Owrzodzenie rogówki to ubytek obejmujący co najmniej nabłonek i blaszkę graniczną przednią rogówki oka. Należy odróżniać je od nadżerki, która objawia się wyłącznie ubytkiem nabłonka. Ze względu na uszkodzenie głębszych struktur owrzodzenie goi się z pozostawieniem blizny.
Budowa i funkcja rogówki
Rogówka to przednia, przejrzysta część gałki ocznej. Jest elementem składowym jej ściany, a także pełni rolę optycznej soczewki, przez którą do wnętrza oka (na siatkówkę) dociera światło, tworząc odwrócony i pomniejszony obraz oglądanych przedmiotów.
Rogówka składa się z sześciu warstw. Licząc od zewnątrz, są to:
- nabłonek wielowarstwowy płaski,
- blaszka graniczna przednia, będąca błoną podstawną dla nabłonka,
- istota właściwa rogówki (tzw. stroma),
- warstwa Duy (bardzo wytrzymała błona, która wg najnowszych badań odpowiada za utrzymanie kształtu rogówki mimo napierającego na nią z wnętrza oka ciśnienia),
- blaszka graniczna tylna,
- śródbłonek.
Nadżerka i owrzodzenie rogówki
Nadżerka i owrzodzenie rogówki to uszkodzenie tej struktury polegające na powstaniu ubytku w jej przedniej części. Nadżerka to naruszenie ciągłości warstwy nabłonka, które może wynikać na przykład z zatarcia oka rękawem czy delikatnego zadrapania.
Owrzodzenie rogówki jest większym uszkodzeniem, które obejmuje co najmniej nabłonek i blaszkę graniczną przednią. Może sięgać do głębszych warstw, a w krańcowych sytuacjach powodować powstanie perforacji rogówki, czyli otworu obejmującego pełną jej grubość.
Zobacz film i dowiedz się jak działa ludzkie oko:
Owrzodzenie rogówki jest poważnym stanem chorobowym. Naruszenie blaszki granicznej przedniej powoduje przenikanie do istoty właściwej wody i zmętnienie rogówki w przylegającym obszarze. Znacząco pogarsza to ostrość widzenia, szczególnie jeśli uszkodzenie znajduje się w centralnym położeniu. Należy również pamiętać, że owrzodzenie goi się zwykle z pozostawieniem blizny, co oznacza, że ta część rogówki nie będzie spełniała swojej funkcji jako soczewka przepuszczająca promienie światła w kierunku siatkówki. Rozległe zbliznowacenia mogą być nawet przyczyną całkowitej utraty wzroku.
Przyczyny owrzodzenia rogówki
Do najczęstszych przyczyn powstawania owrzodzenia rogówki należą między innymi:
- infekcje bakteryjne i wirusowe spojówek i powiek,
- zakażenie wirusem opryszczki,
- stany zapalne związane z noszeniem niedopasowanych soczewek kontaktowych,
- powikłania spowodowane zbyt długim noszeniem soczewek kontaktowych, ich nieprawidłową pielęgnacją albo używaniem ich np. w trakcie pływania lub podczas pracy w zapylonym lub zadymionym otoczeniu,
- przewlekły, ciężki tzw. zespół suchego oka, w którym dochodzi do niedoboru łez i niedostatecznego nawilżenia powierzchni rogówki,
- niedomykalność powiek, powodująca przesuszenie i uszkodzenie powierzchni rogówki.
Wśród przyczyn należy wymienić również oparzenia termiczne i chemiczne, działanie substancji toksycznych oraz promieniowania ultrafioletowego i jonizującego.
Jak dbać o oczy? Dowiesz się tego z filmu:
Objawy owrzodzenia rogówki
Ze względu na bardzo obfite unerwienie czuciowe rogówki dominującym objawem jest intensywny ból, mogący się nasilać przy mruganiu. Towarzyszą mu: światłowstręt, łzawienie, zaczerwienienie i obrzęk spojówek, powstawanie dużej ilości wydzieliny o charakterze śluzowo-ropnym. Widzenie jest najczęściej rozmyte, ostrość wzroku zdecydowanie zmniejszona. Jeśli owrzodzenie powstaje w centralnej części rogówki, chorym okiem nie można rozpoznać twarzy, liter, dostrzec szczegółów przedmiotów.
Powikłania owrzodzenia rogówki
Najczęstsze powikłania owrzodzenia rogówki to:
- zbliznowacenie w miejscu owrzodzenia,
- zmętnienie rogówki,
- perforacja,
- trwałe obniżenie ostrości wzroku lub całkowita ślepota (z zachowanym jedynie poczuciem światła).
Leczenie owrzodzenia rogówki
Leczenie owrzodzenia rogówki ma charakter zachowawczy i zmierza do jak najszybszego ograniczenia strefy zapalenia oraz do wygojenia zmiany chorobowej z powstaniem możliwie najmniejszej blizny. W tym celu stosuje się miejscowe leki przeciwinfekcyjne (antybiotyki przeciwbakteryjne i preparaty przeciwwirusowe lub przeciwgrzybicze), przeciwzapalne (najczęściej glikokortykosteroidy) i rozszerzające źrenicę. Jeśli dolegliwości odczuwane przez chorego są bardzo silne i uciążliwe, może on doraźnie otrzymywać leki przeciwbólowe.
O ile owrzodzenie wygoi się z pozostawieniem rozległych blizn lub zmętnienia, w celu przywrócenia wzroku niezbędne może być wykonanie operacji przeszczepu rogówki. Z tego powodu warto zgłaszać się do okulisty we wczesnej fazie choroby, kiedy tylko pojawią się pierwsze dolegliwości.
