Nietolerancja glutenu może dawać różnorodne objawy i pojawiać się w niemal każdym wieku. Problemy z układem trawiennym to jednak nie wszystko. Jeżeli zbagatelizujemy objawy celiakii, może dojść do poważnych zaburzeń pracy wielu układów w naszym organizmie.
Jeszcze do niedawna mało kto zdawał sobie sprawę z istnienia tej choroby, podobnie było także z czynnikiem, który ją wywołuje. Uporczywe bóle brzucha i kłopoty trawienne stały się dla wielu pacjentów po prostu przykrym elementem codzienności. Celiakia, czyli uczulenie na gluten, może mieć jednak bardzo poważne konsekwencje i pod żadnym pozorem nie można jej lekceważyć.
Celiakia – choroba trzewna
Pod pojęciem celiakii kryje się bardzo poważny zespół chorobowy, który opiera się na nietolerancji białek niektórych zbóż. Znajdziemy je w najpopularniejszych polskich zbożach: pszenicy, jęczmieniu, owsie i życie. Gluten powoduje reakcję immnulogiczną, konsekwencją czego dochodzi do zaniku kosmków jelita cienkiego. To z kolei wiąże się z zaburzeniem pracy układu pokarmowego i właściwego wchłaniania pokarmu.
Choroba teoretycznie może wystąpić w każdym wieku. Celiakia u dzieci jest dosyć częstym zespołem chorobowym, do niedawna uważano nawet, że dotyka ona głównie najmłodszych. Dziś wiemy, że cierpią na nią również dorośli – w grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim kobiety pomiędzy 35. a 55. rokiem życia. Pojawienie się objawów celiakii w takim wieku jest bardzo często związane z wcześniejszym przechodzeniem choroby w dzieciństwie.
Do tej pory medycynie nie udało się ustalić, jaki czynnik wywołuje celiakię. Prawdopodobnie bardzo duży wpływ na pojawienie się schorzenia mają uwarunkowania genetyczne. Nie bez znaczenia jest także występowanie innych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, takich jak: cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty. Celiakia jest dosyć powszechna – do niedawna sądzono, że cierpi na nią około 1% populacji, jednak obecnie weryfikuje się te obliczenia. Według nowych szacunków, choroba może dotyczyć nawet 2,5% ludzi, a zachorowalność na nią ciągle wzrasta. Wśród znacznie większej liczby osób obserwuje się nietolerancję glutenu, która ma podobne podłoże, w jej przypadku nie dochodzi jednak do rozwinięcia celiakii.
Celiakia – objawy
Duży problem diagnostyczny wiąże się przede wszystkim ze znaczną różnorodnością objawów oraz ich podobieństwem do symptomów wielu innych chorób. Pacjenci przede wszystkim odczuwają dolegliwości związane z zaburzeniem pracy układu trawienia. Do objawów celiakii należą bóle brzucha, rzadziej biegunki lub zaparcia. Charakterystyczne mogą być również problemy z jamą ustną, w tym ból dziąseł i afty.
Choroba w wielu przypadkach przebiega przez bardzo długi czas bezobjawowo lub w ogóle nie wysyła symptomów, które mogłyby zwrócić uwagę na problemy związane z trawieniem – zamiast tego pojawiają się oznaki charakterystyczne dla niedoboru substancji, które nie mogły przedostać się do organizmu na skutek zaburzeń wchłaniania. Należą do nich m.in.: anemia, bóle stawów, kruchość kości, zanik mięśni, zmniejszone libido, a w przypadku kobiet także zaburzenia menstruacji. Objawy neurologiczne celiakii to przede wszystkim mrowienia stóp i dłoni, zaburzenia odbierania bodźców, a w cięższych przypadkach – padaczka i drgawki. Warto obserwować swój wygląd – może powiedzieć nam dużo o przebiegu choroby. Do objawów skórnych celiakii należą: ogólne pogorszenie stanu i wyglądu skóry, włosów i paznokci, obrzęki, przebarwienia i stany zapalne.
Choroba wpływa również na samopoczucie i kondycję psychiczną – pacjenci są osowiali, apatyczni, brakuje im energii życiowej, cierpią na długo utrzymujące się chandry i zaburzenia snu. Ze względu na tak dużą różnorodność objawów celiakii, właściwa diagnostyka jest niezwykle trudna.
Celiakia – diagnostyka
Po wykluczeniu innych jednostek chorobowych i ustaleniu objawów celiakii lekarz decyduje o przeprowadzeniu szeregu analiz, które pomagą postawić właściwą diagnozę. Jednym z najważniejszych badań na celiakię jest test na oznaczenie przeciwciał (immunoglobulin typu IgA) przeciwko transglutaminazie tkankowej (tTG). Można także oznaczyć antygeny przeciwko gliadynie (AGA) lub przeciwciała przeciwko endomysium (EmA). Stadium zaawansowania choroby pozwala ustalić biopsja dwunastnicy, w której ocenia się stopień zniszczenia kosmków jelitowych oraz zakres stanu zapalnego.
Celiakia – leczenie
Niestety, nie istnieje skuteczna metoda leczenia celiakii. Chorzy muszą do końca życia przestrzegać rygorystycznej diety, w której nie znajdzie się miejsca na jakiekolwiek produkty zawierające gluten. Oprócz tego, w przypadku większych zniszczeń jelita cienkiego lub poważniejszych zaburzeń pracy organizmu, można równocześnie zadysponować zażywanie niezbędnych suplementów diety i preparatów, które pomagają odbudować jelita. Bardzo często ustąpienie przykrych objawów i wyraźną poprawę samopoczucia chorego obserwuje się już po kilku dniach lub tygodniach po odstawieniu składników pokarmowych zawierających gluten. Czasami na pełną odbudowę i powrót do pełni zdrowia należy jednak poczekać od kilku miesięcy nawet do kilku lat.
