Witamina D to zbiorcza nazwa grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, które mają wszechstronny i fundamentalny wpływ na organizm, zwłaszcza na gospodarkę wapniowo-fosforanową. Co za tym idzie – pozwalają na utrzymanie prawidłowej struktury oraz funkcji kośćca.
Dla człowieka najważniejsze znaczenie mają:
- witamina D2 (ergokalcyferol) – występuje naturalnie w organizmach roślinnych,
- witamina D3 (cholekalcyferol) – występuje naturalnie w organizmach zwierzęcych.
Co to jest krzywica? Objawy braku witaminy D
Niedobór witaminy D skutkuje zahamowaniem wzrostu oraz krzywicą (nazywaną niekiedy „chorobą angielską”). Krzywica to choroba dziecięca, w przebiegu której proces twardnienia rosnących kości nie przebiega prawidłowo. Kości stają się miękkie i zdeformowane. Krzywica rozwija się jako efekt zaburzeń w gospodarce wapniowo-fosforowej. Dochodzi do widocznych zmian w układzie kostnym oraz zaburzeń rozwojowych.
Witamina D nazywana jest także witaminą życia. Dlaczego? Odpowiedź na filmie:
Objawy braku witaminy D:
- ogólne osłabienie i zmęczenie,
- osłabienie mięśni oraz kości,
- choroby dziąseł,
- zwiększenie wrażliwości na ból,
- występowanie stanów zapalnych,
- zwiększenie podatności na złamania,
- drażliwość,
- senność,
- wzrost ciśnienia krwi,
- problemy ze snem,
- niepokój, stany depresyjne,
- zaburzenia ze strony układu krążenia.
Objawy krzywicy:
- bóle kości,
- poszerzenie płytki wzrostowej kości, szczególnie widoczne w obrębie nadgarstków, stawów skokowych, kolan,
- koślawość oraz szpotawość kolan,
- brak apetytu,
- wzmożone pocenie się,
- skolioza,
- płaskostopie,
- zniekształcenie kości miednicy,
- tężyczka (nadmierne skurcze mięśni),
- charakterystyczny zapach moczu,
- zaparcia,
- drażliwość,
- napady drgawek,
- opóźnienie wzrostu,
- bruzda Harrisona,
- anemia,
- spadek odporności,
- opóźnione ząbkowanie, ubytki w uzębieniu, odwapnienie koron zębowych,
- tzw. żabi brzuch (brzuch krzywiczy),
- zniekształcenie klatki piersiowej,
- deformacja kończyn,
- rozmiękczenie kości potylicy,
- opóźnienie w zarastaniu ciemiączka,
- różaniec krzywiczy (zgrubienie połączeń kostno-chrzęstnych żeber),
- bransolety krzywicze (pogrubienie przynasad kości długich),
- kwadratowa czaszka.
Krzywica u dzieci – przyczyny
Krzywica może wystąpić u niemowlęcia i starszego dziecka; najczęściej diagnozuje się ją między 3. miesiącem a 2. rokiem życia. Ponieważ jest to choroba kości spowodowana niedoborem witaminy D, rozwija się głównie z powodu braku tej witaminy w organizmie wskutek niewłaściwego odżywiania albo niedostatecznego kontaktu ze światłem słonecznym (najczęściej jest rezultatem współistnienia kilku czynników). Naturalnym źródłem witaminy D jest bowiem słońce, jednak położenie geograficzne Polski sprawia, że przez wiele miesięcy, w pochmurne, niesłoneczne dni skóra nie jest w stanie wytworzyć jej w odpowiedniej ilości.
W jakich produktach spożywczych znajdziemy witaminę D? Sprawdź:
Inne możliwe przyczyny występowania krzywicy:
- choroby jelit (np. choroba Crohna),
- celiakia,
- nadmiar fosforanów w diecie,
- niedobór wapnia w diecie,
- zaburzenia wchłaniania tłuszczów.
Leczenie i rokowania krzywicy
W przypadku zauważenia niepokojących objawów należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem (pediatrą), zwłaszcza jeśli pojawił się obrzęk lub ból w kolanach, stawach skokowych czy nadgarstkach bądź zauważalna jest deformacja kości. Lekarz zleci badania krwi oraz badania obrazowe kości. W przypadku krzywicy w badaniach laboratoryjnych w surowicy krwi obserwuje się wzrost stężenia fosfatazy alkalicznej (enzymu), parathormonu, spadek poziomu wapnia i fosforu. W moczu obserwuje się obniżony poziom wapnia.
Leczenie krzywicy polega na podawaniu odpowiednich dawek witaminy D oraz wapnia. Wcześnie wykryta krzywica oraz niedobór witaminy D pozwalają na całkowite wyleczenie, zanim dojdzie do zniszczenia kości.
Krzywica – zapobieganie
Profilaktyka krzywicy u dzieci polega na podawaniu właściwych dawek witaminy D już od pierwszych dni życia, także latem – dotyczy to zwłaszcza dzieci karmionych piersią (mleko matki nie zawiera witaminy D). Witamina D jest natomiast dodawana do mleka modyfikowanego. Ponadto bardzo ważna jest odpowiednia dieta. Witamina D znajduje się m.in. w jajkach, tłustych rybach, przetworach mlecznych, tranie, grzybach. Należy również jak najwięcej przebywać na słońcu (minimum 15 minut dziennie).
Krzywica u dorosłych
Odmianą krzywicy u osób dorosłych jest osteomalacja, czyli choroba metaboliczna kości, która rozwija się wskutek niedoboru witaminy D. Szczególnie narażone na nią są osoby starsze, które rzadko wychodzą z domu i nie mają kontaktu ze słońcem. Na osteomalację chorują także osoby mające schorzenia nerek i wątroby czy przyjmujące niektóre leki, np. przeciwko padaczce. Choroba powoduje zwiększoną podatność na złamania. Pojawiają się bóle kości, tzw. kaczy chód, skrzywienia w obrębie kręgosłupa, szpotawość bioder, deformacje klatki piersiowej (kurza klatka piersiowa). Leczenie osteomalacji polega na podawaniu witaminy D.
Czy witaminę D należy suplementować cały rok? Zobaczcie:
