Dobrze funkcjonujący układ moczowy człowieka umożliwia wydalenie z organizmu szkodliwych substancji i toksyn. Codziennie nerki filtrują ok. 170 l moczu pierwotnego, z czego 1,5 l jest wydalane. Jeśli jednak do układu moczowego dostaną się szkodliwe drobnoustroje, zaczynają pojawiać się objawy, które w ostateczności mogą przerodzić się w poważne stany chorobowe. Aby sprawdzić, czy nerki, pęcherz, moczowody lub cewki funkcjonują odpowiednio, warto wykonać posiew moczu.
Badanie: posiew moczu – co to i na czym polega?
Posiew moczu to badanie bakteriologiczne, które ocenia poszczególne składniki moczu i ich ilość. W zdrowym moczu znajduje się głównie woda (96%), mocznik wraz z innymi produktami przemiany materii, sole mineralne, a także w minimalnej ilości – inne substancje, takie jak barwnik żółciowy. W wydalanym moczu osoby chorej mogą znajdować się dodatkowo: krwinki czerwone (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty), cukry, białka, a także bakterie lub grzyby.
Posiew moczu to badanie, które polega na pobraniu do analizy próbki moczu. Następnie, gdy zostanie wykazana obecność bakterii (lub innych drobnoustrojów), namnaża się je w laboratorium, aby sprawdzić i określić, jaka konkretnie bakteria została wykryta u osoby badanej. Badanie to nazywamy posiewem moczu. Wraz z nim wykonuje się często także badanie nazywane antybiogramem. Gdy już wiadomo, jaka bakteria występuje w moczu, w laboratorium sprawdza się, na jakie antybiotyki drobnoustrój jest wrażliwy, co zwiększa skuteczność leczenia.
Posiew moczu w ciąży i inne wskazania do badania
Najczęstszym wskazaniem do badania są objawy typowe dla zapalenia układu moczowego. Specjalista zleci wykonanie posiewu, gdy osoba skarży się na: ból lub pieczenie podczas oddawania moczu, częste oddawanie moczu, ból w dole brzucha. Ponadto objawy wskazujące na choroby pęcherza to także: ból w okolicy nerek, gorączka, nudności i wymioty.
Zobacz także: Bakterie w moczu u dziecka, niemowlaka i dorosłego – co oznaczają?
Częstym wskazaniem do badania jest również potwierdzenie skuteczności podjętego wcześniej leczenia. Dodatkowo posiew moczu wykonany wraz z antybiogramem umożliwia dobranie odpowiedniej dla danego przypadku terapii.
Kolejnym wskazaniem do badania jest ciąża. To specyficzny czas dla organizmu, w którym zmiany fizjologiczne powodują przekrwienie i poszerzenie dróg moczowych, a także spowolnienie wydalania moczu. Oprócz tego mocz w trakcie ciąży zmienia nie tylko swój odczyn na mniej kwaśny, ale także skład – u większości kobiet ciężarnych w moczu pojawiają się cukier i białko. Takie warunki sprawiają, że kobiety ciężarne są bardziej narażone na wszelkiego rodzaju zakażenia układu moczowego. Dlatego właśnie w okresie ciąży badanie posiewu moczu wykonywane jest bardzo często. Sprawdzenie, czy w moczu nie ma drobnoustrojów, jest konieczne dla zdrowia i bezpieczeństwa zarówno płodu, jak i matki.
Zobacz także: Glukoza w moczu – o czym świadczy występowanie cukru w moczu i jakie normy są dopuszczalne?
Pojemnik na posiew moczu i przygotowanie do badania
Warto podkreślić, że posiew moczu jest badaniem, w którym trzeba zwrócić szczególną uwagę na higienę – próbka moczu nie może zostać zanieczyszczona bakteriami pochodzącymi ze skóry czy śluzówki cewki moczowej.
Dlatego należy się przygotować do badania. Przed pobraniem próbki moczu trzeba umyć wodą z mydłem okolice ujścia cewki moczowej – u kobiet należy to zrobić, rozchylając zewnętrzne wargi sromowe, u mężczyzn – odciągając napletek.
Po czynnościach higienicznych należy pobrać próbkę moczu. Próbka do badania posiewu moczu musi być pobrana do specjalnego, jałowego pojemnika. Należy wykorzystać mocz ze środkowego strumienia, tzn. po rozpoczęciu oddawania moczu do toalety należy chwilę odczekać, około 20 ml oddać do pojemnika na posiew moczu, a później kontynuować oddawanie moczu do toalety. Najlepszy do badania jest mocz poranny, oddany zaraz po przebudzeniu. Jeśli próbka moczu nie może być dostarczona bezpośrednio do laboratorium, należy ją przechowywać maksymalnie kilka godzin w lodówce, w temperaturze 4°C. To konieczne, gdyż w temperaturze pokojowej mogłyby się namnożyć ewentualne bakterie i wynik byłby niemiarodajny.
Ile kosztuje posiew moczu?
Posiew moczu to badanie, które wykonywane jest na zlecenie specjalisty. Jeśli zleca je lekarz z państwowej placówki, badanie jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Jeśli jednak badanie wykonywane jest w placówce prywatnej, kwota zależy od cennika laboratorium i waha się od 15 do 70 zł. Należy podkreślić, że często badanie posiewu moczu wykonywane jest tylko w pakiecie z antybiogramem, wtedy cena badania w placówce prywatnej jest odpowiednio wyższa.
Posiew moczu – wyniki
Po oddaniu próbki moczu do laboratorium wyniki dostępne są z reguły po 3 dniach roboczych. Mają one postać opisu, z którym należy udać się do specjalisty w celu interpretacji.
Posiew moczu u osoby zdrowej nie zawiera bakterii. Wynik ujemny (prawidłowy) stwierdza się, gdy liczba bakterii nie przekracza 1 tys. bakterii/ml. Jeśli jednak liczba bakterii przekracza tę granicę, jest to wskazanie do powtórnego wykonania badania posiewu moczu.
Wynik dodatni (nieprawidłowy) posiewu moczu stwierdza się, gdy liczba bakterii przekracza 100 tys. bakterii/ml – wskazuje to na obecność drobnoustrojów w układzie moczowym. Taki stan wymaga leczenia, o którym zawsze decyduje tylko specjalista.
