Dotychczas nie poznano sposobu, by przyspieszyć lub zainicjować regenerację komórek nerwowych. Dlatego choroby mózgu, które polegają na przyspieszonym obumieraniu neuronów, są nieuleczalne. Leczenie skupia się na spowolnieniu procesu degradacji. Choroby upośledzające pracę mózgu to m.in. choroba Alzheimera, Parkinsona, Huntingtona, oraz inne choroby otępienne i neurodegeneracyjne (stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe boczne). Choć sprawność mózgu w zaawansowanym wieku spada, nie należy mylić tego zjawiska z demencją, czyli otępieniem.
Ile waży mózg i z czego się składa?
Waga mózgu rośnie razem ze wzrostem ciała, a jego finalna średnia ciężkość to 1350 gramów u osoby dorosłej. Mózg waży mniej niż 1,5 kilograma, ale reguluje wszystkie procesy życiowe i jest najważniejszym organem w ludzkim ciele.
Ludzki mózg zbudowany jest z neuronów, czyli komórek nerwowych. Może ich być nawet 100 miliardów. Każdy neuron łączy się z innymi dzięki wypustkom nerwowym – aksonom i dendrytom. Komórka nerwowa ma tylko jeden akson, ale wiele dendrytów. Aksony, inaczej neuryty, oraz dendryty to przekaźniki informacji między komórkami nerwowymi.
Aby przesyłanie informacji było możliwe, potrzebne są także synapsy – przenoszą one impulsy nerwowe między neuronami, ale także między komórkami nerwowymi a komórkami narządu wykonawczego, czyli mięśnia lub gruczołu. Wiadomo, z czego zbudowany jest mózg.
Budowa mózgu człowieka i jego funkcje: pień mózgu, rdzeń kręgowy, mózgowie i opony mózgowe
Centralny układ nerwowy człowieka składa się z pnia mózgu, rdzenia kręgowego, mózgowia oraz opon mózgowych. Pień mózgu znajduje się pomiędzy mózgiem a rdzeniem kręgowym. Te trzy elementy pokryte są cienkimi błonami, które nazywa się oponami mózgowymi. Każda z trzech opon mózgowych ma swoje ściśle określone zadanie:
-
Opona miękka – miękka, mocno unaczyniona opona, jest najbliżej mózgu i jej zadaniem jest odżywianie tego organu, krew do mózgu dostarczają aż trzy tętnice – tętnica przednia, środkowa i tylna mózgu,
-
Opona pajęcza (pajęczynówka) – środkowa opona, między nią a oponą miękką znajduje się jama podpajęczynówkowa, w której znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy, którego funkcją jest wyrównywanie ciśnienia w czaszce i amortyzowanie wstrząsów,
-
Opona twarda – jest to okostna czaszki.
Najważniejszą częścią centralnego układu nerwowego jest mózgowie. To ono odpowiada za regulację procesów życiowych.
Budowa mózgowia: funkcje mózgu regulujące procesy życiowe
Mózgowie człowieka odpowiada za podstawowe procesy życiowe. Ośrodki mózgowia odpowiedzialne za te zadania to:
-
pień mózgu – odpowiada za oddychanie, pracę serca oraz ciśnienie krwi,
-
przysadka mózgowa – produkuje hormony, reguluje pracę innych gruczołów dokrewnych, czyli także odpowiedzialnych za produkcję hormonów: podwzgórza, szyszynki, tarczycy, przytarczyc, grasicy, trzustki, nadnerczy oraz jąder i jajników,
-
móżdżek – jest ośrodkiem równowagi w mózgu, odpowiada także za koordynację ruchów i ich precyzję,
-
podwzgórze – współpracuje m.in. z przysadką mózgową, odpowiada za temperaturę ciała, pH krwi, prawidłowość rytmu serca i stężenie glukozy w organizmie, a także uczucie głodu i sytości,
-
wzgórze – odpowiada za wstępną ocenę wszystkich oprócz węchowych bodźców odbieranych przez zmysły, a także za integrację informacji czuciowych i ruchowych.
Anatomia mózgu jest złożona, a różne obszary mózgu odpowiedzialne są za inne zadania. Mózg ludzki składa się z dwóch półkul – lewej i prawej, a każda z nich jest zbudowana z istoty szarej, czyli kory mózgowej, oraz z białej substancji rdzennej.
Budowa mózgu i funkcje: kora mózgowa, półkule mózgu i płaty kory mózgowej
Obie półkule mózgu są podzielone przez bruzdę środkową i bruzdy boczne na płaty. Funkcje kory mózgowej, bo to z niej składają się poszczególne płaty mózgu, to także prowadzenie procesów myślowych czy zapamiętywanie. Płat czołowy odpowiada za:
- mowę – łączenie głosek w wyrazy i zdania, a także poprawność wymowy,
- inicjowanie działania, jego monitorowanie i korektę,
- planowanie,
- rozumienie związków przyczynowo-skutkowych,
- prawidłową ocenę sytuacji,
- koordynację ruchu,
- zdolność koncentracji,
- poczucie własnej odrębności, samoświadomość i zjawiska takie jak poczucie winy, empatia oraz zaufanie.
W tej części mózgu znajduje się ośrodek pamięci krótkotrwałej. Pozwala ona zapamiętywać wydarzenia, które miały miejsce w niedalekiej przeszłości, np. tydzień wcześniej.
Płat skroniowy jest ośrodkiem słuchu i węchu, jego zadania to:
- prawidłowe rozumienie mowy i nadawanie zrozumiałych komunikatów,
- umożliwienie rozpoznawania twarzy i przedmiotów,
- analiza bodźców węchowych,
- kategoryzacja obiektów,
- tworzenie słownego zapisu myśli – pamięć werbalna.
Płat ciemieniowy odpowiada za doznania wzrokowe, słuchowe oraz czuciowe, integruje czucie i wzrok oraz ruch i wzrok, a także odpowiada za:
- orientację przestrzenną,
- rozumienie języka symbolicznego oraz pojęć abstrakcyjnych,
- odczuwanie bólu, dotyku oraz temperatury.
Płat potyliczny jest ośrodkiem wzroku, a poza widzeniem ma funkcje:
- analizy koloru, ruchu, kształtu i głębi,
- wywoływania skojarzeń wzrokowych.
Ponadto każda półkula mózgu odpowiedzialna jest za inny rodzaj zadań. Lewa półkula mózgu odpowiada za myślenie analityczne, logikę, wnioskowanie, liczenie, język i pisanie. Prawa półkula realizuje procesy związane z wyobraźnią, intuicją, jest aktywna, gdy chodzi o sztukę, muzykę i przestrzeń.
