Przeziębienie to zespół pospolitych objawów chorobowych związanych z infekcją wirusową górnych dróg oddechowych. Należą do nich nieżyt nosa, ból gardła, kaszel i niewysoka gorączka lub stan podgorączkowy. Przeziębienie jest zakaźne, ale ma stosunkowo łagodny przebieg. Leczy się je objawowo.
Wirusy przenoszone przez chorych drogą kropelkową wywołują stan zapalny błony śluzowej nosa i gardła. Oznacza on mobilizację organizmu do walki ze szkodliwymi zarazkami. Istnieje około 200 wirusów powodujących przeziębienie. Większość to rhinowirusy, niemniej mnogość i zmienność gatunków sprawia, że nie można opracować szczepionki przeciw tej chorobie oraz że zapada się na nią nawet kilka razy w ciągu roku. Zazwyczaj dzieje się to w okresie jesienno-zimowym, kiedy człowiek jest częściej narażony na przemarznięcie, przegrzanie czy przemoczenie. Przeziębienie trwa około 6-10 dni.
Objawy przeziębienia
Przeziębienie zwykle rozwija się przez kilka dni. Jego pierwszych objawów często nie kojarzy się z chorobą. Mogą należeć do nich zmęczenie, apatia, bóle głowy i mięśni, brak apetytu, czasem dreszcze. Pomiędzy drugim a czwartym dniem od wystąpienia infekcji pojawiają się charakterystyczne symptomy – kichanie, drapanie w gardle, ból gardła.
Na tym etapie wirusy namnażają się i wnikają w błony śluzowe, podrażniając je. Jeśli chory sięgnie po leki lub domowe sposoby na przeziębienie, istnieje prawdopodobieństwo, że choroba się nie rozwinie. Jeżeli natomiast organizm nie otrzyma żadnego wsparcia z zewnątrz, nastąpi jego naturalna reakcja obronna w walce z infekcją, która objawi się podwyższoną temperaturą ciała, obrzękiem błon śluzowych nosa i gardła, a także zwiększoną ilością śluzu, czyli katarem i kaszlem. Wydzielina z nosa może zmieniać kolor i konsystencję w zależności od ilości obecnych w niej leukocytów – krwinek kierowanych przez układ odpornościowy.
Przeziębienie u dziecka często objawia się również biegunką i wysoką gorączką. Kaszel może utrzymywać się nawet przez kilka tygodni. U osoby dorosłej objawy choroby mają zwykle łagodniejszy i krótszy przebieg.
Sposoby na przeziębienie
Jak leczyć przeziębienie? Nie istnieją leki na tę chorobę – można tylko łagodzić jej przykre objawy i zapobiegać powikłaniom. Pomocna okazuje się tu zarówno medycyna, jak i tradycyjne, domowe sposoby. W wypadku tej pierwszej należy zachować dużą ostrożność, zwłaszcza jeśli chorymi są dzieci i osoby wrażliwe na niektóre leki (np. cierpiące na chorobę wrzodową), bowiem zastosowana terapia farmakologiczna przeziębienia może mieć więcej ujemnych niż pozytywnych skutków. U dorosłych zwykle można z powodzeniem przyjmować leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe (paracetamol, ibuprofen, naproksen, aspirynę). Katar najłatwiej łagodzić za pomocą preparatów przeciwhistaminowych (znoszą kichanie, przywracają drożność nosa, zmniejszają obrzęk) lub na bazie pseudoefedryny (obkurczają naczynia i zmniejszają wydzielanie śluzu).
Ból gardła uśmierzą ziołowe tabletki do ssania, a na kaszel warto wybrać syrop, który zadziała wykrztuśnie, przeciwzapalnie i bakteriobójczo. Pomocny będzie także rutinoscorbin i witamina C – wzmocnią ściany komórek (utrudnią wirusom przenikanie do wewnątrz organizmu, zmniejszą obrzęk błon śluzowych). Powszechnym błędem jest przepisywanie chorym na przeziębienie antybiotyków. W przypadku zakażeń wirusowych nie będą one skuteczne i należy je stosować osłonowo tylko u niektórych osób z innymi schorzeniami, jeśli objawy chorobowe utrzymują się dłużej niż 10-14 dni lub wystąpiły powikłania wymagające terapii antybiotykowej, np. zapalenie zatok.
Objawy przeziębienia można skutecznie redukować, odwołując się do domowych metod. Przede wszystkim należy pamiętać, że w czasie choroby organizm kieruje siły do walki z wirusami. Dobrze jest zatem nie obciążać go dodatkowo i jak najwięcej wypoczywać. Wskazane jest także spożywanie dużej ilości płynów, zwłaszcza rozgrzewających, przebywanie w ciepłym, wilgotnym, dobrze przewietrzonym pomieszczeniu. Warto też sięgnąć po odkażający czosnek.
Gorączka jest pożądanym objawem przeziębienia, ponieważ świadczy o prawidłowych reakcjach obronnych organizmu. Zbyt wysoką można jednak zbić pijąc sok z malin czy napar z lipy. Skutecznym sposobem na niedrożny nos są inhalacje z roztworu soli morskiej lub parówki z ziół (rumianek, lawenda) i olejków eterycznych. Ból gardła można zniwelować, płucząc je np. roztworem wody z solą lub naparem z szałwii. Suchy kaszel złagodzą siemię lniane, oliwa z oliwek i wywar z imbiru albo prawoślazu. Z mokrym kaszlem poradzi sobie syrop z cebuli lub czosnku. Szczególnym wskazaniem dla zastosowania wyżej wymienionych metod leczenia objawowego jest przeziębienie w ciąży lub u niemowląt, kiedy terapia farmakologiczna może okazać się niebezpieczna dla zdrowia.
Jak zapobiegać przeziębieniom?
Mimo iż chorobotwórcze wirusy są wszechobecne, przeziębień możemy uniknąć. W tym celu należy przede wszystkim stosować podstawowe zasady higieny: często i starannie myć ręce, zadbać o odpowiednią temperaturę i wilgotność w sypialni, nie przegrzewać ani nie wychładzać organizmu, ograniczać bezpośredni kontakt z osobami chorymi. Trzeba także wzmacniać odporność, co można osiągnąć nie tylko poprzez zażywanie rutyny czy witamin, ale przede wszystkim dzięki regularnej aktywności fizycznej i odpowiedniej ilości snu.
