Choroba niedokrwienna serca powoduje, że do mięśnia sercowego nie dociera wystarczająca ilość krwi bogatej w tlen i substancje odżywcze. Skutkiem tego jest niedotlenienie i ryzyko zawału mięśnia sercowego lub dusznicy bolesnej. W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 choroba niedokrwienna serca i jej efekty oznaczone są symbolami od I20 do I25.
Polecamy: Arytmia - zaburzenia rytmu serca. Objawy, przyczyny, leczenie oraz skutki arytmii
Choroba niedokrwienna serca – objawy przewlekłej i ostrej postaci choroby
Potocznie choroba niedokrwienna serca jest utożsamiana z chorobą wieńcową, ponieważ choroba wieńcowa w ponad 90 procent przypadków jest przyczyną niedotlenienia mięśnia sercowego. W przewlekłej chorobie niedokrwiennej serca dolegliwości mogą pojawiać się w konkretnych okolicznościach – jako reakcja na stres, wysiłek fizyczny, a także po wychłodzeniu organizmu czy obfitym posiłku. Ostry zespół wieńcowy, w którym dochodzi do nagłego niedotlenienia mięśnia sercowego, skutkuje zawałem serca, a niekiedy zgonem w jego następstwie.
Przewlekła choroba niedokrwienna serca daje objawy, takie jak:
- ból w klatce piersiowej – zlokalizowany zwykle za mostkiem, rzadziej w nadbrzuszu, może promieniować do pleców, lewej ręki, szyi i żuchwy; ten symptom pojawia się w odpowiedzi na wysiłek fizyczny, stres lub silne emocje; objaw ten występuje także w ostrym zespole wieńcowym,
- dławicowy ból, spłycenie i przyspieszenie oddechu, duszność – chory ma wrażenie ucisku w okolicy mostka, może odczuwać pieczenie, niektórzy ból opisują jako rozrywający, dławica piersiowa występuje także w ostrej postaci choroby niedokrwiennej serca,
- zmęczenie, osłabienie,
- nudności i wymioty,
- zawroty głowy, czasem omdlenie.
Choroba niedokrwienna serca może przebiegać bezobjawowo i objawić się dopiero w postaci zawału.
Przyczyny choroby niedokrwiennej serca i czynniki ryzyka
Najczęstszą przyczyną niedokrwiennej choroby serca jest choroba wieńcowa, czyli miażdżyca. W efekcie nadmiernego stężenia cholesterolu we krwi w naczyniach krwionośnych odkładają się blaszki miażdżycowe, zmniejszając światło naczyń i tym samym ograniczając przepływ krwi. Oderwane fragmenty komórek tłuszczowych w miażdżycy mogą prowadzić do zatoru i nagłego zablokowania przepływu krwi. Pozostałe przyczyny choroby niedokrwiennej serca to:
- zwężenie tętnic wieńcowych – np. w przebiegu tocznia rumieniowatego czy twardziny układowej, kiły, reumatoidalnego zapalenia stawów, guzkowego zapalenia tętnic, choroby Kawasakiego,
- infekcje bakteryjne lub grzybicze, w tym infekcyjne zapalenie wsierdzia,
- zakrzepy,
- niedociśnienie (hipotonia),
- zatrucie tlenkiem węgla (czadem),
- anemia,
- wady w budowie serca i naczyń wieńcowych.
W grupie ryzyka zachorowania na chorobę niedokrwienną serca są mężczyźni po 45. roku życia oraz kobiety po 55. roku życia. Czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca to także:
- palenie papierosów,
- nadwaga, otyłość,
- wysoki cholesterol LDL i niski cholesterol HDL, wysoki poziom trójglicerydów,
- nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca typu 2,
- zbyt wysoki poziom glukozy we krwi.
Do grupy ryzyka należą też osoby, u których w bliskiej rodzinie były przypadki choroby niedokrwiennej serca.
Leczenie choroby niedokrwiennej serca i profilaktyka
Leczenie przewlekłej choroby niedokrwiennej serca opiera się na metodzie farmakologicznej. Celami terapii lekowej są ograniczenie ilości napadów niedokrwienia, likwidacja objawów oraz zahamowanie postępu choroby. Podstawą do osiągnięcia tych zamierzeń jest stosowanie kwasu acetylosalicylowego. Substancja ta zapobiega zlepianiu trombocytów i tym samym chroni przed zakrzepami. Inne stosowane w chorobie niedokrwiennej serca leki to:
- inne leki przeciwpłytkowe, np. tyklopidyna czy klopidogrel,
- leki hipolipemizujące, czyli zapobiegające rozwojowi miażdżycy – najczęściej są to substancje z grupy statyn,
- leki beta-adrenolityczne – stosowane u osób po zawale serca,
- blokery kanału wapniowego,
- inhibitory konwertazy angiotensyny – stosowane u osób po zawale mięśnia sercowego, a także gdy choroba niedokrwienna serca współwystępuje z nadciśnieniem tętniczym czy niewydolnością krążeniową,
- nitraty, czyli pochodne nitrogliceryny – krótkodziałające niemal natychmiast eliminują dolegliwości podczas napadu dławicy, długodziałające stosowane są rzadko, gdy inne leki zawodzą,
- trimetazydyna – działa ochronnie na komórki mięśnia sercowego.
W ostrym zespole wieńcowym, gdy dochodzi do zawału serca z powodu silnego niedokrwienia, a następnie jego martwicy, konieczne jest natychmiastowe udrożnienie zamkniętej tętnicy. W tym celu na podstawie badań (biochemii krwi i elektrokardiografii) stosuje się technikę najlepszą dla danego przypadku:
- podanie choremu leków trombolitycznych, których zadaniem jest rozpuszczenie zakrzepu blokującego światło naczynia krwionośnego i przywrócenie prawidłowego przepływu krwi,
- przezskórną wewnątrznaczyniową angioplastykę wieńcową,
- wszczepienie pomostów aortalno-wieńcowych, czyli tzw. bajpasów.
Śmiertelność w ostrym zespole wieńcowym zależy od ogólnego stanu chorego, tego, jak szybko zostanie mu udzielona pomoc oraz od ewentualnych powikłań po leczeniu zabiegowym.
