Badanie mykologiczne często opiera się najpierw na pobraniu materiału, a następnie na wyhodowaniu z niego grzyba. Dalej jest on poddawany dokładnej diagnostyce, w tym także testom biochemicznym. Analiza mykologiczna jest jednym z podstawowych narzędzi służących do diagnostyki infekcji grzybiczych.
Za pomocą testów oraz procedur diagnozowane jest zakażenie grzybicze. Mikroskopijnych rozmiarów organizmy mogą się osiedlać w jamie ustnej, przewodzie pokarmowym albo na skórze. Wśród nich znajdują się drożdżaki i inne gatunki grzybów. Są one w stanie zaatakować każdy narząd oraz układ, w tym skórę, paznokcie, pochwę, stopy oraz ośrodkowy układ nerwowy. Zakażenia powierzchowne pojawiają się często i są niegroźne, natomiast te dotyczące organów znajdujących się głęboko w organizmie występują zazwyczaj u osób mających osłabioną odporność. Ich skutkiem bywa nawet zagrożenie życia pacjenta.
Zakażenia grzybicze mogą przejawiać się podobnymi symptomami do infekcji powodowanej innymi mikroorganizmami. Odróżnia je od siebie fakt, iż leki mające działać przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo nie pomagają na schorzenia powstałe w wyniku grzybów. Aby zdiagnozować grzybicę, przeprowadzane są badania materiału, w tym wymazu pochwy lub jamy ustnej, próbka krwi lub fragment paznokcia.
Hodowane grzyby rosną wolno, dlatego badanie potrafi zająć nawet kilka tygodni, toteż lekarze stosują dodatkowe metody diagnostyczne. Samą infekcję bardzo szybko może potwierdzić m.in. analiza pod mikroskopem, barwienie próbki czy test z wodorotlenkiem potasu. Jednak nie otrzymuje się wtedy informacji o tym, jaki jest to gatunek patogenu. Rzadziej lekarze podejrzewają, że infekcję wywołuje konkretny rodzaj grzyba, i potrzebują jedynie potwierdzenia tego lub wykluczenia.
Gdy diagnostyka jest bardzo utrudniona, należy wykonać badania antygenów albo przeciwciał, a także testy molekularne, które pozwalają na wykrycie kwasów rybonukleinowych (RNA) lub kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA) grzybów.
Badanie mykologiczne – zastosowanie
Badanie mykologiczne przeprowadza się, gdy istnieje podejrzenie infekcji grzybiczej. Jego zadaniem jest potwierdzenie lub określenie gatunku patogenu, co pozwala lekarzom wybrać odpowiednie leczenie.
Wśród najczęstszych objawów grzybicy powierzchownej mogą występować zgrubienie lub/i zażółcenie paznokci, upławy w przypadku infekcji intymnej oraz pleśniawki w jamie ustnej. Dodatkowo może pojawia swędzenie i zaczerwienie skóry, np. na narządach płciowych czy na stopach.
Symptomy zakażeń grzybiczych, zarówno narządów wewnętrznych, jak i układów, mogą być różne, a wszystko zależy od miejsca, w którym pojawiła się choroba. W przypadku schorzeń dotyczących płuc pojawiają się objawy takie jak przy grypie, natomiast podczas grzybiczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych występują sztywność karku, silny ból głowy, a nawet zaburzenia świadomości. W przypadku zakażeń grzybiczych pojawia się również wysoka temperatura.
Badania mykologiczne są przeprowadzane również w celu sprawdzenia, czy leczenie jest skuteczne oraz aby podjąć decyzję o jego zakończeniu bądź zmianie.
Mykologia – pobierany materiał
Materiał pobierany do badania jest podstawą do ustalenia leczenia. Miejsce, z którego bierze się fragment patogenu, musi być oczyszczone. W przypadku paznokci płytka nie może być pomalowana lakierem, odżywką ani obcięta. Powinna być za to umyta w wodzie z mydłem.
Żeby zbadać materiał, należy pobrać zeskrobinę ze zmian znajdujących się na skórze, bez względu na to, czy jest ona gładka, czy z owłosieniem. Włosy muszą być pobierane razem z korzeniem, zaś materiał spod płytki paznokcia uzyskiwany jest z najgłębszych warstw bądź obcinany razem ze zmienionym przez chorobę fragmentem. Dobrze zakonserwowany, może być przechowywany nawet przez kilka dni.
Materiał ze zmian błon śluzowych, w tym jamy ustnej, napletka, warg sromowych czy cewki moczowej, pobierany jest za pomocą jałowej wymazówki, a następnie jest poddawany badaniu laboratoryjnemu.
Badanie mykologiczne – przygotowanie
Przygotowanie przed przeprowadzeniem badania mykologicznego jest uzależnione od rodzaju pobieranego patogenu. Szczegółowe instrukcje podaje lekarz. W przypadkach, w których badana jest krew czy płyn mózgowo-rdzeniowy, nie jest potrzebne szczególne przygotowanie. Inaczej jest przy grzybicach powierzchniowych. W ciągu godziny przed badaniem nie wolno używać żadnych kosmetyków. Paznokci nie powinno się obcinać nawet przez tydzień, a malować przez ostatnie 24 godziny. Należy zgłosić specjaliście wszystkie przyjmowane leki szczególnie antybiotyki, kiedy były przyjmowane oraz ewentualne choroby, na które się cierpi.
Okazuje się, że samo pobranie materiału przed rozpoczęciem leczenia jest bardzo ważne. W przypadku gdy badanie mykologiczne jest przeprowadzane już po terapii, należy zachować odpowiednie kroki i czas. Próbkę – w zależności od patogenu – można pobierać od tygodnia do miesiąca. Sam sposób jest uzależniony od miejsca i rodzaju zakażenia.
Badaniu mykologicznemu możemy poddawać ścinki paznokci, włosy, wymazy z pochwy lub jamy ustnej, plwocinę, a nawet zeskrobiny ze skóry. Sprawdza się mocz, a niekiedy wykorzystuje specjalne metody do pobierania grzybów z układów wewnętrznych. Zebrany materiał jest zabezpieczany i wysyłany do laboratorium. Na wyniki najczęściej czeka się od kilku dni do nawet kilku tygodni.
