Zaburzenia widzenia często mają charakter postępujący. Choć zwykle wynikają z prostych schorzeń, takich jak wady refrakcji albo zaćma, chory może przyzwyczaić się do nieprawidłowego widzenia i niepotrzebnie ograniczać swoją aktywność. Tymczasem korekcja okularowa lub kilkunastominutowa operacja mogą przywrócić pełną ostrość wzroku.
Chwilowe zaburzenia widzenia – przyczyny i objawy
Chwilowe zaburzenia ostrości wzroku wynikają zwykle ze zmian czynnościowych. Najczęstszą przyczyną jest nadmierne obciążenie narządu wzroku i brak odpoczynku. Długotrwałe przebywanie w pomieszczeniach o intensywnym oświetleniu, klimatyzowanych, o niskiej wilgotności lub wysokiej temperaturze powietrza albo znacznym zapyleniu może prowadzić do powstania tzw. zespołu suchego oka, w którym powierzchnia rogówki jest niedostatecznie nawilżona, a jej przezierność zmniejsza się. Chory odczuwa pieczenie i swędzenie, ma wrażenie (szczególnie po mruganiu), że po powierzchni oka pływają męty. Widzenie jest niewyraźne, lekko przymglone. Objawy zwykle ustępują lub zmniejszają się po dłuższym odpoczynku. Do wymienionych symptomów mogą dołączać się również objawy zapalne – zaczerwienienie, obrzęk spojówek, częste mruganie, nadwrażliwość na światło, łzawienie.
Jak dbać o oczy? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie
Przyczyną procesów zapalnych może być też wiele innych czynników, takich jak:
- zakażenie spowodowane przez bakterie, chlamydie, grzyby lub wirusy (niektóre z tych ostatnich mogą powodować nawet, bardzo łatwo przenoszące się na kolejne osoby, epidemiczne zapalenie spojówek),
- alergie (objawy oczne to jedne z najczęstszych postaci klinicznych tego schorzenia),
- narażenie na duże stężenie pyłów, dymów, substancji drażniących w otaczającym powietrzu,
- ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe.
Chwilowe zaburzenia widzenia mogą wynikać z dysfunkcji innych narządów i układów. Przykładem są tutaj często obserwowane mroczki przed oczyma albo nawet chwilowe zaniewidzenie, które wynikają z nagłego spadku ciśnienia tętniczego krwi, szybkiej zmiany pozycji z kucznej lub leżącej na stojącą (tzw. hipotonia ortostatyczna) albo z przejściowego spadku poziomu glukozy we krwi (hipoglikemia). Wiąże się to z faktem, że siatkówka oka składa się z tkanki nerwowej o szybkim metabolizmie i podobnie jak mózg, natychmiast reaguje na objawy niedotlenienia lub braku substancji odżywczych.
Niektóre zaburzenia widzenia mogą mieć charakter nerwicowy – pojawiają się wtedy w chwilach intensywnych przeżyć emocjonalnych, stresu, frustracji i lęku.
Trwałe zaburzenia widzenia
Do trwałych zaburzeń widzenia zalicza się wiele różnych schorzeń, których objawy często bardzo się od siebie różnią.
Do najczęstszych z nich należą:
- wady refrakcji (krótko-, daleko-, starczowzroczność i astygmatyzm),
- zezy,
- widzenie podwójne (jedno- lub obuoczne),
- zaburzenia widzenia przestrzennego,
- nieprawidłowe widzenie barw,
- zaćma (zmętnienie soczewki oka),
- odwarstwienia siatkówki z towarzyszącymi zaburzeniami pola widzenia.
Zaburzenia widzenia w chorobach neurologicznych
W przebiegu schorzeń neurologicznych mogą pojawiać się zaburzenia widzenia o różnych objawach. Najczęściej są to obniżenie ostrości widzenia lub całkowita jego utrata, zaburzenia ruchomości gałki ocznej lub opadanie powieki, podwójne widzenie, niereagująca na światło źrenica.
Zespół suchego oka, czyli co? Zobacz nasz film i dowiedz się wszystkiego o tym schorzeniu
Przyczynami tych objawów mogą być:
- migreny i inne bóle głowy,
- zapalenie nerwu wzrokowego,
- procesy zapalne mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych,
- zmiany rozrostowe (nowotwory),
- skutki urazów,
Zaburzenia widzenia w przebiegu innych chorób ogólnoustrojowych
Niektóre schorzenia mogą powodować wtórne zmiany anatomii siatkówki, zaburzenia widzenia i różne powikłania, grożące nawet utratą wzroku.
Należy tu przede wszystkim wymienić cukrzycę. Nieleczona lub źle leczona choroba jest częstą przyczyną odwarstwień siatkówki, wylewów krwi do wnętrza gałki ocznej i innych powikłań, które wymagają skomplikowanego, nierzadko wielokrotnego leczenia operacyjnego lub laseroterapii. Cukrzyca w krajach rozwiniętych stanowi najczęstszą przyczynę ślepoty. Podstawą zapobiegania takim problemom jest regularne, skuteczne leczenie cukrzycy, w której unikać należy choćby krótkotrwałych epizodów hiperglikemii.
Inną chorobą powodującą nieodwracalne zmiany na dnie oka jest nadciśnienie tętnicze.
Leczenie zaburzeń widzenia
Podstawą skutecznego leczenia zaburzeń widzenia jest określenie ich prawdziwej przyczyny. Leczenie może obejmować farmakoterapię w postaci kropli lub maści stosowanych miejscowo, leków podawanych doustnie lub nawet do wnętrza gałki ocznej (w postaci iniekcji). Właściwym sposobem postępowania może być wykonanie zabiegu operacyjnego lub laseroterapia, a np. w przypadku zezów – również specjalne ćwiczenia pleoptyczne i ortoptyczne.
Postępy okulistyki (zarówno w dziedzinie diagnostyki, jak i leczenia) oraz dynamiczny rozwój specjalistycznej techniki w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat sprawiają, że coraz więcej zaburzeń widzenia da się skutecznie leczyć.
Jak zbudowane jest oko? Dowiesz się tego z naszego filmu
