Wszystkie rodzaje wód przeznaczonych do spożycia spełniają rygorystyczne normy czystości i jakości, ale ze względu na zawartość składników mineralnych warto sięgać po nie z umiarem – czasem po uprzedniej konsultacji z lekarzem. Obecnie największą popularnością cieszą się wody mineralne.
Rodzaje wód – klasyfikacja podstawowa
Wody pitne dostępne w Polsce to: wody źródlane, mineralne, stołowe oraz lecznicze.
Naturalne wody źródlane to wody podziemne, pochodzące ze źródeł charakteryzujących się krystaliczną czystością. Są one wydobywane z płytszych warstw niż wody mineralne, w związku z czym zawierają znacznie mniej składników mineralnych – na ogół poniżej 500 mg w litrze wody. Niska zawartość minerałów sprawia, że przy umiarkowanym spożyciu wody źródlane nie mają większego wpływu na organizm, ale większa ich podaż może spowodować nadmierne wydalanie składników mineralnych wraz z moczem oraz – w rezultacie – zaburzenia wodno-elektrolitowe. Wiele osób używa wody źródlanej do parzenia herbaty i kawy, gotowania, oraz do rozpuszczania suplementów lub odżywek białkowych.
Dlaczego warto pić wodę? Jaką wodę wybrać? Odpowiedź znajdziecie na filmie:
Naturalne wody mineralne są wydobywane z odwiertów głębinowych, dzięki czemu zwykle mają w składzie co najmniej 1000 mg składników mineralnych w 1 litrze (niektóre wody mają ich znacznie mniej). Spożywanie wody mineralnej może stanowić ważny element w profilaktyce wielu schorzeń poprzez uzupełnienie ewentualnych niedoborów w diecie. Co warte podkreślenia, składniki mineralne występujące w wodzie mineralnej mają dobrze przyswajalną postać.
Kolejny rodzaj wody dostępny w sklepach to tak zwane wody lecznicze – zawierające ponad 4000 mg składników mineralnych w litrze (niektóre wody mają aż 24 000 mg składników mineralnych w litrze!). Działanie lecznicze wód o tak wysokiej zawartości minerałów jest potwierdzone badaniami klinicznymi oraz wieloletnimi obserwacjami. W nadmiarze wody lecznicze mogą być groźne dla zdrowia, dlatego nie należy spożywać ich bez uprzedniej konsultacji z lekarzem.
Na półkach sklepowych można znaleźć tak zwane wody stołowe, które powstają wskutek zmieszania przefiltrowanej wody z wodociągów lub wody źródlanej z wodą mineralną lub składnikami mineralnymi. Ilość obecnych w nich minerałów jest zwykle znacznie mniejsza niż w „klasycznej” wodzie mineralnej, ale większa niż w wodach źródlanych.
Warto wiedzieć: Woda alkaliczna: jak zrobić? Działanie wody alkalicznej i przeciwwskazania
Wody mineralne – rodzaje
Do 1992 r. pojęcie wody mineralnej było ściśle związane z ilością zawartych w niej składników mineralnych, która musiała przekraczać 1000 mg/l. Obecnie kluczowe znaczenie podczas klasyfikacji wód odgrywa stopień jej czystości oraz stabilność składu mineralnego.
Ze względu na stopień mineralizacji wody mineralne dzieli się na: niskozmineralizowane (mniej niż 500 mg składników mineralnych w litrze), średniozmineralizowane (501–1500 mg/l) oraz wysokozmineralizowane (ilość minerałów przekraczająca 1500 mg/l). Oddzielną kategorię stanowią wody bardzo niskozmineralizowane, zawierające mniej niż 50 mg soli mineralnych w litrze.
Wody mineralne w Polsce – rodzaje
Wody mineralne w Polsce są wydobywane na szerszą skalę od początku XIX w., ale do 1992 r. zarejestrowano tylko 28 źródeł (tylko z nich pozyskiwano wodę o odpowiednio wysokim stopniu mineralizacji). Po obniżeniu wymagań liczba ujęć wody mineralnej znacząco wzrosła (podobnie jak liczba rozlewni), a ilość wody o stopniu mineralizacji przekraczającym 1000 mg/l butelkowanej co roku w Polsce sięga już 250 milionów litrów.
Rodzaje wód mineralnych wydobywane w Polsce to wspomniane już bardzo niskozmineralizowane, niskozmineralizowane, średniozmineralizowane oraz wysokozmineralizowane. Ilość składników mineralnych w litrze wody zależy od głębokości występowania – wody pozyskiwane w zapadlisku przedkarpackim i w Karpatach, na głębokości 1–3 km, charakteryzują się wyższym stopniem mineralizacji niż na przykład wody pozyskiwane na Kujawach czy wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego (odwierty do maksymalnie 200 m). Od tej reguły istnieją jednak wyjątki, mianowicie wody mineralne występujące głęboko w Sudetach są słabo zmineralizowane ze względu na działanie dwutlenku węgla.
Wody lecznicze – rodzaje
Mianem wód leczniczych określane są wody podziemne, charakteryzują się brakiem zanieczyszczeń mikrobiologicznych i chemicznych, odpowiednio wysokim stopniem mineralizacji lub obecnością przynajmniej jednego składnika swoistego (dwutlenku węgla, radonu, jodków, fluorków, dwuwartościowego żelaza, kwasu metakrzemowego, siarki dwuwartościowej) oraz naturalną zmiennością właściwości chemicznych i fizycznych.
Wody lecznicze występują w prawie całej Polsce oprócz Tatr, pienińskiego pasa skałkowego, cokołu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich oraz rejonu wisznickiego (wschodnia część tak zwanej platformy prekambryjskiej).
Ze względu na skład chemiczny wyróżnia się następujące rodzaje wód leczniczych: krzemowe, fluorkowe, żelaziste, jodkowe, radonowe, siarczkowe, kwasowęglowe i szczawy, chlorkowe, siarczanowe i wodorowęglanowe. Oddzielną grupę stanowią lecznicze wody termalne.
