Przełyk Barretta to jednostka chorobowa dotycząca wyłącznie dolnego odcinka przełyku . Stanowi jedno z powikłań przewlekłej choroby refluksowej przełyku. Zarzucanie kwaśnej treści żołądka do przełyku i drażnienie śluzówki prowadzi do metaplazji jelitowej.
Przełyk Barretta zwiększa ryzyko rozwoju raka gruczołowego nawet o 0,5% rocznie. Fizjologicznie w miejscu przejścia przełyku w żołądek występuje tzw. linia Z, która jest granicą pomiędzy nabłonkiem płaskim przełyku, a nabłonkiem walcowatym. Pojęcie przełyku Barretta oznacza przemieszczenie się tej granicy (linii Z) wyżej.
Jakie są przyczyny powstawania przełyku Barretta?
Podstawową przyczyną jest przewlekła choroba refluksowa przełyku, a w związku z tym wszystkie stany przyczyniające się do refluksu - zaburzenia czynności motorycznej przełyku, zaburzenia funkcji dolnego zwieracza przełyku, zaburzenia opróżniania żołądka i otyłość.
Inne czynniki ryzyka obejmują:
- wiek > 50 lat,
- nadwagę i otyłość (BMI>25) - szczególnie otyłość typu brzusznego,
- przepuklinę rozworu przełykowego.
Zobacz także: Refluks żołądkowo-przełykowy i refluks żółciowy. Przyczyny i objawy schorzeń
Objawy towarzyszące przełykowi Barretta
Osoby z przełykiem Barretta uskarżają się na typowe objawy towarzyszące chorobie refluksowej przełyku, czyli na zgagę, odbijanie, uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku, chrypkę i suchy kaszel (z powodu drażnienia dróg oddechowych przez cofającą się treść). W zaawansowanych postaciach choroby może pojawić się trudność w spożywaniu posiłków, wymioty z krwią, smoliste stolce.
Jak rozpoznać przełyk Barretta?
Podstawowym badaniem diagnostycznym jest endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego. Podczas badania lekarz może zaobserwować przesunięcie się granicy pomiędzy nabłonkiem walcowatym a płaskim. Nie jest to trudne, gdyż nabłonek walcowaty jest mocno czerwony, natomiast nabłonek płaski jest blady.
Jeśli endoskopia wysunie podejrzenie przełyku Barretta, należy pobrać wycinki do badania histopatologicznego. Niektóre wytyczne wskazują, że wynik histopatologiczny jest niezbędny do wysunięcia pewnego rozpoznania, jednak samą diagnozę można postawić po stwierdzeniu obecności nieprawidłowego nabłonka walcowatego. Mimo pewności i tak pobiera się wycinki w celu wykonania badania histopatologicznego.
Czy należy wykonywać endoskopię mimo braku objawów?
Badania przesiewowe powinny być wykonywane u mężczyzn powyżej 60. roku życia, cierpiących na objawy choroby refluksowej od co najmniej 10 lat. Jeśli osoba nie prezentuje żadnych objawów, nie jest w żadnej grupie ryzyka, nie wykonuje się endoskopii w celach przesiewowych.
Jak wygląda monitorowanie i leczenie osób z potwierdzonym przełykiem Barretta?
U wszystkich chorych powinno się stosować leczenie stosowane rutynowo w chorobie refluksowej przełyku.
Obejmuje ono zalecenia ogólne:
- ostatni posiłek na 2-3h przed snem,
- uniesienie wezgłowia łóżka,
- zaprzestanie palenia papierosów,
- ograniczenie alkoholu, kawy,
- zmniejszenie masy ciała.
W leczeniu farmakologicznym stosuje się:
- leki hamujące wydzielanie kwasu solnego - inhibitory pompy protonowej (IPP),
- leki zobojętniające kwas solny - związki magnezu i glinu,
- leki prokinetyczne - przyspieszające opróżnianie żołądka, np. metoklopramid.
W sytuacji gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektu, można rozważyć postępowanie operacyjne. Najczęściej wykonuje się zabieg fundoplikacji sposobem Nissena, polegającym na wytworzeniu kołnierza z części żołądka, wokół dolnej części przełyku. Operacja może być wykonana metodą laparoskopową.
Postępowanie w przełyku Barretta zależy od stwierdzonego stopnia dysplazji. Przełyk Barretta traktowany jest jako stan przedrakowy, w związku z tym konieczne jest stałe monitorowanie.
- W dysplazji małego stopnia kontrola powinna następować co 6-12 miesięcy. Jeśli objawy się nasilają lub istnieją dodatkowe czynniki ryzyka, należy rozważyć leczenie endoskopowe.
- Gdy badanie podczas 2 kolejnych gastroskopii nie wykazuje dysplazji i brak jest dodatkowych czynników ryzyka, osoby mogą zostać bez nadzoru.
- W dysplazji dużego stopnia metodą z wyboru jest leczenie endoskopowe.
Endoskopowe polega na resekcji błony śluzowej (jeśli zmiany są widoczne) lub jej niszczeniu poprzez użycie fal o częstotliwości radiowej (radiofrequency ablation - RFA), lub terapii fotodynamicznej.
RFA wskazana jest w przypadku zmian niewidocznych podczas standardowego badania endoskopowego. Ablacja błony śluzowej w połączeniu z leczeniem hamującym wydzielanie kwasu solnego prowadzi do stopniowego zastępowania nabłonka walcowatego przez nabłonek płaski. U części chorych z dysplazją dużego stopnia rozważa się wycięcie przełyku, choć nie udowodniono, by zwiększało to przeżywalność chorych.
