Zacznijmy od tego, że gatunków gąski jest dużo. Gąska zielonka to grzyb, który nie wyróżnia się właściwościami odżywczymi, a jego miąższ ma mączny zapach. Jednak zielonka świetnie smakuje - ma delikatną, orzechową nutę smakową, dzięki której świetnie komponuje się z potrawami jajecznymi. Niestety zielonki nie można spożywać bez ograniczeń. Grzyb ten może mieć szkodliwy wpływ na mięśnie - prowadzić do rzadkiej choroby, rabdomiolizy, której objawem jest rozpad mięśni - na świecie znane są przypadki zachorowań po spożyciu owocników zielonki oraz jeden przypadek zatrucia śmiertelnego (Francja). Toksykolodzy zapewniają jednak, że grzyb mrożony jest w pełni bezpieczny.
Polecamy: Grzyby jadalne i trujące – jak je rozróżnić?
Jak wygląda zielonka? Trzon grzyba ma długość do 9 cm i szerokość do 3 cm. Kapelusz grzyba jest śliski, żółto-zielony lub żółto-brązowy o dzwonkowatym kształcie i często zawiniętych brzegach. Miąższ jest twardy, kruchy, biały (pod skórką kapelusza cytrynowo-żółty), nie zmieniający barwy po przekrojeniu. Trzon grzyba ukryty jest pod ziemią, natomiast na powierzchni znajduje się tylko kapelusz. Bardzo ciężko wypatrzeć gąski zielonki w lesie. Gąski mają status gatunku zagrożonego w Niemczech, Szwecji, Holandii i na Słowacji.
Grzyby to prawdziwe dary lasu. Które z nich mają najwięcej właściwości odżywczych? Zobaczcie:
Innym bardzo popularnym rodzajem gąski jest gąska niekształtna, którą spotkać możemy zawsze w gromadzie - najczęściej pod świerkami i sosnami. Trzon gąski niekształtnej osiąga długość do 10 cm oraz szerokość do ok. 2,5 cm, miejscami występują na nim żółto-zielone plamy. Kapelusz grzyba jest dzwonkowaty, o barwie szaro-brązowej z odcieniami żółtego i prawie czarnymi, promienistymi smugami.
Ten grzyb również pachnie mąką, a jego miąższ jest biały lub szarawy (pod skórką kapelusza szaro-żółty). Niestety gąski niekształtne łatwo pomylić z grzybami, które są silnie trujące - np. gąską tygrysią lub mydlaną. Gąska mydlana ma zabarwiony na czerwono trzon oraz mydlany zapach, nie mączny.
Polecamy: Grzyby psylocybinowe – jak działają na człowieka? Czy są szkodliwe?
Fot. Alla Orlova / Getty Images
Innym typem gąski jadalnej jest gąska wierzbowa, która swoją nazwę zawdzięcza występowaniu - spotkać ją można najczęściej pod drzewami liściastymi, wierzbą i brzozą. Również gąskę wierzbową charakteryzuje mączny zapach. Inne jej cechy charakterystyczne to: trzon osiągający długość do 8 cm oraz szerokość do ok. 1,5 cm, wełnisty, prawie skórkowaty pierścień, a pod nim strukturę włóknisto-łuseczkową, biały kolor oraz kapelusz wypukły o blado-szarym lub szaro-brązowym kolorze.
Jest jeszcze gąska czerwieniejąca, którą spotkamy w lasach liściastych, najczęściej pod drzewem bukiem. Trzon gąski czerwieniejącej zazwyczaj osiąga długość do 6 cm oraz szerokość do 1,5 cm i charakteryzuje go kolor białawy z szarymi lub brązowo-czarnymi włókienkami. Grzyb ten ma czarno-brązowe łuski oraz charakterystyczny dla gąsek jadalnych mączny zapach. Miąższ gąski czerwieniejącej czerwienieje w miarę przechowywania.
Warto wiedzieć: Borowik szlachetny - prawdziwek - występowanie, jak wygląda?
Gąska - jak przygotować grzyby?
Jak wiemy gąski zielonki powinno się zamrozić przed spożyciem, aby były w pełni bezpieczne. Pozostałe grzyby można spożywać po przetworzeniu. Przykładowo z gąsek wykonać można sos grzybowy. W tym celu należy grzyby dokładnie oczyścić i opłukać pod bieżącą wodą. Następnie należy je pokroić i wrzucić na patelnię razem z cebulką. Cebulkę lepiej zeszklić wcześniej. Grzyby smażymy aż będą miękkie i aromatyczne. Następnie zdejmujemy z ognia, dodajemy śmietanę i gotowe. Można doprawić wedle uznania solą lub pieprzem.
Zupa z gąsek
- 250g gąsek;
- 2 ziemniaki;
- 1 łyżka masła;
- liść laurowy, ziele angielskie, pieprz ziarnisty;
- 100 ml śmietany;
- posiekana natka pietruszki - wedle uznania;
- sól, pieprz.
Gąski w pierwszej kolejności należy umyć, a następnie pokroić na mniejsze kawałki (małe grzyby można zostawić w całości). Grzyby dusimy na maśle, doprawiając solą i pieprzem. W osobnym garnku gotujemy ziemniaki wraz z przyprawami do zupy. Następnie dodajemy duszone grzyby i gotujemy razem do miękkości. Na koniec dodajemy śmietanę i natkę pietruszki. Do zupy można dodać także pietruszkę.
Polecamy: Grzyby enoki – zastosowanie i właściwości. Wybrane przepisy kulinarne z grzybami enoki
