Dieta przy marskości wątroby wspiera ustabilizowanie stanu chorego i sprzyja spowolnieniu degeneracji miąższu wątroby. W zależności od stopnia wydolności narządu, chorób współistniejących czy obecności zaburzeń odżywienia, dostosowuje się ilość i jakość każdego posiłku. Przepisy na potrawy typowe dla diety wątrobowej są łatwe. Należy jednak unikać niektórych produktów i sposobów obróbki termicznej.
Przeczytaj też: Marskość wątroby – choroba nie tylko alkoholików. Jak rozpoznać jej objawy?
Marskość wątroby a dieta
Marskość wątroby to przewlekła i nieodwracalna choroba, charakteryzująca się postępującym włóknieniem miąższu narządu, prowadząca do zwyrodnienia i zmian martwiczych w komórkach wątrobowych. Zacierające się struktury anatomiczne wątroby manifestują się poprzez pofałdowaną i nierówną powierzchnię z wyraźnie zaznaczoną siecią guzków otoczonych tkanką łączną. Na skutek degeneracji wątroby stopniowo dochodzi do upośledzenia jej funkcjonalności. Schorzenie tego typu jest zwykle końcowym stadium wielu przewlekłych chorób wątroby. Mimo fizjologicznych zdolności wątroby do regeneracji uszkodzenia są nieodwracalne. Można jednak spowolnić postępy zwyrodnieniowo-martwicze, poprzez np. zbilansowane żywienie, zapewniające podaż odpowiedniej ilości i jakości składników wspierających mechanizmy odbudowy komórek wątroby. Dieta na marskość wątroby odgrywa istotną rolę: poprawia kondycję ustroju, wspiera procesy przemiany materii, wzmacnia system immunologiczny, łagodzi dolegliwości somatyczne pojawiające się w przebiegu choroby oraz zapobiega postępowi marskości.
Dieta na marskość wątroby
W zależności od stopnia wydolności wątroby oraz schorzeń współistniejących, które obciążają chorego, naturalne leczenie z zastosowaniem żywienia sprzyja częściowej regeneracji miąższu wątroby i poprawia jej pracę. Przepisy na dania diety wątrobowej są łatwe w przygotowaniu. Przede wszystkim z jadłospisu należy wyeliminować produkty spożywcze, takie jak:
- alkohol;
- ostre przyprawy;
- produkty z tendencją do wzdymania, np. kapustę, cebulę, rośliny strączkowe, gruszki, śliwki, szparagi;
- produkty ciężkostrawne, np. grzyby, marynowane, smażone i tłuste potrawy;
- ciasta i słodycze;
- produkty błonnikowe i tłuszczowe, np. pestki, orzechy, kokosy czy mak.
Dieta na marskość wątroby powinna uwzględniać okres wyrównania choroby, czyli względnej stabilizacji bez powikłań, i niewyrównania, czyli zaostrzenia schorzenia. Etapy różnią się zalecanymi proporcjami składników odżywczych. Dawka mikroelementów wskazanych w fazie spokojnej nie jest polecana na etapie ostrym.
Marskość wątroby – dieta w okresie wyrównania i niewyrównania
Jadłospis chorego przy marskości wątroby wyrównanej zakłada jedzenie posiłków o małej objętości od 4 do 6 razy dziennie. Żywienie powinno opierać się na zdrowej, zrównoważonej diecie. Warto w posiłkach uwzględnić:
- białko, które m.in. zabezpiecza wątrobę przed odkładaniem się w niej tłuszczu i stymuluje procesy regeneracji komórek wątrobowych. Dieta wątrobowa uwzględnia 1–1,2 g białka pochodzenia zwierzęcego na 1 kg masy ciała w ciągu doby z produktów, takich jak chude mięso, przetwory mleczne, ryby i jaja;
- tłuszcze, w ilości 1 g na 1 kg masy ciała, zwiększające wartość kaloryczną posiłków i pokrycie zapotrzebowania energetycznego, dostarczane m.in. w maśle i śmietanie oraz w olejach roślinnych i oliwie z oliwek;
- węglowodany, zapewniające łatwo przyswajalną energię, niezbędną do procesów regeneracyjnych wątroby. Zawarte są m.in. w produktach zbożowych, kaszach i makaronach;
- witaminy, szczególnie A, K, C oraz z grupy B, znajdujące się w rybach, zielonych i żółtych warzywach, cytrusach, podrobach i nabiale;
- nawodnienie bez ograniczeń, najlepiej wodą mineralną.
Marskość wątroby niewyrównana słabiej toleruje białko i wymaga restrykcyjnych dawek z uwagi na ryzyko wyższego stężenia amoniaku we krwi i wzrost ciśnienia wrotnego. Białko ogranicza się do 0,5 g na 1 kg masy ciała. Z kolei spośród tłuszczów zalecane są wyłącznie te pochodzenia mlecznego.
Dania przy marskości wątroby
W marskości wątroby należy unikać smażenia i grillowania. Przykładowy jadłospis pacjenta z przewlekłą chorobą to np.:
- I śniadanie: bułka grahamka z masłem i pomidorem bez skóry, jajecznica na parze lub oleju roślinnym, kawa z mlekiem bez cukru;
- II śniadanie: rogalik z masłem, serek homogenizowany, woda z miodem i cytryną;
- obiad: zupa pomidorowa z ryżem, filet z kurczaka w jarzynach, ziemniaki z wody, surówka z marchwi, herbata owocowa;
- podwieczorek: kasza manna na mleku;
- kolacja: bułka kajzerka, sałatka warzywna, herbata z cytryną;
- II kolacja: pajda chleba żytniego z pastą twarogową, szynką i sałatą.
Przepisy na dania w diecie przy marskości wątroby zasadniczo nie różnią się od sposobów przygotowania tradycyjnych potraw. Niekiedy wymagają zastąpienia niewskazanego produktu zdrowszym odpowiednikiem i przestrzegania zalecanych ilości poszczególnych składników odżywczych.
Przeczytaj też: Zioła na wątrobę – jakie okażą się pomocne w łagodzeniu jej dolegliwości?
Bibliografia:
- Kowala–Piaskowska A., „Marskość wątroby – przyczyny, objawy, postępowanie dietetyczne”, UM Poznań, Poznań 2013;
- Milkiewicz P., „Zaawansowana marskość wątroby – prowadzenie pacjentów oczekujących na przeszczepienie wątroby”, Gastroenterologia Kliniczna, Via Medica, 2010, t. 2., nr 3;
- Włodarek D., „Dietoterapia”, PZWL, Warszawa 2015.
Zobacz, jaka jest budowa wątroby.
