Półpasiec wywoływany jest przez wirusa varicella zoster (VZV). Ten sam patogen powoduje ospę wietrzną. Przechodzenie ospy wietrznej nie jest jednoznaczne z uodpornieniem się na działanie wirusa. Bardzo często zdarza się, że wirusowi udaje się przetrwać w organizmie osoby, która chorowała kiedyś na ospę. Wystarczy nieznaczne osłabienie organizmu, aby patogen się aktywował i dał o sobie znać właśnie w postaci półpaśca. Warto pamiętać, że półpasiec może pojawić się także u tych osób, które nigdy wcześniej nie choroby na ospę wietrzną.
Przeczytaj też: Ospa – leczenie i profilaktyka zakażeń. Jaki wirus wywołuje tę chorobę?
Półpasiec - objawy
Najbardziej charakterystycznym objawem półpaśca jest bolesna wysypka. Pojawia się ona w wzdłuż nerwu, w którym ukrywał się uśpiony wirus. W ogromnej większości przypadków zmiany pojawiają się w okolicach lędźwiowych - na plecach lub brzuchu, po jednej stronie ciała (stąd nazwa półpasiec). Ale nie jest to reguła. Może się zdarzyć, że wirus zaatakuje nerw trójdzielny. Wtedy wysypka może pojawić się na oku, uchu lub twarzy. Bardzo rzadko półpasiec występuje na ręce lub nodze.
Mimo że wysypka to najbardziej charakterystyczny objaw półpaśca nie pojawia się ona od razu. W pierwszej fazie rozwoju półpasiec przypomina grypę. Chorzy skarżą się na ból głowy oraz gardła. Bardzo często mają podwyższoną temperaturę ciała, czują się zmęczeni, mają złe samopoczucie oraz dokucza im światłowstręt. Dodatkowo mogą wystąpić mrowienia, drętwienia lub ból w obrębie zakażonego nerwu.
Półpasiec oczny, półpasiec uszny, rozsiany i zgorzelinowy
W zależności od miejsca, w którym ukrył się wirus, a w konsekwencji pojawiła wysypka, wyróżnia się półpaśca ocznego, usznego, rozsianego oraz zgorzelinowego. Szczególnie niebezpieczna dla zdrowia jest postać oczna i uszna.
Półpasiec oczny – w tym przypadku owrzodzenia mogą pojawić się nie tylko na twarzy, ale także na rogowce. Pojawienie się zmiany w tym miejscu może doprowadzić nawet do utarty wzroku. Na szczęście takie sytuacje zdarzają się niezwykle rzadko.Ta odmiana półpaśca jest najgroźniejszą postacią. Lekarze apelują, by nie lekceważyć więc już pierwszych objawów i być pod stałą opieką specjalisty. Jakie symptomy daje ta odmiana półpaśca? Poza "klasycznymi'' pojawi się pęcherze w okolicy skroni, nosa, czoła i powieki. Poza tym półpasiec oczny powoduje przekrwienie spojówki, zapalenie tęczówki oka, nacieki oraz nadżerki na rogówce. Dla tej infekcji charakterystyczne jest owrzodzenie rogówki oka. Choroba ta najbardziej zagraża osobom powyżej 60. roku życia.
Przeczytaj więcej: Półpasiec oczny – jakie są objawy i powikłania? Jak wygląda leczenie?
Półpasiec uszny – pojawia się, gdy wirus atakuje małżowinę uszną. Ta postać choroby jest niezwykle bolesna i może zaburzyć działanie układu nerwowego.
Półpasiec rozsiany – w tym przypadku zmiany skórne nie skupiają się tylko w jednym miejscu, ale mogą pojawić się w różnych częściach ciała. Postać rozsiana najczęściej pojawia się u osób, które chorują na nowotwór lub zażywają leki, które osłabiają działanie układu immunologicznego (tzw. leki immunosupresyjne).
Półpasiec zgorzelinowy – to najrzadziej diagnozowana postać półpaśca. Choroba ma bardzo ciężki przebieg. Pojawiające się zmiany skórne ulegają rozpadowi i pozostawiają owrzodzenia.
Półpasiec – czy jest zaraźliwy?
Półpasiec jest bardzo zaraźliwy, a wywołujące chorobę ma długi okres inkubacji. Oznacza to, że osoba, która ma w sobie wirusa zaczyna zarażać zanim pojawią się u niej charakterystyczne objawy. Okres wylęgania półpaśca trwa od 7 do 14 dni. Chory przestaje zarażać dopiero wtedy, gdy znikną lub zaschną pęcherzyki, które wypełnia najbardziej zaraźliwy płyn.
Półpasiec w ciąży
Wirus, który odpowiada za rozwój półpaśca jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych oraz tych, które mają znacznie obniżoną odporność. W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim pacjenci w trakcie chemioterapii lub przyjmujący leki immunosupresyjne. W ich przypadku, aby uniknąć ewentualnych powikłań, konieczna może być hospitalizacja.
Półpasiec w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia wad u płodu. W niektórych przypadkach zakażenie wirusem VZV prowadzi do poronienia.
U dzieci półpasiec najczęściej przebiega łagodnie. Świadczy jednak o obniżonej odporności, dlatego dziecko powinno przebywać pod opieką lekarza.
Półpasiec - leczenie
Jeśli choroba ma łagodny przebieg, a pacjent nie należy do grupy ryzyka leczenie półpaśca może odbywać się w domu. Lekarz może zalecić przyjmowanie leków przeciwwirusowych, np. acyklowiru. Dodatkowo leczenie półpaśca uzupełnia się o:
- leki antyhistaminowe, które zmniejszają świąd;
- leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe;
- kortykosteroidy (podawane w ciężkich przypadkach).
Aby przyspieszyć i zwiększyć skuteczność leczenia należy stosować się do podstawowych zasad higieny. Chorzy powinni brać chłodne kąpiele z dodatkiem płatków owsianych lub olejku sandałowego, które złagodzą pieczenie. Zaleca się także noszenie luźnych i przewiewnych ubrań. Dzięki temu skóra może oddychać, a proces gojenia się zmian przebiega szybciej.
Zmiany na skórze, poza lekami przepisanymi przez lekarza, można smarować gencjaną, maścią z cynkiem, aloesem oraz rozcieńczonym roztworem octu.
Z kolei gdy podczas infekcji półpaśca ocznego dojdzie do zapalenia rogówki, powinno zastosować się krople steroidowe oraz leki rozszerzające źrenicę.
Półpasiec - powikłania
Warto zrezygnować ze spotkań z osobami, które chorują na ospę lub półpasiec, szczególnie jeśli należy się do grupy wysokiego ryzyka. Choć VZV jest dość często występującym wirusem, powikłania po ospie lub półpaścu mogą być bardzo groźne. Półpasiec może doprowadzić do neuralgii popółpaścowej, zapalenia płuc, podrażnienia nerwu twarzowego, zapalenia błony naczyniowej oka, owrzodzenia rogówki czy całkowitej utraty wzroku.
Zobacz też, jaki jest związek między szczepieniem na ospę, a półpaścem.
