Spirometria umożliwia ocenienie pracy oraz pojemności płuc. Lekarze zalecają ją wszystkim palaczom. To badanie bezbolesne, które nie wymaga szczególnego przygotowania, a jednocześnie jest niezbędne do rozpoznania oraz kontrolowania chorób obturacyjnych, takich jak astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc oraz chorób śródmiąższowych (sarkoidoza, zwłóknienie płuc). Test polega na nabieraniu, a następnie wydmuchiwaniu powietrza we właściwym momencie oraz w odpowiedni sposób.
Spirometria – wskazania
Spirometria jest zalecana, szczególnie osobom palącym papierosy lub narażonym na środowiskowe zanieczyszczenie powietrza i mającym powyżej 40 lat, bez względu na to, czy występują objawy ze strony dróg oddechowych. Przebadać powinien się także każdy, kto ma duszności, kaszel lub łatwo się męczy.
Badanie powinno być przeprowadzone w warunkach szpitalnych albo w specjalistycznej poradni. Czasami lekarze w trakcie diagnostyki zalecają dodatkowo próby wysiłkowe (elektrokardiograficzny test wysiłkowy – EKG wysiłkowe) albo farmakologiczne, mające posłużyć do oceny wydolności krążeniowej oraz oddechowej. Testy są wykonywane w przypadku chorób oddechowo-krążeniowych i zawodowych schorzeń płuc, natomiast u zdrowych osób często sprawdza się nimi możliwości wykonywania zawodu lub określonej dyscypliny sportowej. Same próby farmakologiczne polegają na przeprowadzeniu pomiarów spirometrycznych, ale dopiero po inhalacji leków w aerozolu. To z kolei pozwala ocenić wrażliwość błony mięśniowej oskrzeli w reakcji na dany medykament.
Wykonywanych jest bardzo dużo akcji społecznych, które umożliwiają bezpłatne badanie. Dodatkowo poradnie oraz szpitale na terenie całego kraju oferują darmowe testy w ramach Światowego Dnia Spirometrii, który przypada na 27 czerwca.
Spirometria – przygotowanie
Spirometria jest badaniem bardzo prostym, jednak wymaga od pacjenta określonego wysiłku, a także szczegółowego wykonania poleceń. Badany powinien mieć na sobie luźne ubranie niekrępujące ruchów. Warto dodać, że test nie może być wykonywany tuż po wysiłku fizycznym. Przed badaniem nie należy również spożywać alkoholu czy obfitych posiłków oraz palić papierosów
Jak przebiega spirometria?
Przed wykonaniem badania pacjent podaje lekarzowi dane takie jak płeć, wiek, wagę oraz wzrost. Następnie te parametry osobowe są wprowadzane do komputera połączonego ze spirometrem. Osoba badana stoi lub siedzi w wyprostowanej pozycji, powinna czuć się swobodnie.
Badany mocno trzyma w ustach jednorazowy, plastikowy ustnik. Na nosie jest umieszczony klips, który uniemożliwia oddychanie. Ustnik jest połączony giętkim przewodem z urządzeniem. Pacjent najpierw robi kilka wolnych i spokojnych oddechów, dalej powoli bierze bardzo głęboki oddech, a następnie jak najdłużej i najmocniej wydmuchuje powietrze do momentu, w którym osoba przeprowadzająca test powie żeby przestać.
Tę czynność pacjent musi powtórzyć kilkakrotnie, aby określić powtarzalność wyników – w ten sposób wykonuje się spirometrię statyczną. Jest to najczęściej wykonywany rodzaj badania.
Spirometria – wyniki
W celu uzyskania wydruku z aparatu komputer wylicza w trakcie badania wartości należne, które przy danych parametrach osobowych powinien mieć pacjent. Jeżeli wyniki są zbliżone, wówczas płuca funkcjonują prawidłowo, natomiast gdy są niższe, to może oznaczać, że ich praca jest zaburzona.
Badanie spirometryczne mierzy wiele parametrów z których naistotniejsze są: natężona pojemność życiowa (FVC) – maksymalną ilość powietrza wydmuchiwana z płuc po nabraniu głębokiego wdechu, nasilona pierwszosekundowa objętość wydechowa (FEV1) – ilość powietrza wydmuchana podczas pierwszej sekundy, oraz szczytowy przepływ wydechowy (PEF), to największy przepływ przez płuca, jaki badany jest w stanie uzyskać podczas wydechu.
Służą one przede wszystkim ocenie wielkości obturacji dróg oddechowych (zwężenia światła oskrzeli). Wpływ na nią mają skurcze oskrzeli, obrzęki błony śluzowej oraz pokrycie oskrzeli śluzową wydzieliną. Od poziomu ilości powietrza wydmuchiwanego z płuc oraz wydychanego w czasie jednej sekundy uzależnione jest stwierdzenie różnego stopnia zwężenia światła oskrzeli. Może być: łagodne (70% wartości należnej), umiarkowane (50–59%), ciężkie (35-49%) oraz bardzo ciężkie (poniżej 35%). Wartość PEF można poznać w trakcie przeprowadzenia spirometrii, ale również samodzielnie zbadać w domu za pomocą aparatu dostępnego w sklepach medycznych (pikflometru). Pomiary są wykorzystywane do potwierdzenia rozpoznania astmy i monitorowania choroby.
Zestawiając ze sobą powyższe parametry uzyskujemy wskaźnik Tiffeneau (FEV1/FVC) to najważniejszy parametr. Wartość poniżej 0,7 wartości należnej, uzyskana po inhalacji leku jest dla lekarza podstawą do rozpoznania przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.
