Rozwolnienie występuje najczęściej, gdy w organizmie dochodzi do zakażenia wirusowego, bakteryjnego bądź pasożytniczego.
Objawia się oddawaniem stolca o luźnej, wręcz wodnistej konsystencji minimum 3 razy w ciągu doby. Podczas biegunki w kale znajduje się ponad 75% wody – w niektórych przypadkach w jego składzie może być też krew, śluz i inne substancje.
Rozwolnienie może mieć wiele przyczyn, jednak najczęściej występuje w związku z zatruciem pokarmowym bądź chorobami takimi jak: zespół jelita drażliwego, zespół Crohna, wrzodziejące jelito grube, a także z przewlekłą infekcją.
Rozwolnienie u dorosłych – przyczyny i rodzaje
Rozwolnienie zależnie od rodzaju może mieć różne przyczyny. Wyróżnia się rozwolnienie ostre (trwające do 3 tygodni) i przewlekłe (trwająca co najmniej 21 dni).
Rozwolnienie ostre może występować w formie zakaźnej i niezakaźnej. Biegunka wywołana zakażeniem najczęściej wynika z nieprzestrzegania podstawowych zasad higieny.
Może doskwierać osobom, które rzadko myją ręce, piją skażoną wodę bądź nie dbają o mycie owoców i warzyw przed ich spożyciem.
Bakterie, które dostają się w ten sposób do organizmu, mnożą się w jelicie cienkim i uszkadzają jego komórki. Rozwolnienie jest reakcją obronną organizmu, w trakcie której bakterie są usuwane.
Najczęściej do zakażeń dochodzi w wyniku:
- rotawirusów,
-
duru brzusznego,
- pałeczek okrężnicy,
- zakażeń pasożytniczych bądź
- na skutek toksyn bakteryjnych i grzybiczych pochodzących z żywności.
Biegunka ostra w formie niezakaźnej najczęściej wynika z nietolerancji pokarmowej (nietolerancja glutenu, laktozy), leków (antybiotyki, antydepresanty, niesteroidowe leki przeciwzapalne), a także różnego rodzaju chorób jelit (zespół jelita drażliwego, choroba Crohna).
Rozwolnienie przewlekłe również można różnicować na: biegunkę osmotyczną, biegunkę sekrecyjną, tłuszczową i zapalną. W przypadku rozwolnienia osmotycznego biegunka powstaje na skutek substancji, których organizm nie jest w stanie wchłonąć, a także stosowania niektórych leków (metformina, laktuloza, orlistat itp.) czy nietolerancji laktozy. Biegunka sekrecyjna, nazywana także wydzielniczą bądź toksyczną. Powstaje na skutek leków przeczyszczających, nadużywania alkoholu, nowotworów oraz bakterii (salmonella, gronkowiec), wirusów i pierwotniaków.
Przyczynami biegunki tłuszczowej mogą być: cholestatyczna choroba wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki bądź zespół rozrostu bakteryjnego. Typ rozwolnienia przewlekłego nazywany biegunką zapalną może być wywoływany alergią pokarmową, nieswoistym zapaleniem jelit bądź nowotworem jelit.
Ponadto przyczyną biegunki przewlekłej może być przyspieszony pasaż jelitowy, wywoływany przez nadczynność tarczycy oraz zespół jelita drażliwego bądź zaburzenia wchłaniania występujące podczas niedokrwienia jelita lub celiakii.
Rozwolnienie u niemowląt i starszych dzieci
Rozwolnienie u niemowląt różni się objawami zależnie od tego, czy są one karmione mlekiem matki czy modyfikowanym. U dzieci karmionych piersią stolce występują często, nawet u zdrowego dziecka, jednak podczas rozwolnienia stają się jeszcze luźniejsze, wręcz wodniste, a także zwiększa się częstotliwość ich wydalania.
Dodatkowo mogą zawierać śluz bądź krew, nierzadko się pienią i mają nieprzyjemny zapach. Podczas biegunki niemowlak jest niespokojny, płaczliwy, wierzga nóżkami (wskazuje to na ból brzucha), nie chce jeść, a jego brzuszek jest wzdęty.
Ponadto mogą wystąpić: gorączka, wymioty oraz zmniejszona ilość oddawania moczu. Rozwolnienie u niemowlaka karmionego mlekiem modyfikowanym charakteryzuje się częstym oddawaniem stolców o płynnej bądź półpłynnej konsystencji. Już 3 stolce o dużej objętości, mające wodnistą strukturę, wskazują na biegunkę u niemowlaka.
Rozwolnienie u niemowlaka może mieć różne przyczyny. Najczęściej związane jest z zatruciem pokarmowym, infekcją układu pokarmowego bądź inną, np. ucha środkowego lub dróg moczowych.
Nierzadko biegunka występuje, gdy niemowlę ma alergię bądź nietolerancje na niektóre pokarmy. Rozwolnienie może być też spowodowane wrodzonymi chorobami (mukowiscydozą, celiakią) lub skutkami ubocznymi leków, a także czasem podczas ząbkowania.
Jak zatrzymać rozwolnienie?
- Obecnie nie zaleca się stosowania leków zapierających, chyba że lekarz zdecyduje inaczej (np. w przypadku znacznego odwodnienia).
- Rozwolnienie zatrzymywane jest także poprzez usunięcie przyczyny, np. mleka z diety w niedoborach laktazy, glutenu w przypadku osób chorych na celiakię bądź leków wywołujących biegunkę (lekarz może je zmienić).
- Aby organizm sprawnie funkcjonował, nie może ulec odwodnieniu. Dlatego też w leczeniu rozwolnienia ważne jest odpowiednie nawodnienie – należy regularnie pić dużo wody i elektrolitów.
- Jeśli biegunka nie ustępuje i istnieją dowody wskazujące na etiologię bakteryjną, należy wdrożyć leczenie farmakologiczne oparte na antybiotykoterapii.
Należy jednak pamiętać, że nawet w przypadku biegunek bakteryjnych należy wstrzymać się z leczeniem antybiotykami. Leki te mogą bowiem doprowadzić do wyindukowania stanu nosicielstwa (np. salmonella).
