Samo słowo „chromanie” oznacza utykanie, jednak w medycynie jego znaczenie zostało rozszerzone, gdyż do utykania dochodzi też uczucie dyskomfortu w nogach oraz ból wzmagający się w czasie chodzenia. Chromanie przestankowe jest rezultatem zmian w układzie tętniczym. Poza nim wyróżnia się jeszcze chromanie rzekome (powstałe w wyniku zmian pozanaczyniowych) i brzuszne (spowodowane zajęciem przez blaszkę przestankową tętnic trzewnych), które objawia się bólem brzucha po posiłku.
Przyczyny chromania przestankowego
Chromanie przestankowe jest powiązane z miażdżycą, gdyż dochodzi do stopniowego zwężania tętnic, co hamuje dopływanie krwi do naszych nóg. Dzieje się tak ze względu na blaszkę miażdżycową (zbudowaną z cholesterolu, związków tłuszczu i białka, soli wapnia itd.), która przylega do ścianki tętnicy, a z czasem zaczyna wapnieć i twardnieć, co uniemożliwia swobodny przepływ krwi do kończyn dolnych. Następuje niedokrwienie okolicznych tkanek (przyjmują zbyt mało właściwie utlenionej krwi), a w dalszych stadiach – ich obumieranie (martwica). Krew nie dopływa do palców stopy, co może doprowadzić nawet do amputacji schorowanej nogi. Chromanie przestankowe najczęściej dotyka osoby po 50. roku życia, szczególnie mężczyzn.
Objawy chromania przestankowego
Pierwsze objawy chromania przestankowego łatwo jest zlekceważyć – jest to lekki ból w łydce, pod kolanem lub w okolicy pośladka, który osoba odczuwa podczas chodzenia po płaskich powierzchniach. Zmusza to do częstego przystawania, ale najczęściej wydaje się, że jest spowodowany niewygodnym obuwiem lub przemęczeniem po całym dniu chodzenia. To błąd – w miarę rozwoju choroby chodzenie możliwe jest na coraz krótszych dystansach, a ból staje się coraz bardziej uciążliwy. Z czasem dochodzi do drętwienia stopy, które uniemożliwia swobodne powstanie na baczność. Sposób, w jaki chodzą osoby chore na chromanie przestankowe, nazywa się chodem telegrafisty, gdyż jego tempo jest regularne i podobne do sposobu wysyłania wiadomości w dawnych czasach – chód, ból, stop, chód, ból, stop itd. Nie możemy zatem ignorować pierwszych znaków, jakie sygnalizują nam kończyny.
Dalszym objawem chromania przestankowego jest zmniejszenie masy mięśniowej w kończynach dolnych – następstwo niedostatecznego dopływu tlenu i składników odżywczych. W rezultacie dochodzi do degeneracji i zaniku mięśni, co znacznie osłabia nogi. Ze względu na zesztywnienie i zwapnienie ścian tętnic w kończynach dolnych słabo wyczuwalne jest też tętno. Poza tym cierpi skóra – staje się coraz bledsza, wypada owłosienie, a w dalszych stadiach schorzenia dochodzi do jej owrzodzenia. Innym objawem zaawansowanego chromania przestankowego jest wspomniana martwica, która ogranicza ruchomość nóg i powoduje ciągły ból (nawet w stanie spoczynku). Jeżeli w schorzeniu dochodzi do takich objawów, konieczna jest operacja chirurgiczna, a nierzadko – amputacja chorej kończyny.
Diagnozowanie chromania przestankowego
Jeżeli u osoby zostanie stwierdzone chromanie przestankowe, powinna ona niezwłocznie zbadać cały układ sercowo-naczyniowy. Należy to zrobić ze względu na czterokrotnie wyższe ryzyko poważnych schorzeń tego układu ze względu na zmiany miażdżycowe w nogach. Dokładniej tym badaniem jest ultrasonografia (USG) dopplerowska, która pokazuje jakość i regularność przepływu krwi w dużych tętnicach, wykrywa zwężenia i niedrożność tętnic, złogi miażdżycowe i uszkodzenia naczyń.
Leczenie chromania przestankowego
W początkowych stadiach chromania przestankowego jest stosowane leczenie farmakologiczne – przepisywane są leki hipolipemizujące, które obniżają poziom cholesterolu w organizmie, oraz przeciwzakrzepowe, które zmniejszają agregację (łączenie się) płytek krwi i ryzyko powstawania zakrzepów. Oprócz tego lekarz najczęściej zleca dawkowanie leków stabilizujących ciśnienie krwi.
Poza braniem leków należy zmienić tryb życia, by pomóc sobie w pokonaniu chromania przestankowego. Trzeba zerwać z nałogiem tytoniowym, nie zaniedbywać leczenia chorób przewlekłych (nadciśnienia tętniczego, cukrzycy itd.), zrzucić zbędne kilogramy, rozpocząć regularne ćwiczenia, by polepszyć przepływ krwi, a także zmuszać się do jak najczęstszych spacerów – dzięki temu w nodze wytwarza się krążenie oboczne, czyli tworzy się własny by-pass.
W przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego konieczna jest operacja. Chromanie przestankowe zwalcza się poprzez wprowadzanie do nóg stentów (niewielkich sprężynek) lub by-passów, co udrażnia naczynia z zaburzonym przepływem krwi. Warto podjąć się leczenia chromania przestankowego, gdyż diametralnie zmienia ono standard życia, a nieleczone schorzenie może doprowadzić do krytycznego niedokrwienia i obumarcia tkanek, co kończy się amputacją nogi.
