U młodych ludzi demencja występuje rzadziej niż u osób starszych. Demencja w młodym wieku może być skutkiem infekcji mózgu, silnego i długotrwałego stresu, depresji, choroby alkoholowej czy stwardnienia rozsianego. Czasem u młodych ludzi demencja może być skutkiem pląsawicy Huntingtona, choroby genetycznej ośrodkowego układu nerwowego.
Co to demencja starcza?
Opiekunowie osób starszych powinni zadać sobie pytanie, co to jest demencja starcza, by w porę zauważyć pierwsze objawy otępienia. Demencja to zjawisko towarzyszące chorobom, które wpływają na mózg, upośledzając jego funkcjonowanie w zakresie pamięci, funkcji poznawczych, emocji, a także mówienia czy liczenia. Osoby z demencją mają problemy z oceną sytuacji, prawidłowym postrzeganiem rzeczywistości, orientacją czasowo-przestrzenną oraz rozumieniem. Te elementy w definicji otępienia uwzględnia Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).
Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w wyjaśnieniu pojęcia demencji wskazuje również na zaburzenie celowych ruchów precyzyjnych, zdolności rozpoznawania przedmiotów i zaburzenie funkcji wykonawczych, czyli planowania, inicjowania oraz kontroli złożonej czynności i jej korygowania.
Demencja starcza: objawy choroby na różnych etapach
Objawy demencji starczej z początku są słabo zaznaczone, ale w miarę postępu choroby stają się one coraz silniejsze. Prowadzą do tego, że osoba chora w ostatnim stadium demencji nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować, ponieważ nie potrafi zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych. To, jak długo trwają poszczególne etapy demencji starczej, zależy od indywidualnych cech organizmu chorego.
Objawy demencji to:
- problemy z pamięcią krótkotrwałą - w pierwszych etapach to zapominanie o rzeczach, które wydarzyły się np. tydzień wcześniej, w kolejnych etapach chory nie pamięta rzeczy sprzed kilku dni, w zaawansowanym stadium demencji osoba otępiała nie pamięta tego, co wydarzyło się kilka czy kilkanaście minut wcześniej;
- zaburzenia orientacji czasowo-przestrzennej - związane są z pogorszeniem pamięci krótkotrwałej, w początkowych etapach otępienia to np. problemy z określeniem daty, a w miarę rozwoju choroby problemy z zapamiętywaniem trasy, co może skutkować zgubieniem się nawet w dobrze znanej choremu okolicy, a u osób z zaawansowaną demencją występują problemy z rozpoznawaniem ludzi, nawet osób bliskich; nierozpoznawanie znajomych osób często wygląda jak urojenia w demencji starczej (np. gdy osoba chora nie poznaje swoich dzieci i uważa je za obce osoby);
- pogorszenie samopoczucia, apatia, chwiejność emocjonalna - w pierwszych fazach te objawy demencji starczej mogą wynikać z frustracji związanej z zaburzeniami orientacji czy pamięci krótkotrwałej, w kolejnych nasilają się;
- agresja - demencja starcza objawia się często agresją, ten symptom może pojawić się na różnych etapach choroby;
- zaburzenia w rozpoznawaniu mowy i zaburzenia wymowy - nasilają się z postępem choroby;
- trudności w nazywaniu przedmiotów, trudności w uczeniu się nowych rzeczy - pierwszym symptomem jest zapominanie znaczenia słów dotyczących pojęć abstrakcyjnych;
- problemy z liczeniem;
- zaburzenie postrzegania rzeczywistości i oceny sytuacji - osoba chora nie potrafi ubrać się stosowanie do warunków pogodowych, nie dostrzega zagrożenia w potencjalnie niebezpiecznych sytuacjach, ma trudności w dostrzeganiu ciągu przyczynowo-skutkowego;
Objawy demencji u seniorów są przeważnie oznakami innej choroby wpływającej na mózg. Najczęściej jest to zależność demencja a alzheimer - otępienie w wyniku choroby Alzheimera stanowi ponad połowę wszystkich przypadków otępienia.
Leczenie demencji starczej i profilaktyka
Leczenie demencji polega na łagodzeniu jej objawów. Jest to choroba nieuleczalna, ponieważ wynika z fizycznych zmian zachodzących w mózgu chorego. Współczesna medycyna jest w stanie jedynie poprawić standard życia osób chorych.
Leczenie demencji jest dwutorowe - farmakologiczne i polegające na trenowaniu mózgu, by jak najdłużej zachował sprawność. Ćwiczenia dla mózgu należy rozpocząć jak najwcześniej, gdy tylko pojawią się pierwsze objawy demencji.
Powinny one polegać na stymulacji mózgu poprzez czytanie książek, rozwiązywaniu zadań szaradziarskich, graniu w karty bądź w gry planszowe itp. W zaawansowanym stadium demencji starczej lekarz zaleci stosowanie metody farmakologicznej.
Leki na demencję to przeważnie inhibitory cholinesterazy, które stymulują ośrodkowy układ nerwowy.
Najczęściej leki na demencję starczą z tej grupy to:- donepezil,
- rywastygmina,
- galantamina,
- takryna,
- ipidakryna.
W leczeniu demencji stosuje się też memantynę - podobnie jak inhibitory cholinesterazy - stymulant ośrodkowego układu nerwowego pobudzający działanie obszarów mózgu odpowiedzialnych za pamięć i świadomość. W demencji leczenie uzupełnia się zwykle ekstraktem z miłorzębu japońskiego, witaminą E oraz selegilinę (używaną w leczeniu choroby Parkinsona i jako lek przeciwdepresyjny).
Jak postępować z chorym na demencję? W demencji opieka nad chorym w domu wymaga wiele siły i cierpliwości, ponieważ chory może zachowywać się agresywnie, a zaburzenia funkcji poznawczych powodują urojenia. Leczenie agresji przy demencji starczej powinno zacząć się od zaobserwowania, w jakich sytuacjach chory robi się agresywny. Gdy nie ma innego wyboru, lekarz może przepisać choremu leki uspokajające.
