refluks

Refluks (choroba refluksowa przełyku) to zespół dolegliwości związanych z cofaniem się treści żołądka oraz soków żołądkowych do przełyku. Refluks żołądka powoduje dotkliwe uczucie pieczenia, czyli popularną zgagę. Jakie są przyczyny dolegliwości? Jak leczyć refluks?

Refluks, choroba refluksowa przełyku (bądź refluks żołądkowo-przełykowy) to medyczne nazwy zespołu dolegliwości żołądkowych, które popularnie nazywamy zgagą. Głównym objawem refluksu jest bowiem dotkliwe uczucie pieczenia w przełyku, które spowodowane jest cofaniem się treści żołądkowej oraz soków trawiennych. Refluks jest przypadłością często spotykaną: szacuje się, że może występować nawet u 20% populacji w krajach wysoko rozwiniętych. Choroba refluksowa jest uciążliwa i powoduje dyskomfort u cierpiącej na nią osoby. Nieleczona może doprowadzić do poważnych dolegliwości i uszkodzeń przełyku, przewlekłego stanu zapalnego, a nawet stanów przedrakowych i raka przełyku.

Refluks żołądka – co to jest? Przyczyny choroby refluksowej

Refluks żołądkowo-przełykowy (choroba refluksowa przełyku) spowodowana jest zwiotczeniem mięśni zwieracza przełyku, który stanowi granicę pomiędzy przełykiem a żołądkiem. U osób zdrowych mięsień ten rozwiera się podczas przełykania, aby „wpuścić” do żołądka pokarm, płyny lub przełykaną ślinę. Z reguły moment rozwarcia zwieracza przełyku trwa nie więcej niż 6–10 sekund. U osoby z refluksem mięsień ten ma osłabioną kurczliwość, a czas rozwarcia zwieracza przełyku może wynosić nawet ok. 1 minuty. W tym czasie treść żołądkowa i soki trawienne przedostają się do przełyku, powodując dotkliwe uczucie pieczenia (zgagę). Choroba refluksowa może mieć bardzo różne przyczyny. Do czynników ryzyka należą:

• przebyte operacje żołądka;
• palenie tytoniu;
• nadużywanie alkoholu;
• picie dużych ilości kawy;
• otyłość;
• przepuklina rozworu przełykowego;
• przyjmowanie niektórych leków (np. tabletek antykoncepcyjnych, leków na choroby serca i nadciśnienie tętnicze);
• spożywanie pokarmów obniżających ciśnienie dolnego zwieracza przełyku lub takich, które drażnią przełyk;
• niezdrowa dieta, obfitująca w pokarmy o intensywnych smakach lub tłuste;
• przebyte urazy klatki piersiowej.

Refluks może również towarzyszyć innym schorzeniom (lub być ich wynikiem), np. cukrzycy lub zaburzeniom hormonalnym. Ponadto refluks może pojawić się jako dolegliwość towarzysząca ciąży.

Refluks jelitowy (refluks dwunastniczo-żołądkowy)

Innym rodzajem choroby jest refluks jelitowy (refluks dwunastniczo-żołądkowy), który pojawia się w momencie, gdy zasadowa treść dwunastnicy, zamiast przemieścić się dalej do jelita cienkiego, cofa się do żołądka. Wówczas treść z dwunastnicy miesza się z sokami trawiennymi znajdującymi się w żołądku i podrażnia śluzówkę żołądka. Jest to rzadsza postać refluksu, spowodowana prawdopodobnie zaburzeniami pracy nerwów dochodzących do dwunastnicy i dróg żółciowych. Refluks jelitowy dotyczy często pacjentów, którzy wcześniej przeszli zabieg usunięcia pęcherzyka żółciowego.

Refluks (refluks żołądkowo-przełykowy): objawy

Refluks powoduje uczucie dyskomfortu, spotęgowane objawami, takimi jak:

• uczucie pieczenia w przełyku, zgaga;
• pieczenie i ból za mostkiem, przypominający ból sercowy;
• uczucie pieczenie i ból na wysokości gardła;

Do nasilenia objawów zgagi dochodzi zwykle po posiłku, zwłaszcza gdy był on obfity lub miał intensywny smak (ostry, kwaśny, słodki lub cierpki). W niektórych sytuacjach może dojść również do nieprzyjemnego zwracania treści żołądkowej (w postaci odpluwania, np. podczas pochylania się po obfitym posiłku, a nawet w postaci wymiotów). Treść żołądkowa, która dostaje się do przełyku, może przy tym drażnić drogi oddechowe, a także struny głosowe. Długotrwały refluks powoduje znaczne podrażnienia, a nawet przewlekłe zapalenie przełyku. Prócz powyższych symptomów w zaawansowanej postaci choroby refluksowej mogą wystąpić także poważniejsze objawy alarmowe. Ich pojawienie się powinno skłonić do niezwłocznej wizyty u lekarza. Do objawów niepokojących należą:

• zaburzenia połykania (dysfagia);
• ból przy połykaniu;
• nagła utrata masy ciała;
• krwawienie z przełyku bądź krwawe wymioty.

Refluks żołądka: diagnoza

W celu zdiagnozowania choroby refluksowej niezbędny jest dokładny opis objawów podawany przez pacjenta (wywiad lekarski), a także specjalistyczne badania diagnostyczne. Należy do nich zwłaszcza gastroskopia, czyli endoskopowe badanie żołądka i górnej części układu pokarmowego. Badanie nie jest bolesne, ale może powodować dyskomfort u pacjenta i wymaga jego współpracy. Dodatkowo lekarz może zlecić badanie kwaśności przełyku oraz manometrię – specjalistyczne badanie za pomocą sondy, która rejestruje zmiany ciśnienia w przełyku. Badanie to pozwala wykryć zmniejszone napięcie mięśni zwieracza przełyku, które powoduje refluks.

Choroba refluksowa: leczenie

Terapia u osób z chorobą refluksową polega przede wszystkim na zmianie nawyków żywieniowych, wprowadzeniu prawidłowej diety i przestrzeganiu regularności posiłków. Należy ponadto zrezygnować z palenia papierosów i spożywania używek, zwłaszcza alkoholu i kawy. Niewskazane są produkty o intensywnych smakach (słodkie, kwaśne, pikantne), a także potrawy tłuste, które mogą zwiększać podrażnienia przełyku i śluzówki żołądka. Gdy zmiana stylu życia i diety nie wystarczają stosuje się również leczenie farmakologiczne, między innymi leki ograniczające wytwarzanie soków żołądkowych (tzw. blokery pompy protonowej). W zaawansowanych przypadkach choroby refluksowej konieczne może okazać się leczenie chirurgiczne (operacyjne), które wykonuje się obecnie najczęściej metodą laparoskopową.