Parkinson i alzheimer to dwie najczęstsze choroby osób starszych, które powodują demencję. Za otępienie umysłowe w tych chorobach odpowiada ubytek komórek nerwowych. Otępienie w parkinsonie i alzheimerze objawia się zaburzeniem funkcji myślowych, poznawczych, mowy oraz zaburzeniami emocjonalnymi.
Co to jest parkinson i jakie są jego rodzaje? Choroba Parkinsona a parkinsonizm
Parkinson to przypadłość wynikająca z powstawania zmian zwyrodnieniowych w układzie nerwowym.
W chorobie Parkinsona obumierają komórki części mózgu określanej jako istota czarna. Te neurony produkują dopaminę. Odpowiada ona za prawidłowe przekazywanie impulsów nerwowych pomiędzy istotą czarną a ciałem prążkowanym ulokowanym w kresmózgowiu. W praktyce oznacza to, że dopamina jest odpowiedzialna za:
- napęd ruchowy,
- napięcie mięśni,
- koordynację ruchową,
- procesy emocjonalne i funkcje poznawcze,
- regulację wydzielania hormonów w podwzgórzu.
Choroba Parkinsona i zespół parkinsonowski to nie to samo. Zespół parkinsonowski polega na występowaniu objawów choroby Parkinsona zarówno w tej chorobie, jak i w innych schorzeniach neurodegeneracyjnych. Na tej podstawie wyróżnia się trzy rodzaje parkinsonizmu – pierwotny, wtórny oraz atypowy. Pierwotny parkinsonizm występuje w dwóch przypadkach:
- w chorobie Parkinsona,
- jako parkinsonizm młodzieńczy – ten zespół parkinsonowski objawy daje takie same jak choroba Parkinsona, ale są one silniejsze; objawy parkinsona u młodych występują przed 21. rokiem życia.
Zobacz także: Zaniki pamięci w młodym wieku i u osób starszych. Przyczyny i leczenie
Przyczyną parkinsonizmu wtórnego jest inna choroba uszkadzająca mózg. Wyróżnia się:
-
parkinsonizm polekowy – pojawia się jako efekt niepożądany stosowania leków przeciwpsychotycznych, wykorzystywanych w leczeniu schizofrenii oraz psychoz;
-
parkinsonizm miażdżycowy – występuje wskutek licznych drobnych uszkodzeń mózgu w wyniku jego niedokrwienia, za co odpowiedzialne są zmiany miażdżycowe i przewlekłe nadciśnienie tętnicze krwi;
- zespół parkinsonowski wywołany niedotlenieniem mózgu w efekcie wodogłowia, guza mózgu, zatrucia, infekcji czy fizycznych urazów.
Parkinsonizm atypowy dotyczy chorób neurodegeneracyjnych innych niż parkinson, np. choroby Alzheimera.
Co wiadomo o budowie mózgu? Zobaczcie na filmie:
Pierwsze objawy choroby Parkinsona
Pierwsze objawy parkinsona zwykle pojawiają się, gdy choroba jest zaawansowana. Mózg jest w stanie przez długi czas kompensować braki spowodowane obumieraniem komórek nerwowych. Zwykle choroba Parkinsona pierwsze objawy daje u osób między 40. a 60. rokiem życia. Zdarza się jednak, że objawy wystąpią w młodym wieku, pomiędzy 21. a 40. rokiem życia (tzw. wczesne objawy parkinsona).
Początki parkinsona przebiegają niezauważenie, ale zwiastunem rozwoju choroby są:
- depresja,
- zaparcia,
- łojotokowe zapalenie skóry,
- zaburzenie odczuwania w kończynach, np. drętwienie, mrowienie, nieprawidłowe odczuwanie temperatury,
- słabe zaburzenia węchu.
Pierwsze objawy choroby Parkinsona to też spowolnienie ruchów, kłopoty z zachowaniem równowagi, spoczynkowe drżenie rąk i mimowolne pocieranie kciuka o palec wskazujący. Już w początkowym etapie choroby może zmienić się postawa ciała podczas poruszania się. To chód parkinsonowski. Osoba chora podczas chodzenia górną część ciała ma pochyloną do przodu, opuszcza głowę i ramiona, nie występuje u niej naturalne kołysanie ramion, za to widoczne jest powłóczenie nogą lub obiema nogami.
Objawy na kolejnych etapach choroby Parkinsona
W kolejnych etapach objawów jest coraz więcej i nasilają się z czasem. Objawy choroby Parkinsona to:
- spowolnienie ruchów, ich ograniczenie, trudności z wykonywaniem ruchów precyzyjnych, w inicjowaniu ruchów, chód parkinsonowski oraz brak płynności ruchów, ich „skokowość” – to tzw. objaw koła zębatego w chorobie Parkinsona;
-
drżenie spoczynkowe;
- sztywność mięśni i twarz maskowata (zaburzenia mimiki);
- zaburzenia równowagi;
- ślinotok, napadowe pocenie się, łojotok;
- zaburzenia mowy, ciche i niewyraźne mówienie;
- rzadkie mruganie.
Parkinson daje objawy neurologiczne związane nie tylko z ruchem, ale też z psychiką. Zaburzenia psychiczne polegają na spowolnieniu procesów myślenia, pogorszeniu pamięci oraz zdolności przypominania. Objawy psychiczne parkinsona należą do zespołu otępiennego, obejmują upośledzenie funkcji poznawczych mózgu, a także zaburzenia emocjonalne.
Leczenie choroby Parkinsona: leki, dieta i rehabilitacja
Leczenie choroby Parkinsona opiera się na farmakologii i rehabilitacji, a także korekcie diety. Leki na parkinsona uzupełniają niedobór dopaminy i mogą hamować rozwój choroby. Bardzo dużą skuteczność wykazuje lewodopa. Nowoczesne leki na chorobę Parkinsona to agoniści dopaminy. Mają one dłuższy czas działania niż lewodopa i równomiernie pobudzają mózg do produkcji dopaminy. Takim lekiem jest rotygotyna.
Niezbędna do zatrzymania postępu choroby i poprawienia jakości życia w chorobie Parkinsona jest rehabilitacja. Ćwiczenia mogą przedłużyć okres sprawności osoby chorej oraz zapobiec dolegliwościom bólowym, a także poprawić koordynację i sprawność ruchową. W chorobie Parkinsona fizjoterapia jest wskazana tak samo, jak ćwiczenie umysłu w celu hamowania otępienia.
W chorobie Parkinsona dyskinezy, czyli nieskoordynowane i mimowolne ruchy ciała, sprawiają, że chory wymaga specjalnego odżywiania, ponieważ w wyniku tych ruchów traci wiele energii. Dieta powinna zaspokajać zwiększone dzienne zapotrzebowanie energetyczne chorego, a także dostarczać mu duże ilości witamin i minerałów. Zaleca się zwiększenie kaloryczności posiłków.
