Flukonazol (łac. fluconazolum) to substancja przeciwgrzybicza obecna w preparatach, takich jak fluconazole, diflucan, flucofast, fluconazin, flucorta, flumycon, mycomax, mycosyst. Flukonazol jest pochodną triazolu. Lekarze podkreślają wysoką skuteczność leków zawierających flukonazol w zwalczaniu wielu gatunków drożdżaków, kryptokoków, a także innych grzybów chorobotwórczych.
Czym jest flukonazol? Charakterystyka i działaniem
Jak wyjaśniają lekarze, mechanizm działania leków zawierających flukonazol polega na hamowaniu enzymu odpowiedzialnego za produkcję jednego ze składników budujących błonę komórkową grzyba. Dzięki tej właściwości następuje zwiększenie przepuszczalności błony komórkowej, a w konsekwencji zanik funkcji ochronnych, zatrzymanie wzrostu i finalne obumarcie grzyba. Leki przeciwgrzybicze zawierające flukonazol (i nie tylko) są skuteczne, gdy w miejscu zakażenia osiągają stężenie umożliwiające zahamowanie wzrostu lub zabicie grzyba, przy jednoczesnym bezpieczeństwie dla ludzkich komórek.
Wskazania do stosowania preparatów zawierających flukonazol
Flukonazol stosowany jest najczęściej w leczeniu ostrych i nawracających kandydoz pochwy, kandydoz obejmujących błony śluzowej jamy ustnej, gardła, przełyku oraz układu oddechowego, kandydozy wieloogniskowej, kandydozy z zajęciem otrzewnej, kandydozy dróg oddechowych, dróg moczowych, wsierdzia, opon mózgowych. Ponadto terapia flukonazolem jest powszechnie zalecana osobom cierpiącym na uwarunkowaną genetycznie, rzadką, przewlekłą kandydozę śluzówkowo-skórną. Flukonazol ma szerokie zastosowanie w leczeniu grzybic skóry: grzybicy stóp, grzybicy skóry gładkiej, grzybicy pachwin, łupieżu pstrym, grzybicy paznokci, a także w kryptokokowym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych czy zarażeniu kryptokokami atakującymi inne narządy (np. płuca lub skórę).
Leczenie flukonazolem – przeciwwskazania i możliwe działanie uboczne
Preparaty zawierające flukonazol nie powinny być stosowane u osób nadwrażliwych na ową substancję i jej pochodne (triazol) w przypadku uczulenia na preparaty z grupy pochodnych azolowych. Przeciwwskazaniem do stosowania preparatu jest równoległe stosowanie astemizolu, cisaprydu, pimozydu, terfenadyny. Bezpieczeństwo stosowania flukonazolu u dzieci od 6. miesiąca życia do 13. roku życia nie zostało określone, dlatego w przypadku leczenia osób znajdujących się w wymienionym przedziale wiekowym lekarz może zalecić terapię preparatami zawierającymi flukonazol tylko w sytuacji bezwzględnej konieczności i pod warunkiem prawidłowej czynności nerek. Terapia flukonazolem może przyczynić się do powstania zaburzeń pracy wątroby, u osób zarażonych wirusem HIV często występują ciężkie skórne działania niepożądane, polegające np. na toksycznej rozpływnej martwicy naskórka. Flukonazolu nie powinno się stosować na owłosioną skórę głowy i zachować szczególną ostrożność u osób z zaburzenia pracy nerek. Flukonazol nie jest wskazany u kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią. Ze względu na niekorzystne działanie flukonazolu na wątrobę, w czasie przyjmowania preparatu nie powinno się spożywać alkoholu.
Do najczęstszych działań niepożądanych zażywania omawianego leku należą: ból głowy, nudności, biegunka, wymioty, osutka, a także zwiększenie aktywności fosfatazy zasadowej, zwiększenie poziomu AST (transaminazy glutaminianowo-szczawiooctanowa) i ALT (transaminazy glutaminianowo-pirogronianowej). Rzadszymi skutkami ubocznymi terapii flukonazolem są: utrata apetytu, bezsenność, drgawki, parestezje, zawroty głowy, niedokrwistość, senność, zmiany smaku, zawroty głowy, gorączka, złe samopoczucie, wysypka, pokrzywka, świąd, zwiększona potliwość, ból mięśni, zaparcia, niestrawności, wzdęcia, zwiększona potliwość oraz astenia.
Dawkowanie preparatów zawierających flukonazol
Dawkowanie ustalane jest w zależności od schorzenia i ostateczna decyzja należy wyłącznie do lekarza. Zazwyczaj stosuje się dawki od 50 mg na dobę (w profilaktyce i kandydozie błon śluzowych) aż do 400 mg na dobę w leczeniu posocznicy drożdżakowej. Ponadto w leczeniu kandydozy pochwy wykazano wysoką skuteczność terapii ograniczającej się do jednorazowego podania dawki 150 mg. Jak podkreślają lekarze, w przypadku dzieci poniżej 13. roku życia stosowane dawki wynoszą od 3 do 12 mg flukonazolu na 1 kg masy ciała na dobę. W leczeniu grzybicy paznokci zaleca się dawkowanie 150 mg raz na tydzień, podobnie jak w sytuacji leczenia grzybicy stóp, tułowia, podudzi i drożdżycy skóry, jednak dawkowanie może ulec modyfikacji na 50 mg raz na dobę przez 2–4 tygodnie. Dawka 400 mg w ciągu doby jest maksymalną ilością, jaką można zastosować bez względu na rodzaj schorzenia.
Bibliografia:
- Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska VIII. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych 2008, s. 3491. ISBN 978-8388157-53-0.
