Niedotlenienie mózgu może mieć wiele różnych przyczyn i wynika z zaburzeń pracy różnych układów w organizmie. Konsekwencje tego stanu są bezpośrednim zagrożeniem życia. Niedotlenienie mózgu wymaga szybkiego przetransportowania chorego do szpitala i podjęcia właściwej terapii. Tylko dzięki niej udaje się zapobiec poważnym konsekwencjom.
Mózg to organ, który potrzebuje olbrzymich porcji tlenu. Chociaż jest stosunkowo niewielki, zużywa 20% gazu trafiającego do organizmu. Bardzo źle reaguje także na obniżenie podaży tlenu. Próg minimalny to około 3,3 ml utlenionej krwi na 100 g tkanki mózgu. Jeżeli ten wskaźnik spada, w ciągu kilku minut może dojść do nieodwracalnych zmian lub nawet śmierci chorego. Tkanka mózgowa jest wyjątkowo wrażliwa na niedotlenienie - już 3–4 minuty niedoboru tlenu mogą trwale upośledzić działanie niektórych jego obszarów. Skutki niedotlenienia mózgu są poważne i czas powrotu do pełnego zdrowia może być długi ze względu na konieczność żmudnej rehabilitacji.
Objawy niedotlenienia mózgu
Organizm błyskawicznie reaguje na obniżoną podaż tlenu. Objawy niedotlenienia mózgu to przede wszystkim ból głowy, nudności, wymioty, kłopoty z pamięcią krótkotrwałą, zaburzenia poznawcze. Potem dochodzi także do omdleń i utraty przytomności. Jeśli choremu nie zostanie udzielona właściwa pomoc, może dojść do zgonu. Nie istnieje wyłącznie jedna przyczyna niedotlenienia mózgu, a konkretne objawy mogą pomóc w jej ustaleniu. Ich gwałtowne wystąpienie sugeruje niewydolność układu krążenia, który nie dostarcza wystarczającej ilości utlenionej krwi do mózgu.
Na niedotlenienie mózgu są również bardzo narażeni miłośnicy sportów ekstremalnych. Choroba wysokogórska dotyka osoby, które nie przystosowały organizmu do dłuższego przebywania na wysokości powyżej 2500 m n.p.m. – rozrzedzone powietrze zawiera mało tlenu, a to może doprowadzić do niewydolności krążeniowo-oddechowej. Szczególnie uważać powinni także miłośnicy nurkowania. Błyskawicznie zmieniające się ciśnienie ma bezpośredni wpływ na organizm człowieka – pod wpływem zbyt szybkiego wynurzania azot nagromadzony we krwi przybiera postać pęcherzyków i powoduje zatory, doprowadzające do niedokrwienia mózgu. Niedotlenienie może mieć również przebieg przewlekły – towarzyszy mu wtedy długotrwałe przemęczenie, problemy z pamięcią i koncentracją oraz senność.
Zobacz także: Choroby układu krążenia – przyczyny, rodzaje, objawy i profilaktyka
Niedotlenienie mózgu – przyczyny
Niedotlenienie mózgu może być spowodowane zaburzeniami pracy wielu układów i narządów w organizmie. Zaliczamy do nich m.in.:
- zatrzymanie krążenia – np. w wyniku zawału serca;
- zaburzenia prawidłowej pracy układu krążenia, niedrożność tętnic, związaną z miażdżycą, zatorem, zakrzepicą;
- nagły spadek ciśnienia tętniczego w wyniku wstrząsu anafilaktycznego, krwotocznego;
- zaawansowaną anemię;
- niewydolność układu oddechowego, związaną m.in. z zapaleniem płuc, astmą, rozedmą płuc, odmą opłucnową, bezdechem sennym.
Bardzo często powodem niedotlenienia mózgu jest zatrzymanie akcji serca. Poważnym czynnikiem ryzyka jest również cukrzyca – w zaawansowanym przebiegu tej choroby dochodzi do zmiany w obrębie naczyń krwionośnych, co doprowadza od poważnych zaburzeń pracy całego organizmu. Podobne podłoże może mieć również niedotlenienie mózgu u osób starszych, które cierpią z powodu miażdżycy naczyń i innych chorób związanych z układem krążenia i oddechowym .
Rodzaje niedotlenienia mózgu
W zależności od rozległości niedokrwienia, wyróżniamy jego kilka rodzajów:
- całkowite niedokrwienie mózgu (zawał mózgu) – doprowadza do niedotlenienia mózgu i jest związane z zatrzymaniem dopływu krwi do całego organu lub jego obszaru. Już po 2 minutach wyczerpują się zapasu tlenu w komórkach, błyskawicznie rozwijają się natomiast procesy, które doprowadzają do ich obumarcia;
- częściowe niedotlenienie mózgu – jest związane ze zmniejszonym przepływem krwi;
- anoksyczne – niewystarczające utlenowanie krwi;
- anemiczne – wywołane niedoborem hemoglobiny (Hb);
- hipoksemiczne – obniżenie ciśnienia cząstkowego tlenu we krwi tętniczej;
- histotoksyczne – związane z defektem enzymatycznym.
Niedotlenienie mózgu u noworodka
Czasami w trakcie lub bezpośrednio po porodzie dochodzi do niedotlenienia mózgu dziecka. Mamy wtedy do czynienia z tzw. niedotlenieniem okołoporodowym. Może do niego dojść np. w wyniku ucisku pępowiny, niewłaściwego stopnia dotlenienia płodu czy trudności porodowych. Konsekwencje tego rodzaju niedotlenienia mózgu są bardzo poważne –mózgowe porażenie dziecięce, upośledzenie prawidłowego rozwoju dziecka czy padaczka.
