Choroby zakaźne skóry mogą wystąpić zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Można je podzielić według czynnika chorobotwórczego na zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pasożytnicze. Samo określenie „choroby zakaźne” oznacza choroby wywołane przez biologiczny czynnik chorobotwórczy.
Choroby zakaźne skóry wywołane przez wirusy
Do najczęściej spotykanych chorób zakaźnych skóry o podłożu wirusowym należą opryszczka zwykła, mięczak zakaźny, brodawki skórne i płciowe. Rzadziej spotyka się zespół skarpetkowo-rękawiczkowy, niesztowicę zakaźną czy pryszczycę. Dość duże znaczenie wśród chorób zakaźnych skóry we współczesnym świecie mają zakażenia wirusem HIV, wywołującym zespół uogólnionego upośledzenia odporności (AIDS).
Do wirusowych chorób skóry zalicza się ospę wietrzną przebiegającą z wysypką. Częściej obserwowana jest u dzieci, z kolei u dorosłych, którzy nie przechorowali jej w dzieciństwie, ma zazwyczaj cięższy przebieg. Zmiany skórne mają początkowo charakter rumieniowo-grudkowy, później powstają pęcherzyki i wykwity krostkowe. Po kilku dniach tworzą się strupy. Ten sam wirus, który wywołuje ospę wietrzną, po kolejnym zakażeniu wywołuje już nie ospę, lecz półpaśca.
Półpasiec to pęcherzykowe zmiany o jednostronnym układzie z towarzyszącym bólem. Wirus ospy wietrznej i półpaśca ma powinowactwo do układu nerwowego, dlatego zmiany skórne w półpaścu umiejscawiają się zgodnie z unerwieniem odpowiadającym korzeniom i zwojom nerwowym, które wirus atakuje. Opryszczka zwykła jest chorobą zakaźną skóry wywołaną przez wirusa Herpes simplex (HSV). Wyróżnia się dwa typy wirusa:
- typ 1 – powoduje zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej, na granicy czerwieni wargowej, na twarzy,
- typ 2 – powoduje zmiany w okolicach narządów płciowych i pośladków.
Wyróżnia się również typ 8 (HSV 8) w zmianach skórnych związanych z AIDS w przebiegu mięsaka Kaposiego. Opryszczka charakteryzuje się wystąpieniem drobnych pęcherzyków na podstawie rumieniowej. Początkowo pęcherzyki wypełnione są treścią surowiczą, a później ropną, stopniowo zamieniają się w strupki.
Choroby zakaźne skóry o podłożu pasożytniczym
Przykładem choroby zakaźnej skóry wywołanej przez pasożyty jest świerzb. Choroba ta charakteryzuje się świądem, a także norami świerzbowcowymi. Świerzb wywołany jest przez świerzbowca ludzkiego. Samica przenika do naskórka, żłobiąc w jego warstwie rogowej ślepo zakończoną norę. Codziennie składa około 3 jaj i ginie po kilku tygodniach. Jaja potrzebują 3 tygodni do osiągnięcia dojrzałości. Zakażenie następuje na drodze kontaktu bezpośredniego nie tylko ze skórą chorego, ale również podczas korzystania z jednej pościeli czy ubrań. Czynnikiem sprzyjającym zakażeniu jest osłabienie odporności.
Choroby zakaźne skóry o podłożu grzybiczym
Najbardziej rozpowszechnioną chorobą zakaźną skóry o podłożu grzybiczym jest grzybica stóp. Ponadto istotnym problemem są drożdżyce i zakażenia pleśniowcami, które towarzyszą częstym antybiotykoterapiom, leczeniu immunosupresyjnemu czy zakażeniu wirusem HIV.
Grzybice właściwe, dotyczące naskórka, włosów i paznokci, wywołane są przez tzw. dermatofity. Drożdżaki wywołują zakażenia błon śluzowych i skóry podobnie jak pleśniowce. Są to 3 grupy grzybów istotne z punktu widzenia klinicznego. Czynnikami sprzyjającymi zakaźnym chorobom grzybiczym skóry są wilgoć, osłabienie odporności i zaburzenie składu naturalnej flory bakteryjnej człowieka.
Choroby zakaźne skóry wywołane przez bakterie
Choroby zakaźne skóry o podłożu bakteryjnym wywołane są przede wszystkim przez gronkowce i paciorkowce. Zdarzają się zakażenia mieszane. Ze względu na to, że skóra człowieka jest naturalnym siedliskiem wielu bakterii, zmiany zakaźne skóry rzadko są miejscem wykrycia pojedynczego patogenu. Często obecne są tam również inne bakterie.
Główną chorobą zakaźną skóry, wywołaną przez paciorkowce, jest róża. Gronkowce wywołują najczęściej zapalenie mieszków włosowych, figówkę, czyraki, ropnie mnogie, liszajec pęcherzowy skóry.
Zachorowania na choroby zakaźne skóry o podłożu bakteryjnym zależą od wielu czynników. W stanie równowagi naturalna flora bakteryjna skóry i inne czynniki barierowe zapobiegają namnażaniu się patogenów chorobotwórczych. Jednak w sprzyjających sytuacjach, takich jak zaburzenie odporności, choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca), niedożywienie, infekcje układowe, może dojść do namnażania się bakterii chorobotwórczych i zmian chorobowych.
