wirusa opryszczki (ang. Herpesvirus – HSV). Istnieją 2 typy tego wirusa: typ 1 (HSV-1) i typ 2 (HSV-2). Za większość przypadków opryszczki jamy ustnej odpowiada HSV-1, a za narządów płciowych – HSV-2.
Opryszczka to dość powszechny problem. Występuje w postaci małych pęcherzy lub ran w pobliżu oczu, ust i narządów płciowych. Można się nią zarazić poprzez bezpośrednie (np. seksualnie, pocałunki, dotyk) lub pośrednie (dzielenie się osobistymi rzeczami) kontakty z osobą zarażoną. U mężczyzn pęcherze opryszczkowe pojawiają się na penisie, pośladkach, odbycie, udach, mosznie, wewnątrz cewki moczowej lub wewnątrz penisa. U kobiet występują na pośladkach, szyjce macicy, okolicy pochwy, odbycie i zewnętrznych narządach płciowych.
Opryszczka – przyczyny
Wirus opryszczki – Herpesvirus – jest zakaźny i może być przenoszony przez bezpośredni kontakt z drugą osobą. Każdy może być nim zarażony, niezależnie od wieku, płci czy pochodzenia etnicznego. Ryzyko wystąpienia opryszczki prawie zawsze jest determinowane stopniem narażenia na zakażenie.
Typ opryszczki HSV-1, znany także jako opryszczka jamy ustnej, występuje wokół ust i twarzy. Szerzy się drogą pośrednią, np. poprzez wspólne spożywanie posiłków z tych samych naczyń.
Typ opryszczki HSV-2 najczęściej odpowiada za wystąpienie opryszczki narządów płciowych w wyniku kontaktów seksualnych z osobą chorą. Ryzyko zachorowania jest tym wyższe, im mniej zabezpieczeń jest wykorzystywanych podczas stosunku oraz im częściej inicjuje się takie potencjalnie zakaźne zbliżenia. Dodatkowe czynniki ryzyka, które mają wpływ na wystąpienie HSV-2, dotyczą:
- posiadania wielu partnerów seksualnych,
- przebycia innej infekcji przenoszonej drogą płciową,
- osłabionego układu odpornościowego,
- tzw. opryszczki urodzeniowej, gdy kobieta w ciąży, chorująca na opryszczkę narządów płciowych, w czasie porodu może narazić dziecko na zakażenie dwoma typami HSV, co może spowodować poważne komplikacje zdrowotne.
Opryszczka – objawy
Ważne jest zrozumienie, że osoba z opryszczką może nie mieć widocznych zmian skórnych lub objawów choroby i nadal zarażać wirusem, przenosząc go na inne osoby z bliskiego otoczenia.
Niektóre z objawów związanych z wirusem opryszczki to:
- wykwity opryszczkowe (zapalne pęcherzyki) pojawiające się wokół ust lub narządów płciowych,
- ból podczas oddawania moczu (opryszczka narządów płciowych),
- świąd,
- gorączka, bóle głowy, zmęczenie,
- stan zwany opryszczkowym zapaleniem rogówki – może powodować takie objawy jak ból oka, obfita wydzielina oraz odczyn grudkowy spojówek.
Opryszczka u niektórych osób może pojawiać się regularnie, u innych – jako pojedynczy epizod zachorowania. Nawet jeśli wirus jest nieaktywny, niektóre czynniki mogą wpływać na jego pojawienie się. Należą do nich m.in. zespół napięcia przedmiesiączkowego, sezony przeziębień i grypy lub nasłonecznienie organizmu. W przypadku opryszczki narządów płciowych osoba zakażona może wykazywać objawy w ciągu kilku dni po zarażeniu lub dopiero po kilku tygodniach, miesiącach, a nawet latach. Objawy opryszczki narządów płciowych często przypominają małe wypryski lub pęcherze, które można zauważyć na penisie i sromie, w okolicy odbytu, na udach, pośladkach i praktycznie wszędzie w okolicy narządów płciowych. Zmiany te mogą być obecne od 2 do 4 tygodni, zanim zostaną wyleczone. U wielu osób mogą one być tak łagodne, że zostaną pomylone z ukąszeniami owadów, otarciami lub grzybicą pachwin.
Opryszczka – leczenie
Leczenie polega na usunięciu lub ograniczeniu widocznych zmian skórnych.
Możliwe jest, że wykwity skórne znikną bez leczenia, jednak lekarz może zalecić leki osobom zakażonym, żeby obniżyć ryzyko rozprzestrzeniania wirusa na inne osoby. Leki pomogą również zmniejszyć intensywność i częstość występowania objawów. Mogą być stosowane w postaci doustnej (tabletki) lub miejscowo (np. maści).
Chociaż nie ma skutecznego lekarstwa na opryszczkę, można podjąć działania mające na celu uniknięcie zakażenia lub zapobieganie jego rozprzestrzenianiu się na inne osoby poprzez:
- unikanie bezpośredniego kontaktu fizycznego z innymi osobami. Nie angażuj się w seks oralny, całowanie lub jakikolwiek inny rodzaj aktywności seksualnej podczas objawów choroby. Opryszczka narządów płciowych leczona jest przeważnie lekami przeciwwirusowymi, które mogą znacznie przyspieszyć proces gojenia się zmian skórnych,
- nie dziel się rzeczami, które mogą przenosić wirusa, takimi jak kubki, ręczniki, odzież, kosmetyki do makijażu lub balsamy do ust. W leczeniu objawów opryszczki jamy ustnej stosowane są leki przeciwwirusowe do stosowania miejscowego. Przyspieszają one proces gojenia. Mogą być również stosowane leki przeciwzapalne. Niestety istnieje ryzyko podrażnień obszaru zmian z powodu wielokrotnych aplikacji,
- utrzymanie higieny i suchości okolic zmienionych chorobowo może przyspieszyć proces gojenia,
- stosowanie domowych środków zaradczych, które polegają na nawilżaniu skóry, np. oliwą z oliwek, która jest bogata w antyutleniacze (to jeden z najlepszych środków zaradczych na opryszczkę). Ponadto pomocne jest spożywanie echinacei w postaci herbaty, soków lub tabletek z uwagi na jej właściwości przeciwwirusowe i wzmacniające układ odpornościowy. Można również z rozwagą zastosować trwające 10–15 minut zimne kompresy na bolące miejsca. Zminimalizuje to dyskomfort z powodu bólu. Pomocna może okazać się również soda oczyszczona – zapewnia ulgę w swędzących i bolesnych miejscach oraz pomaga wyschnąć pękającym pęcherzom.
