Miażdżyca, inaczej skleroza, to choroba, która prowadzi do upośledzenia przepływu krwi w narządach oraz tworzenia się zatorów w tętnicach. Schorzenie leczy się farmakologicznie lub operacyjnie. Objawy miażdżycy to np.: chromanie przystankowe czy bóle w klatce piersiowej w przebiegu choroby niedokrwiennej serca (choroby wieńcowej).
Nadmiar cholesterolu może prowadzić do arteriosklerozy. Profilaktyka miażdżycy polega na regularnym wykonywaniu badań na poziom tego związku tłuszczowego w organizmie, np. profilu lipidowego. Warto pamiętać, że nie ma jednoznacznego wskaźnika prawidłowego cholesterolu w organizmie dla każdego człowieka, bo zależy on o wielu czynników, np. wieku, aktualnych chorób czy trybu życia.
Miażdżyca – charakterystyka choroby
W wyniku miażdżycy dochodzi do zwężenia lub stwardnienia naczyń krwionośnych. Zdrowe tętnice zapewniają swobodny przepływ krwi poprzez kurczenie się i rozkurczanie. Cholesterol jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, np. produkowania hormonów płciowych. Jeżeli jednak związek tłuszczowy jest dostarczany w nadmiarze, odkłada się na ścianach tętnic, powodując powstawanie blaszki miażdżycowej, czyli tzw. złogów. Najczęściej występują one na na tętnicach serca, kończyn dolnych oraz mózgu. Na skutek osadzania się złogów naczynia krwionośne stają się zbyt wąskie, by zapewnić swobodny przepływ krwi. Pod wpływem wysokiego ciśnienia w ścianach naczyń może dojść do ich pęknięcia. Powstały w wyniku tego skrzep, w każdej chwili może pęknąć i razem z krwią dostać się do mięśnia sercowego (powodując zawał serca), mózgu (doprowadzając do udaru mózgu) czy płuc (czego skutkiem jest zator tętnicy płucnej).
Miażdżyca – objawy
Pierwsze objawy miażdżycy mogą być bardzo zróżnicowane. Są to na przykład szybkie męczenie się, bóle nóg w trakcie chodu (chromanie przestankowe). W przypadku miażdżycy tętnic mózgowia albo tętnic szyjnych mogą występować objawy ze strony układu nerwowego (zawroty głowy, zaburzenia widzenia, zaburzenia równowagi). Jeżeli doszło do zwężenia tętnic wieńcowych, mogą pojawić się bóle w okolicach mostka. Miażdżyca kończyn dolnych objawia się, np. mrowieniem nóg, obrzękiem stóp oraz skurczami mięśni łydek, zwłaszcza nocą. W skrajnych przypadkach w okolicy powiek, pod piersiami i zgięciach łokci pojawiają się wyczuwalne, żółte zgrubienia. Są one wynikiem odkładających się złogów cholesterolu.
Miażdżyca – przyczyny
Główną przyczyną miażdżycy tętnic jest zła dieta, obfitująca w produkty z cholesterolem, np.:
- mięso wieprzowe,
- żółte sery, śmietana,
- smalec,
- masło,
- żółtka jaj,
- słodkie ciasta,
- boczek,
- tłuste pasztety
Rozwojowi choroby sprzyja również nadmierny stres, nadciśnienie tętnicze, a także cukrzyca. Czynniki ryzyka wystąpienia schorzenia mają również podłoże genetyczne. Jeżeli członkowie rodziny chorowali na miażdżycę, istnieje duże prawdopodobieństwo wystąpienia arteriosklerozy.
Czynniki ryzyka miażdżycy
Ryzyko wystąpienia arteriosklerozy wzrasta wraz z wiekiem i może mieć podłoże genetyczne. Czynniki, które sprzyjają szybszemu rozwojowi choroby, to np.:
- palenie papierosów,
- nadwaga,
- nadużywanie alkoholu,
- brak aktywności fizycznej,
- homocysteiny w osoczu krwi, która jest aminokwasem siarkowym uszkadzającym ściany tętnic wieńcowych.
Jak leczyć miażdżycę?
Miażdżyca uogólniona wymaga zmiany trybu życia – rzucenia papierosów, zaprzestania picia alkoholu, zmniejszenia wagi ciała, zwiększenia aktywności fizycznej, a także wyeliminowania z diety jedzenia z wysokim cholesterolem oraz zawartością soli. Prawidłowe odżywianie w arteriosklerozie opiera się na wybieraniu produktów, takich jak: owoce, warzywa (także strączkowe), ryby (bogate w kwasy tłuszczowe omega-3) oraz zdrowe oleje, np.: rzepakowy, sojowy, kukurydziany, słonecznikowy czy oliwa z oliwek. W leczeniu miażdżycy stosuje się także medykamenty doustne obniżające poziom cholesterolu, rozszerzające naczynia krwionośne oraz hamujące zmiany powstałe na wieńcowych tętnicach. Leki na miażdżycę to np.: fibraty i statyny.
Miażdżyca – leczenie operacyjne
Jednym z zabiegów operacyjnych, jaki stosuje się na zmiany miażdżycowe, jest balonikowanie, czyli wewnątrznaczyniowe poszerzanie tętnicy. Polega to na tym, że przez niewielkie nacięcie do naczyń krwionośnych wprowadza się specjalny cewnik, za pomocą którego usuwa się złogi powstałe z cholesterolu. Do leczenia miażdżycy wykorzystuje się również stenty. Mogą być one umieszczane w cewniku balonowym i wszczepione w tętnicę. Stenty to krótkie rurki wykonane z cienkiej siatki, na której osadzają się blaszki miażdżycowe. Po zakończonej operacji nacięcie zostaje opatrzone opatrunkiem uciskowym bądź wewnątrznaczyniowym szwem.
W leczeniu miażdżycy wykonuje się również zabieg pomostowania aortalno-wieńcowego. Jest to operacja wszczepienia by-passów, czyli specjalnych rurek, które umieszcza się w ciele, by zwiększyć ukrwienie mięśnia sercowego. Zabieg pozwala ominąć niedrożną tętnicę i swobodne doprowadzić krew w docelowe miejsce.
