Leczenie alkoholizmu skuteczne może być tylko wówczas, gdy chory jest gotowy na długotrwałą terapię, wymagającą konsekwencji i podporządkowania się rygorom. Proces taki trwa czasem nawet 2 lata i nie kończy się powrotem do zdrowia, lecz zdobyciem umiejętności życia w trzeźwości. Alkoholikiem jest się do końca życia. W zależności od potrzeb terapia może odbywać się ambulatoryjnie lub w oddziałach zamkniętych.
Sposoby leczenia alkoholizmu
Wyjście z nałogu wymaga od chorego spełnienia kilku podstawowych warunków:
- uświadomienia sobie i zaakceptowania uzależnienia od alkoholu,
- gotowości do przyjęcia pomocy,
- pełnego zaangażowania w terapię i intensywnej pracy,
- utrzymania pełnej abstynencji – w czasie leczenia i po jego zakończeniu,
- uznania terapii za priorytet w danym okresie życia.
Pierwszym etapem jest zwykle eliminacja objawów zespołu abstynencyjnego (odtrucie organizmu) oraz zaburzeń somatycznych spowodowanych długotrwałym spożywaniem etanolu.
Zobacz też: Detoksykacja alkoholowa naturalnymi sposobami
Podstawową metodę leczenia alkoholizmu stanowi psychoterapia poznawczo-behawioralna, której celem jest zmiana zachowań i sposobu myślenia chorego. Terapia przebiega zgodnie z indywidualnie przygotowanym planem. Osoba uzależniona musi przyznać, że alkohol stał się problemem, nad którym utraciła kontrolę. Następnie rozpoznaje straty, jakie nałóg poczynił w jej życiu, uzmysławia sobie, w opozycji do jakich wartości stanął, a także odkrywa mechanizmy, które doprowadziły do uzależnienia. Ta wiedza pomaga alkoholikowi zyskać motywację do walki z chorobą.
W trakcie terapii chory dowiaduje się, jak radzić sobie z emocjami w sytuacjach, w których sięgał po alkohol. Trenuje także asertywne zachowania w okolicznościach, które zagrażają jego abstynencji. Uczy się rozpoznawać sygnały świadczące o możliwości nawrotu choroby i radzić sobie z pojawiającymi się wówczas kryzysami. Pomocne są przy tym materiały i doświadczenia ruchu Anonimowych Alkoholików, do których psychoterapia zwykle się odwołuje. Chorych zachęca się zwykle do udziału w spotkaniach Wspólnoty AA i w programie Dwunastu Kroków.
Celem terapii jest także rozwijanie zdolności osoby uzależnionej do radzenia sobie z problemami osobistymi, budowanie pozytywnej samooceny, ćwiczenie umiejętności interpersonalnych. Alkoholik ma szansę przepracować swoje postawy, przekonania, przyzwyczajenia, sposoby myślenia i odczuwania, tak by po leczeniu zacząć szukać w życiu nowych, konstruktywnych celów i zacząć normalnie funkcjonować w społeczeństwie.
Farmakologiczne leczenie alkoholizmu
W leczeniu alkoholizmu farmakoterapia może być okresowo stosowana jako metoda pomocnicza. Wykorzystuje się ją głównie w przypadkach zespołu abstynencyjnego, który pojawia się po odstawieniu etanolu. Obejmuje podawanie środków nawadniających, witamin z grupy B i benzodiazepin, które redukują takie objawy, jak drgawki, lęki czy bezsenność. Nie można stosować ich dłużej niż 2 tygodnie, ponieważ silnie uzależniają.
W późniejszym okresie leczenia farmakoterapia może wspierać psychoterapię. Od wielu lat osobom uzależnionym podaje się disulfiram – substancję, która po spożyciu alkoholu wywołuje bardzo nieprzyjemne reakcje (pulsujący ból głowy, kołatanie serca, uczucie duszności, lęk). Zniechęcają one do picia i wymuszają czasową abstynencję, co ułatwia podjecie terapii. Nowoczesnym preparatem stosowanym w leczeniu alkoholizmu jest naltrekson. Obniża euforyczny efekt alkoholu poprzez wypieranie wydzielanych pod jego wpływem endorfin. Dzięki temu następuje spadek zainteresowania konsumpcją. Utrzymanie abstynencji można wspomagać także akamprozatem, który zmniejsza odczucie głodu alkoholowego. Inną substancją wspomagającą leczenie alkoholizmu jest nalmefen. Osłabia przymus picia, co umożliwia ograniczenie ilości spożywanego alkoholu.
Przymusowe leczenie alkoholika
Poddanie się leczeniu odwykowemu jest dobrowolne. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przewiduje jednak wyjątki od tej zasady. Zgodnie z jej treścią osoba uzależniona może zostać zmuszona do leczenia, jeśli w związku z nadużywaniem alkoholu:
- „powoduje rozkład życia rodzinnego,
- demoralizuje nieletnich,
- uchyla się od pracy,
- systematycznie zakłóca spokój lub porządek publiczny”.
W powyższych sytuacjach na wniosek osób zainteresowanych komisja rozwiązywania problemów alkoholowych (właściwa dla miejsca zamieszkania uzależnionego) kieruje chorego na badania przez biegłego, który ma wydać opinię dotyczącą uzależnienia. Na jej podstawie sąd rejonowy orzeka o obowiązku poddania się leczeniu i kieruje chorego na terapię do zakładu otwartego lub zamkniętego, w pierwszym przypadku zwykle ustanawiając nadzór kuratora. Jeśli osoba uzależniona uchyla się od badania, od stawiennictwa na rozprawie lub w zakładzie leczniczym, sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie jej przez policję. Obowiązek poddania się odwykowi alkoholowemu trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, jednak nie dłużej niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia.
