Oprócz cukrzycy typu 1 wyróżnia się też m.in cukrzycę typu 2, która stanowi większość wśród wszystkich przypadków cukrzycy. O ile cukrzyca typu 1 polega na tym, że organizm nie jest w stanie wytworzyć insuliny, o tyle cukrzyca typu 2 jest wynikiem oporności na insulinę.
Objawy cukrzycy typu 1: silne pragnienie, częstomocz, wilczy apetyt i spadek masy ciała.
Cukrzyca typu 1 objawia się najczęściej u dzieci i młodych osób do 30. roku życia. Charakterystyczne dla niej symptomy to:
- silne, niezaspokojone pragnienie,
- częste oddawanie moczu,
- odczuwanie silnego głodu,
- zmniejszenie wagi ciała bez wyraźnej przyczyny,
- senność,
- osłabienie,
- rozdrażnienie,
- mdłości i wymioty,
- pękanie kącików ust i objawy skórne, takie jak wzmożone łuszczenie naskórka, przesuszenie i szorstkość skóry,
- opuchnięte i czerwone gardło, czasem również nalot na migdałkach,
- glukoza w moczu,
- cuchnący oddech - zapach acetonu.
Objawy cukrzycy typu 1 u dzieci pojawiają się w różnym wieku. Choroba może ujawnić się też dopiero w wieku dorosłym, wówczas określa się ją mianem cukrzycy LADA, czyli z angielskiego utajoną cukrzycą autoimmunologiczną u dorosłych. Manifestacje cukrzycy typu 1 po trzydziestce stanowią od około 5 do 10% wszystkich przypadków.
Zobacz też: Objawy cukrzycy ciążowej
Istotą cukrzycy jest hiperglikemia. To utrzymujący się zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Skutkami hiperglikemii są:
- mikroangiopatia, czyli uszkodzenie małych naczyń krwionośnych,
- makroangiopatia - uszkodzenie dużych naczyń krwionośnych.
Konsekwencją powstałych uszkodzeń są powikłania cukrzycy, jak:
- retinopatia cukrzycowa - uszkodzenie siatkówki oka,
- neuropatia cukrzycowa - zaburzenie działania układu nerwowego, w tym wrażliwości na bodźce zewnętrzne,
- nefropatia cukrzycowa - uszkodzenie nerek,
- choroby serca,
- udar mózgu,
- stopa cukrzycowa.
Przyczyny cukrzycy typu 1: genetyka i infekcje wirusowe
Bezpośrednią przyczyną cukrzycy typu 1 jest to, że organizm nie umie sam wytworzyć insuliny. Stąd nazwa choroby - cukrzyca insulinozależna. Dzieje się tak dlatego, że komórki trzustki odpowiedzialne za wytwarzanie insuliny, czyli wysepki Langerhansa lub inaczej wyspy trzustkowe, są niszczone przez organizm.
Główną przyczyną cukrzycy typu 1 są przebyte infekcje wirusowe, których efektem ubocznym jest niszczenie wysp trzustkowych.
Cukrzyca typu 1 może być dziedziczona. U osób, u których w rodzinie były przypadki cukrzycy typu 1, szansa na zachorowanie jest większa niż u osób, których przodkowie nie byli diabetykami typu 1.
Leczenie cukrzycy typu 1: dostarczanie insuliny i unikanie nagłych zmian poziomu cukru we krwi
Jedyną skuteczną metodą leczenia cukrzycy insulinozależnej jest podawanie choremu insuliny i kontrolowanie poziomu cukru we krwi.
Rodzaj insuliny ustala lekarz zgodnie z indywidualnymi potrzebami chorego. Dostępne są krótko-, średnio- i długodziałające insuliny. Diabetyk kontroluje stężenie glukozy w organizmie przed posiłkami i po nich i normalizuje poziom cukru insuliną. Do dyspozycji chorego są tzw. peny, czyli przyrządy do aplikacji insuliny, oraz pompy insulinowe. W obu przypadkach sam chory musi decydować o tym, jaką dawkę insuliny zaaplikować.
Zobacz też: Normy cukru we krwi
Najnowsze leczenie cukrzycy typu 1 polega na przeszczepie trzustki lub łączonym przeszczepie trzustki i nerki. Jest to zabieg bardzo inwazyjny i niebezpieczny, ale pomaga wyleczyć cukrzycę typu 1, ponieważ zdrowa przeszczepiona trzustka produkuje insulinę prawidłowo. Na nowości w leczeniu cukrzycy typu 1 diabetykom przyjdzie jeszcze poczekać, ale już trwają prace nad stworzeniem pompy insulinowej, która automatycznie będzie dostosowywała dawkę insuliny na podstawie poziomu cukru we krwi (który sama zbada). Określa się ją jako sztuczną trzustkę.
Od kilku lat trwają także badania nad szczepionką hamującą rozwój cukrzycy typu 1. W Gdańskim Uniwersytecie Medycznym zespół naukowców pracuje nad szczepionką z wykorzystaniem limfocytów Treg. Te komórki powodują, że organizm przestaje niszczyć wyspy trzustkowe.
Dieta w cukrzycy typu 1 jest bardziej restrykcyjna niż w przypadku cukrzycy typu 2. Wartość każdego posiłku powinna być obliczana ze względu na ilość węglowodanów, białek i tłuszczów. Na podstawie tych kalkulacji ustala się dawkę insuliny, którą należy podać.
Diabetycy typu 1 powinni unikać produktów o wysokim indeksie glikemicznym, czyli takich, które powodują szybki i nagły wzrost poziomu cukru we krwi. Powinni też ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych. We wszystkich typach cukrzycy zabronione jest też picie alkoholu. Alkohol przyspiesza pojawienie się powikłań cukrzycy i je intensyfikuje.
Hipoglikemia, czyli niedocukrzenie, to częste i bardzo niebezpieczne powikłanie wynikające na przykład z podania zbyt dużej dawki insuliny. Może skończyć się śpiączką, a nawet śmiercią. Objawy hipoglikemii to:
- senność, osłabienie, splątanie,
- zlewne poty,
- przyspieszenie akcji serca,
- drgawki,
- silny głód,
- zaburzenie koordynacji ruchowej,
- podwójne widzenie,
- rozszerzenie źrenic.
Kwasica ketonowa to skutek niedoboru insuliny. Wówczas w procesie metabolizmu tłuszczów powstają ciała ketonowe, które wędrują do moczu i krwi. Kwasica ketonowa objawia się odwodnieniem, przyspieszonym i pogłębionym oddechem, oddechem o zapachu acetonu, sennością i bólem brzucha.
