Uzależnienie obejmuje alkohol, nikotynę, narkotyki, pracę, komputer, hazard lub inne osoby. Niezależnie od rodzaju, to schorzenie przyczynia się do niszczenia relacji społecznych oraz zaniedbania podstawowych obowiązków.
Czym jest uzależnienie?
Uzależnienie to przymusowe wykonywanie danej czynności. Działanie osoby uzależnionej jest powtarzalne i skupione wokół głównego bodźca destrukcyjnego, np. alkoholu. Jest to stan, który rozwija się powoli, angażując coraz więcej obszarów życia danej osoby.
Wyróżnia się uzależnienie:
- fizyczne, podczas którego stosowanie używki niweluje ból i przywraca normalne funkcjonowanie;
- psychiczne, które skupia się wokół problemów na tle osobowościowym i społecznym danej osoby.
Według DSM-IV (klasyfikacja zaburzeń psychicznych) o uzależnieniu można mówić wtedy, gdy w ciągu ostatnich 12 miesięcy osoba przejawia przynajmniej 3 z następujących objawów:
- Zwiększona tolerancja - zapotrzebowanie na używkę zwiększa się w miarę rozwoju choroby lub słabnie efekt działania regularnej dawki.
- Zespół odstawienia - syndrom odstawienny cechuje się reakcją fizyczną i psychiczną związaną z próbą zaprzestania ciągu uzależnienia.
- Częste przekraczanie ustalonej dawki - np. osoba planuje wypić jedno piwo, a kończy na pięciu.
- Nieudane próby odstawienia - uzależniony próbuje zaprzestać, np. palenia papierosów, jednak z powrotem wraca w szpony nałogu.
- Poświęcenie czasu na nałóg - osoba uzależniona często odwiedza lekarzy, wspólnie spotyka się z współuzależnionymi oraz wiele myśli o swojej używce.
- Rezygnacja z aktywności społecznej - na rzecz używki rezygnuje się ze znajomości, pracy oraz spędzania czasu w inny sposób niż z używką.
- Kontynuacja nałogu pomimo jego widocznej szkodliwości. Osoba doświadcza problemów somatycznych i psychicznych i nic z nimi nie robi.
Leczenie alkoholizmu - psychoterapia, wspólnota AA, hospitalizacja
Według Ministerstwa Zdrowia, w Polsce 2% populacji jest uzależniona od alkoholu. Jest to więc około 600-700 tysięcy ludzi. Główną metodą leczenia alkoholików jest psychoterapia uzależnień, która jest długim i żmudnym procesem, jednak przynosi duże korzyści.
Zwykle wykonuje się ją w ośrodkach terapii uzależnień. Terapeuta stara się doprowadzić do zmiany postaw, zachowań, przyzwyczajeń, przekonań i sposobu myślenia.
Początek terapii polega na kilkutygodniowym pobycie w ośrodku lub udziale w programach ambulatoryjnych. W kolejnym etapie alkoholicy uczestniczą w opiece poszpitalnej, gdzie utrzymuje się abstynencję.
Dla każdego pacjenta przygotowywany jest indywidualny plan psychoterapii. Najbardziej popularną metodą jest Program Dwunastu Kroków, który zawiera spotkania w Wspólnotach AA. Aby terapia była skuteczna, pacjent musi wykazać ogromne chęci i zaangażowanie.
Przede wszystkim jednak należy przestrzegać bezwzględnej abstynencji. Pacjent musi też uczestniczyć we wszystkich spotkaniach grupy terapeutycznej i uznać ją za niezwykle ważne doświadczenie w danym momencie jego życia. Niektórzy pacjenci przed podjęciem leczenia są zmuszeni do udania się na oddział detoksykacyjny lub psychiatryczny.
Tacy ludzie często doświadczają majaczenia, głębokiej depresji, halucynacji lub stanów padaczkowych. Nieraz stosuje się leczenie farmakologiczne w przypadku uzależnienia od alkoholu, jednak nie jest to metoda leczenia tylko rodzaj wsparcia psychoterapii. Do niedawna stosowało się tzw. wszywki w formie implantu z disulfiramem, który uczulał na działanie substancji.
Każdy rodzaj leczenia uzależnienia od alkoholu jest niezmiernie trudny dla pacjenta, więc wymaga on poświęcenia zarówno osoby chorej, jak i całej rodziny.
Leczenie narkomanii – psychoterapia, wspólnoty, duchowość
Leczenie narkomanii w ośrodku terapii uzależnień obejmuje sferę fizyczną, psychiczną, moralną i społeczną. W tym przypadku również proces rozpoczyna się od odtruwania organizmu, które polega na pozbyciu się szkodliwych substancji i powrocie do równowagi biologicznej. Głód narkotykowy jest niezmiernie silną dolegliwością, z którą mogą sobie poradzić tylko wykwalifikowani specjaliści z dziedziny medycyny i psychoterapii.
Wyróżnia się następujące formy pomocy:
- Model wspólnotowy – polega na tworzeniu grup wsparcia dla osób z podobnym rodzajem uzależnienia, gdzie pacjenci razem się edukują, dyscyplinują i wymieniają doświadczeniami.
- Model medyczny – opiera się na psychiatrycznej definicji uzależnienia, gdzie stosuje się kurację metadonem, który zastępuje działanie heroiny.
- Model psychologiczno - duchowy – polega na założeniu, że uzależnienie jest chorobą duszy i emocji w związku z brakiem poczucia bezpieczeństwa, miłośni i akceptacji. W tym nurcie są tworzone ośrodki terapii uzależnień opierające się na relacji z siłą wyższą.
- Model integralny – skupia kilka metod, a jego celem jest przebudowa świadomości i budowanie relacji rodzinnych.
Leczenie uzależnienia od komputera i internetu
Terapia osób uzależnionych od internetu (sieciomania) i komputera polega na pracy z psychoterapeutą nad budowaniem relacji z innymi oraz kształtowaniu nowych form spędzania czasu wolnego.
W wielu sytuacjach nie jest problemem samo nadmierne korzystanie z internetu, lecz głębsze doświadczenia braku pewnych potrzeb obecnie lub w dzieciństwie. W tym przypadku po powrocie z ośrodka terapeutycznego trzeba zadbać o samodyscyplinę. Można ją wyćwiczyć poprzez instalowanie alarmów powiadamiających o nadmiernym korzystaniu z sieci oraz prowadzenie dzienniczka, w którym spisuje się liczbę godzin przed komputerem.
