Odporność organizmu to prawidłowa reakcja układu immunologicznego (układu odpornościowego) na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych, głównie bakterii, wirusów i pasożytów. Układ odpornościowy składa się z wielu elementów, takich jak szpik kostny, grasica, śledziona, białe krwinki, migdałki czy węzły chłonne. Każda część układu odpornościowego musi prawidłowo funkcjonować, ponieważ tylko wtedy możliwa jest skuteczna ochrona przed mikroorganizmami. Słaba odporność zwiększa podatność na infekcje i utrudnia powrót do zdrowia.
Jakie są rodzaje odporności?
Istnieją dwa podstawowe rodzaje odporności – swoista i nieswoista.
Odporność nieswoista to uwarunkowana genetycznie odporność wrodzona, nazywana również dziedziczną. Jest to zdolność obrony przed większością czynników chorobotwórczych oraz szkodliwymi czynnikami środowiska. Jej elementy to naskórek, skóra właściwa, błony śluzowe. Fizjologiczne mechanizmy odporności to kichanie, kaszel, wymioty, biegunka oraz łzawienie – pozwalają one na usunięcie ciał obcych. Elementem odporności nieswoistej jest także odpowiedź komórkowa, czyli między innymi fagocytoza.
Odporność swoista to odporność nabyta, która zapewnia skuteczne zwalczanie patogenów. Polega na zapamiętywaniu antygenu i wytworzeniu przeciwciał, które umożliwiają jego zwalczanie. Można ją podzielić na odporność bierną oraz czynną. Odporność bierna bazuje na przeciwciałach matczynych i surowicach ozdrowieńców, natomiast odporność naturalną zapewniają szczepienia oraz przechorowanie. Mechanizmy odpowiedzi w przypadku odporności swoistej można podzielić na dwa typy:
- odporność komórkową – warunkowaną przez limfocyty T, które bezpośrednio atakują patogeny,
- odporność humoralną – warunkowaną przez przeciwciała, które wytwarzane są przez limfocyty. Ich celem jest niszczenie patogennych komórek.
Po jakie probiotyki i prebiotyki sięgać, aby wzmocnić odporność? Dowiesz się tego z filmu:
Jakie czynniki osłabiają odporność?
Układ immunologiczny nie zawsze działa poprawnie. Niektóre schorzenia wynikają z zaburzeń jego funkcjonowania. Są to na przykład alergie, gdy system immunologiczny atakuje niegroźne dla organizmu alergeny, np. białka mleka krowiego. Innym przykładem są choroby autoimmunologiczne. W ich przebiegu układ odpornościowy atakuje tkanki własne ciała.
Wiele czynników może osłabić odporność organizmu. Mogą to być niektóre leki, antybiotyki, a także choroby układowe jak np. białaczka. Niektóre osoby cierpią na wrodzone lub nabyte niedobory odpornościowe.
Jak wzmocnić odporność?
Każdy organizm wyposażony jest w mechanizmy pozwalające zwalczać różnego rodzaju infekcje. U małych dzieci odporność nie jest jeszcze w pełni wykształcona, dlatego są one podatne na zakażenia wirusowe i bakteryjne. Widać to zwłaszcza u maluchów, które dopiero zaczynają swoją przygodę ze żłobkiem lub przedszkolem – chorują one tak często, że rodzice zaczynają się zastanawiać, jak zwiększyć odporność u dziecka. Nie jest to łatwe, ponieważ u małych dzieci nie można jeszcze stosować większości preparatów na odporność.
Na odporność u dzieci najlepiej wpływają naturalne sposoby, do których zalicza się:
- odpowiednią do wieku ilość snu,
- karmienie piersią,
- regularny tryb życia,
- zdrową dietę.
W szczególnie trudnych przypadkach lekarz może zlecić wykonanie specjalnej szczepionki na odporność, która aktywuje układ immunologiczny i usprawnia wytwarzanie przeciwciał.
Osoby dorosłe również mogą cierpieć na niedobory odporności, objawiające się podatnością na infekcje. Jak poprawić odporność? Najlepsze sposoby na odporność to sposoby naturalne, do których zalicza się:
- unikanie stresu,
- odpowiednią ilość snu,
- zdrową dietę – codziennie należy jeść 5 porcji warzyw i owoców dostarczających odpowiednią ilość witamin i mikroelementów, a także produkty wzmacniające naturalną florę bakteryjną organizmu jak jogurty probiotyczne,
- ubieranie się stosownie do pogody – szczególnie zabójcze dla odporności jest przegrzanie organizmu,
- częste spacery,
- aktywność fizyczną, najlepiej na świeżym powietrzu,
- unikanie palenia papierosów i picia alkoholu.
Organizm można wspomóc, stosując zioła na odporność, np. czarny bez, pokrzywę, kolendrę czy bratek polny. W sprzedaży są nawet gotowe kompozycje ziół i owoców.
W aptekach można również kupić specjalne suplementy na odporność, które zawierają np. czosnek, acerolę, betaglukan, jeżówkę czy aloes. Każdy z nich ma działanie pobudzające układ immunologiczny, a niektóre można stosować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Innym sposobem na wzmocnienie odporności jest zażywanie probiotyków, które uzupełniają florę jelitową.
