W zależności od wypełnienia i napięcia ścian żołądka może zmieniać się jego wielkość, która waha się między 1000 a 3000 ml. Oznacza to, że żołądek może jednorazowo pomieścić średnio około 2 litrów płynów lub rozdrobnionego jedzenia.
Gdzie jest żołądek i jakie są jego funkcje?
Znajdujący się w jamie brzusznej żołądek od góry połączony jest z przełykiem, a od dołu z dwunastnicą. W miejscu górnego połączenia, nazywanego wpustem, znajduje się zwieracz odpowiedzialny za przepuszczanie rozdrobnionej treści pokarmowej i płynów i zapobieganie ich cofania się do przełyku. Jeśli zwieracz jest zbyt mocny, dotarcie pokarmu do żołądka jest utrudnione, a zbyt luźny prowadzi do cofania się treści pokarmowej do przełyku (refluks żołądkowo-przełykowy). Żołądek zamyka odźwiernik, który umożliwia pracę przewodu pokarmowego w jednym kierunku. Trawiony pokarm trafia następnie do dwunastnicy i dalej do jelita cienkiego.
W żołądku przebiega proces rozdrobnienia treści i jego wyjałowienia, czyli niszczenia drobnoustrojów. Przy pomocy soku żołądkowego, który zawiera enzymy trawienne (podpuszczka i pepsynogen) i kwas solny, trawione są tłuszcze i białka - jest to główna rola żołądka.
Najczęstszą dolegliwością jest ból odczuwalny w górnej części brzucha.
Zobacz także: Jak rozpoznać i wyleczyć nadżerkę żołądka?
Skurcze żołądka podstawą jego prawidłowego funkcjonowania
Fizjologiczne skurcze żołądka (perystaltyka) decydują o jego prawidłowym funkcjonowaniu. Umożliwiają przesuwanie pokarmu do dalszych odcinków przewodu pokarmowego. Jeżeli żołądek funkcjonuje prawidłowo, skurcze są nieodczuwalne. Przy zaburzeniach pracy może dojść do podrażnienia włókien nerwów czuciowych zlokalizowanych w przewodzie pokarmowym, co objawia się bólem. Świadczy on o stanach chorobowych, zapaleniach, a nawet nowotworach. Bolesne skurcze żołądka najczęściej zlokalizowane są w tak zwanym dołku poniżej mostka i opisywane są jako pieczenie, gniecenie lub kłucie. Dolegliwości mają zwykle ostry przebieg, chociaż zdarza się też, że są przewlekłe.
Problemy z żołądkiem – o jakich chorobach może świadczyć ból?
Dolegliwości żołądka mogą wynikać z refluksu, kiedy kwas żołądkowy cofa się do przełyku. Występują wtedy charakterystyczne objawy zgagi, czyli pieczenie i palenie w nadbrzuszu oraz w klatce piersiowej za mostkiem.
Częstą przyczyną dolegliwości jest też choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Są to poważne schorzenia, których przyczyną jest nadmiar kwasu żołądkowego, co powoduje nadżerki błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Dolegliwości nasilają się na czczo. Przy zaawansowanych nadżerkach dochodzi do groźnych w skutkach perforacji przewodu pokarmowego i krwawienia, co w skrajnych przypadkach jest stanem zagrożenia życia. Zapalenie może być wywołane zbyt częstym stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub infekcją bakteryjną (Helicobacter pylori), a także zapaleniem chemicznym na skutek zarzucania żółci.
Ból może też powodować niedrożność przewodu pokarmowego spowodowana np. guzem. W okolicach zwężenia jelita nasilają swoją perystaltykę, aby przepchnąć treść przez przeszkodę, co odczuwane jest jako bardzo silne i bolesne skurcze, przy których mogą wystąpić wymioty.
Ciężkim stanem chorobowym jest rak żołądka, który we wczesnym etapie jest bardzo trudny do zdiagnozowania. Może o nim świadczyć niestrawność w końcowym odcinku przełyku, a także niedrożność przewodu pokarmowego np. na skutek rosnącego guza.
Ostry ból i skurcze żołądka są też objawem ostrego zawału dolnej ściany serca, który przebiega bezobjawowo w obszarze klatki piersiowej.
Stres a ból żołądka
Ból żołądka i dyskomfort pojawiają się w trakcie krwawienia miesięcznego u kobiet oraz przy stanach zapalnych narządów rodnych i w ciąży. Dolegliwości są też często następstwem silnego i przewlekłego stresu i najczęściej objawiają się uciskiem w dołku podsercowym oraz silnymi skurczami.
Zobacz także: Nerwica żołądka – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Co na ból żołądka? Jak zminimalizować dolegliwości domowymi sposobami?
Przy refluksie i ataku zgagi wskazane jest ograniczenie pokarmów stałych i przyjmowanie płynów zapobiegających odwodnieniu. Działanie łagodzące ma napar z siemienia lnianego oraz herbata z kwiatów lipy. Wskazana jest lekkostrawna dieta z bezwzględnym wykluczeniem potraw tłustych, alkoholu i napojów gazowanych.
Osoby cierpiące na nadkwaśność żołądka powinny przyjmować leki zobojętniające nadmiar kwasów, czyli wszelkie preparaty zawierające węglan dihydroksyglinowo-sodowy. Niewskazane jest przyjmowanie aspiryny i leków przeciwzapalnych, ponieważ mogą uszkodzić błonę śluzową żołądka i dwunastnicy.
Działanie rozkurczające ma herbata miętowa i napar z rumianku oraz niektóre przyprawy – majeranek i kminek.
