Rak przełyku to dziewiąte pod względem częstości występowania schorzenie nowotworowe. W Polsce liczba zachorowań u mężczyzn jest niemal czterokrotnie większa niż u kobiet. Ryzyko pojawienia się tego nowotworu wzrasta po 50. roku życia, osiągając szczyt w przedziale wiekowym 60-70 lat. Możliwości i efekty leczenia są zależne od tego, jak wcześnie udaje się go rozpoznać.
Przyczyny i czynniki ryzyka raka przełyku
Rak przełyku występuje ze zwiększoną częstością u osób:
- palących papierosy lub żujących tytoń,
- nadużywających alkohol,
- regularnie spożywających ostre przyprawy lub bardzo gorące napoje czy pokarmy,
- narażonych na długotrwały kontakt z toksynami, substancjami chemicznymi,
- z refluksem żołądkowo-jelitowym,
- otyłych,
- z przebytym oparzeniem lub zapaleniem przełyku, szczególnie jeśli doprowadziły do powstania zwężeń albo zbliznowaceń ściany przełyku,
- leczonych z powodu nowotworów klatki piersiowej lub szyi, poddanych radioterapii,
- z przewlekłymi niedoborami witamin i mikroelementów.
Wśród czynników ryzyka wymienia się również zespół Plummera-Vinsona, zespół Barretta, achalazję przełyku oraz zakażenia przewodu pokarmowego bakterią Helicobacter pylori.
Objawy raka przełyku
Najczęściej zgłaszanymi objawami choroby są zaburzenia połykania, czyli dysfagia. Mogą pojawiać się: krztuszenie, kaszel, kichanie, zgaga, nieprzyjemny zapach z ust, odruchy wymiotne, uczucie rozpierania w trakcie jedzenia. Ponieważ ściana przełyku jest bardzo rozciągliwa, objawy pojawiają się stosunkowo późno, kiedy zwężenie jego światła jest już znaczące.
W późniejszej fazie choroby mogą wystąpić bóle w klatce piersiowej w trakcie przełykania, utrudnienie lub niemożność połykania nie tylko pokarmów stałych, ale również płynnych i śliny. Dołączają się do tego uporczywe nudności, wymioty nieprzetrawioną treścią pokarmową, intensywne bóle w klatce piersiowej i utrata masy ciała.
Naciekanie nowotworu na nerwy krtaniowe może powodować chrypkę, a na drogi oddechowe - kaszel z odksztuszaniem krwistej wydzieliny oraz duszności. Jeśli guz obejmuje naczynia krwionośne, może dojść do niebezpiecznego krwotoku, w tym również zagrażającego życiu.
Rozpoznawanie raka przełyku
Rozpoznania raka przełyku dokonuje się najczęściej podczas badania endoskopowego - gastroskopii. Badaniami dodatkowymi są badania radiologiczne z użyciem kontrastu, tomografia komputerowa i badania ultrasonograficzne. Pozwalają dokładniej określić granice guza oraz sprawdzić, czy nacieka on na otaczające tkanki i czy widoczne są przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych oraz innych narządów. Badania te są oczywiście uzupełniane pobraniem wycinków do diagnostyki histopatologicznej, pozwalającej ostatecznie potwierdzić rozpoznanie i ustalić typ guza. Uzyskane wyniki mają kluczowe znaczenie dla określenia najlepszego sposobu leczenia i rokowania na przyszłość.
Rak płaskonabłonkowy i inne rodzaje nowotworów przełyku
Najczęściej występującą formą nowotworu przełyku jest rak płaskonabłonkowy, który zwykle rozwija się w środkowej i dolnej części przełyku. Może mieć typ polipowaty, wrzodziejący lub (najlepiej rokujący) typ płaski. Innymi rodzajami (o zwykle gorszym rokowaniu) są nowotwory płaskonabłonkowe podstawnokomórkowe, raki gruczołowe i nowotwory mieszane - z elementami o typie mięsaka. Każdy z nich rozwija się inaczej i wymaga specyficznej kombinacji procedur leczniczych.
Przerzuty raka przełyku
Najczęstszymi miejscami pojawiania się przerzutów raka przełyku są: węzły chłonne zaotrzewnowe i krezkowe, wątroba oraz płuca.
Leczenie raka przełyku
Podstawową metodą leczenia raka przełyku jest leczenie chirurgiczne. Jest ono niezmiernie trudne ze względu na lokalizację przełyku. Szyja i klatka piersiowa zawierają wiele skomplikowanych i niezmiernie ważnych dla życia struktur, między innymi: serce, płuca, wielkie naczynia krwionośne, nerwy (w tym bardzo ważne dla układu autonomicznego tzw. nerwy czaszkowe). Operacja wykonywana w takich okolicach wymaga olbrzymiej wiedzy, umiejętności i współpracy wielu specjalistów.
Dodatkowym czynnikiem utrudniającym pracę chirurga jest fakt, że ostateczne oględziny okolicy guza następują już w trakcie zabiegu i na bieżąco trzeba podejmować decyzje dotyczące sposobu terapii.
Leczenie chirurgiczne może zmierzać do całkowitego usunięcia guza i okolicznych węzłów chłonnych, gdzie zazwyczaj najwcześniej pojawiają się przerzuty. We wczesnym stadium choroby taki zabieg daje szansę na całkowite wyleczenie, szczególnie w skojarzeniu z radio- lub chemioterapią.
W późniejszych fazach choroby zabieg operacyjny może mieć na celu udrożnienie przełyku, by chory był w stanie przyjmować pokarmy drogą naturalną, albo wytworzenie gastrostomii lub jejunostomii - zespolenia umożliwiającego podawanie pożywienia i płynów bezpośrednio do żołądka lub jelita cienkiego. Tego typu zabiegi pozwalają zmniejszyć niedożywienie organizmu i pomagają choremu możliwie normalnie funkcjonować.
Tam, gdzie zaawansowanie choroby nie pozwala na wykonanie operacji, radioterapia i chemioterapia są stosowane, by zmniejszyć dolegliwości chorego, podnieść jego komfort życia i spowolnić rozwój nowotworu.
Rak przełyku - rokowanie
Ze względu na skryty rozwój choroby i późne pojawianie się objawów rak przełyku jest niezwykle groźnym nowotworem . Wiele osób kwalifikuje się już tylko do leczenia paliatywnego. Tylko około 10% chorych przeżywa 5 lat od momentu rozpoznania. Rak przełyku pojawiający się w u osób w młodym wieku ma równie dramatyczny przebieg i złe rokowanie.
Dlatego wczesne zdiagnozowanie i wdrożenie postępowania onkologicznego ma podstawowe znaczenie dla efektu leczenia.
