Neurofeedback to terapia wzbogacająca dość często w ostatnim czasie programy terapeutyczne wielu chorób neurologicznych i psychiatrycznych. Trening odbywa się poprzez interaktywną współpracę z komputerem. Metoda jest zupełnie bezbolesna, bezinwazyjna i w skuteczny sposób pozwala korygować zaburzenia uwagi, pamięci, zachowania. Dzięki niej mózg jest w stanie pracować wydajniej i szybciej.
Co to jest neurofeedback?
Neurofeedback (NFB) to termin niemający polskiego odpowiednika. Alternatywnie używa się określeń neuroterapia, neurobiofeedback, EEG biofeedback. Najprościej neurobiofeedback można zdefiniować jako behawioralną naukę „programowania” fal mózgowych. Połączenia biofeedbacku z elektroencefalografem dokonał pochodzący z Japonii psycholog Joe Kamiya. To nieinwazyjna terapia bazująca na zapisie elektroencefalogramu (EEG) – narzędzia służącego do pomiaru bioelektrycznej czynności mózgu, które pozwala określić ją jako normalną lub patologiczną. Podczas EEG na powierzchni skóry czaszki osoby badanej rozmieszcza się od 1 do 4 elektrod, których zadaniem jest rejestrowanie zmieniającego się potencjału elektrycznego. Lokalizacja elektrod dobierana jest indywidualnie.
Jak działa układ nerwowy? Dowiesz się tego z filmu:
Na czym polega neurofeedback?
Neurofeedback to uczenie się oparte na warunkowaniu instrumentalnym, w którym nagradza się pożądane zachowanie. Osobie badanej podaje się sygnały zwrotne o zmianie stanu fizjologicznego organizmu, dzięki czemu może nauczyć się świadomego zmieniania fal mózgowych. Podczas neurofeedbacku dochodzi do stymulowania pożądanych, a hamowania niepożądanych, fal mózgowych. W tym celu oprócz EEG wykorzystuje się specjalne oprogramowania komputerowe. Po odpowiednim zamocowaniu elektrod na ekranie komputera możliwe staje się oglądanie i analizowanie fal mózgowych. Skomplikowana do odczytania informacja z EEG ulega przetworzeniu i prezentowana jest w znacznie uproszczonej formie graficznej. W przypadku dzieci może być to animacja lub gra, dorosłych zaś – wykres, wizualizacja czy film relaksacyjny. Zadanie badanego polegać może na zmianie wyświetlanego na monitorze koloru czy wyrazu twarzy. W tym czasie komputer sygnalizował będzie dźwiękiem bądź obrazem, kiedy praca mózgu jest dobra (wzmocnienie pozytywne). W ten sposób mózg uczy się optymalnej pracy, a z czasem pożądane zmiany aktywności mózgu się utrwalają.
Zastosowanie terapii neurofeedback
Celem terapii neurofeedback jest możliwie największa optymalizacja funkcjonowania mózgu, w efekcie czego możliwe stają się pozytywne zmiany w życiu psychospołecznym. Neuroterapia dąży do zwiększenia efektywności pracy mózgu i redukcji możliwe największej liczby zaburzeń. Poprawie ulega działanie centralnego układu nerwowego, a dzięki temu sprawność umysłowa, opanowanie i stabilność emocjonalna. Badacze sugerują, że neurofeedback można wykorzystać w terapii wielu schorzeń, w tym m.in. depresji, stanów niepokoju, lęku, agresji, epilepsji, zespołu Aspergera, zaburzeń snu, przewlekłych bólów głowy. Dodatkowo neuroterapia sprawdza się w zespole stresu pourazowego (PTSD, z ang. posttraumatic stress disorder), zespole deficytów uwagi (ADD, z ang. attention deficit disorder), zaburzeniach ze spektrum autyzmu (ASD, z ang. autism spectrum disorder), neurorehabilitacji poudarowej i zespołów pourazowych.
Neurobiofeedback znalazł zastosowanie w stomatologii do łagodzenia objawów dentofobii, czyli obawy przed leczeniem dentystycznym, w leczeniu anoreksji, schizofrenii, nerwic, uzależnień, choroby Alzheimera, dysgrafii, dysleksji, choroby Parkinsona.
Neurofeedback sprawdzi się w przypadku zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD, z ang. attention deficit hyperactivity disorder). Badacze donoszą, że w wyniku treningu biofeedback poprawia się zdolność koncentracji i pamięć krótkotrwała chorych na ADHD dzieci. Uzyskanie pozytywnych efektów wymaga jednak 40–60 spotkań.
Jak działa ludzki mózg? Dowiesz się tego z filmu:
Neurofeedback – zastosowanie pozaterapeutyczne
Neurofeedback poleca się niekiedy osobom zdrowym. Zapewnia redukcję stresu, szybsze wejście w stan relaksacji, poprawę kreatywności, koncentracji, pamięci, samopoczucia, samokontroli, kontaktów międzyludzkich, podejmowania decyzji, świadomości, co bezpośrednio rzutuje na wzrost efektywności działania. Mogą korzystać z niego osoby:
- uczące się,
- dbające o samorozwój,
- na pozycjach kierowniczych,
- od których wymaga się podejmowania szybkich i trafnych decyzji,
- w podeszłym wieku, które pragną jak najdłużej zachować możliwie najwyższą sprawność funkcji poznawczych.
Neurofeedback jest elementem gry o nazwie mindball, która polega na sterowaniu piłką przy wykorzystaniu tylko fal mózgowych. Gra ma charakter rywalizacji, a wzrost odpowiednich fal mózgowych podnosi szanse wygranej. Istnieje możliwość gry w grupie bądź w parze, a także indywidualnych rozgrywek.
Bibliografia:
1. Walker J. E., Kozlowski G.P., Neurofeedback treatment of epilepsy, Child Adolesc. Psychiatric. Clin. N. Am 14 (2005) 163 – 176.
