Grzybica jest chorobą rozpowszechnioną. Zapobieganie jej polega m.in. na unikaniu wypożyczania obuwia, na utrzymaniu suchej skóry, noszeniu bielizny i skarpet z przewiewnych, naturalnych tkanin. Na rynku istnieje wiele środków i preparatów do leczenia grzybicy.
Grzybice skóry, błon śluzowych to choroby wynikające z zakażenia chorobotwórczymi grzybami. Grzybice wewnętrzne z kolei wywołane są najczęściej przez oportunistyczne grzyby, które u zdrowego człowieka nie powodują zmian chorobowych. Grzyby są mikroorganizmami szeroko rozpowszechnionymi w przyrodzie. Wiele ich gatunków może wywołać choroby, a część z nich stanowi naturalną florę człowieka, choć w niektórych stanach może również przyczynić się do wywołania infekcji.
Co to jest grzybica i jak się nią można zarazić?
Grzybica u ludzi polega na zakażeniu skóry, błon śluzowych lub innych tkanek przez chorobotwórcze lub oportunistyczne grzyby. U zdrowego człowieka choroba nie rozwija się, nawet po bezpośrednim kontakcie z zarodnikami grzyba, głównie dzięki złożonym mechanizmom obronnym. Jeśli dojdzie jednak do zachwiania naturalnych barier ochronnych organizmu, grzyby bytujące na skórze mogą wnikać w głębsze struktury skóry, wywołując zakażenie. Zakażeniom grzybiczym towarzyszy wilgoć. Mogłoby się wydawać, że grzybica jest efektem złej higieny. Nic bardziej mylnego. Nadmierna higiena czy wręcz wyjałowienie organizmu z jego naturalnej ochronnej flory umożliwiają nadmierny rozwój chorobotwórczych patogenów. Jednym z czynników sprzyjających grzybicy jest antybiotykoterapia, niszcząca nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale również naturalną florę bakteryjną, stanowiącą doskonałą barierę ochronną.
Istnieje wiele rodzajów grzybic. Najczęściej spotykane są grzybica skóry, paznokci. Można spotkać się również z grzybicą pochwy czy grzybicami wewnętrznymi, np. w obrębie przewodu pokarmowego, bądź też uogólnioną grzybicą układową.
Osoby szczególnie narażone na wszystkie rodzaje grzybicy to:
- chorzy z wirusem HIV,
- osoby przewlekle stosujące leki z grup leków immunosupresyjnych, kortykosteroidów i antybiotyków,
- przewlekle chorzy, w tym osoby cierpiące na cukrzycę i choroby tarczycy,
- osoby zmagające się z chorobami nowotworowymi.
Rodzaje grzybic
Grzyby chorobotwórcze dzieli się na kilka rodzajów. Przede wszystkim są to dermatofity, grzyby drożdżopodobne oraz pleśnie. Te pierwsze atakują naskórek, włosy i paznokcie. Określa się je mianem grzybic właściwych. Grzyby drożdżopodobne mają skłonność do atakowania błon śluzowych (zwłaszcza jamy ustnej i narządów płciowych). Najczęściej wywołane są przez gatunek Candida albicans, stąd ich nazwa – kandydozy. Ostatni rodzaj to pleśnie, które odpowiadają przede wszystkim za zakażenia narządów wewnętrznych.
Zarodniki niektórych grzybów, jak Alternaria czy Aspergillus, mogą wywoływać poza standardowymi jednostkami chorobowymi również alergię górnych i dolnych dróg oddechowych.
Grzybice skóry i błon śluzowych
Grzybice skóry i błon śluzowych to jedne z częstych chorób zakaźnych, z którymi zgłaszają się pacjenci do lekarzy, głównie dermatologów. Najczęściej spotykanym rodzajem grzybicy jest grzybica paznokci. Do zakażenia może dojść poprzez wypożyczanie obuwia (np. na kręgielni czy na stokach narciarskich), przymierzanie przez wiele osób obuwia w sklepie, korzystanie z publicznych pryszniców i basenów. Ponadto zarazić się można poprzez nieodpowiednią sterylizację sprzętu w salonach kosmetycznych. Ze względu na to, że wilgoć jest jednym z głównych czynników sprzyjających grzybicy, noszenie gumowego lub „nieoddychającego” obuwia czy skarpet może przyczynić się do jej rozwoju.
Grzybica skóry owłosionej objawia się ogniskami łysienia, złuszczania skóry, powstawania strupów, blizn. Może pojawić się bolesny naciek zapalny. Grzybica skóry gładkiej wygląda podobnie: występują rumieniowo-złuszczające ogniska z obrzękiem, krostami. W przypadku grzybicy stóp czy dłoni, bądź grzybicy międzypalcowej, pojawia się swędzenie dłoni czy stóp. Grzybica paznokci objawia się ich zgrubieniem, żółtym zabarwieniem paznokci, nadmierną łamliwością paznokci, rogowaceniem i pobruzdowaniem.
Grzybica wewnętrzna
Grzybica wewnętrzna, określana jako narządowa, jest stanem spotykanym wyłącznie u osób z obniżoną odpornością. Najczęściej z grzybic wewnętrznych obserwuje się grzybicę dróg moczowych, płuc, przełyku, jamy ustnej, pochwy. Objawy grzybicy narządowej zależą od zajętych tkanek. Mogą to być w przypadku grzybicy pochwy (drożdżycy pochwy) nieprawidłowe białe upławy z pochwy, pieczenie, podrażnieni i świąd pochwy. Grzybica gardła, grzybica języka i innych elementów jamy ustnej objawia się nalotami lub plamami w obrębie błon śluzowych. Jeśli grzybica atakuje przewód pokarmowy, tym samym wywołuje np. biegunkę. W skrajnych przypadkach może przyczynić się do powstania grzybiczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Leczenie grzybicy
Zanim rozpocznie się leczenie, warto pobrać wymaz bądź zeskrobiny do badania mykologicznego. Grzybicę leczy się preparatami zewnętrznymi, a niekiedy lekami doustnymi. Istotne są dodatkowe odkażenie obuwia i dalsza profilaktyka zakażeń. Na rynku obecne są różne środki w leczeniu przeciwgrzybicznym: flukonazol, mikonazol, klotrimazol, terbinafina i itrakonazol. Podane leki są zawarte w szamponach, maściach, pudrach czy lakierach. Dobór preparatu i czas leczenia zależą od rodzaju grzybicy.
Leczenie grzybic wewnętrznych w pierwszej kolejności wymaga leczenia choroby zasadniczej. Samą infekcję zwalcza się dopiero później. Sprawdzające się tu preparaty przeciwgrzybicze to: flukonazol, amfoteryczna B i itrakonazol. Leczenie grzybicy powinno również uwzględniać odpowiednią dietę, bogatą w produkty probiotyczne.
Jak zapobiegać grzybicy?
Podstawą zapobiegania zakażeniom grzybiczym jest ochrona przed drobnoustrojami – unikanie źródeł zakażenia grzybami. Należy pamiętać o odpowiednim osuszaniu skóry i nie dopuszczać do tego, by na skórze panowały warunki sprzyjające powstawaniu infekcji.
