Skolioza jest chorobą cywilizacyjną, która z roku na rok dotyka coraz więcej osób w każdym wieku. Przyczynia się do tego głównie siedzący tryb życia. Ćwiczenia na skoliozę dla dzieci mogą skorygować skrzywienie kręgosłupa. W przypadku osób dorosłych pomagają zapobiec bólom krzyża.
Co to jest skolioza?
Skolioza jest skrzywieniem kręgosłupa, które dla uproszczenia określane jest jako boczne (lewostronne lub prawostronne). W rzeczywistości oprócz skrzywienia bocznego przy skoliozie obserwuje się także rotację kręgów i lordotyzację (uwypuklenie) kręgosłupa, najczęściej w odcinku piersiowym. Przyczynami mogą być zbyt m.in. zbyt mała ilość ruchu bądź garbienie się podczas długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej. Skolioza pogłębia się wraz z wiekiem. Najszybciej postępuje w okresie dojrzewania. Zazwyczaj staje się uciążliwa dopiero po 40. roku życia. Może wówczas skutkować silnymi bólami kręgosłupa, ograniczeniem ruchomości klatki piersiowej i problemami z pracą układu krążenia.
Ćwiczenia na kręgosłup – skoliozę można wyleczyć dzięki rehabilitacji?
Skoliozy nie leczy się farmakologicznie, a w większości przypadków jej całkowita korekcja w ogóle nie jest możliwa. Leki łagodzą jedynie dolegliwości bólowe – to leczenie objawowe, mające na celu poprawienie jakości życia pacjentów. Alternatywą dla tabletek przeciwbólowych mogą być np. blokada nerwów, termolezja (wyłączanie receptorów za pomocą prądu), operacja kręgosłupa. Podstawowa metoda na opóźnienie postępowania skoliozy to rehabilitacja, dzięki której mięśnie wokół kręgosłupa zachowują elastyczność, wydłużają się (ćwiczenia asymetryczne) i wzmacniają (ćwiczenia symetryczne), a kręgi zachowują właściwą ruchomość. Bardzo ważne jest wczesne wykrycie skrzywienia – tylko wtedy da się odwrócić skutki skoliozy, pod warunkiem jednak, że jest ona niewielka. Stopień zaawansowania zmian ocenia ortopeda, zaś fizjoterapeuta układa szczegółowy plan ćwiczeń. Dobiera je indywidualnie w zależności od typu schorzenia, wieku, ogólnej sprawności organizmu itp. Ćwiczenia na skoliozę kręgosłupa mogą pogłębić wadę postawy, jeśli są wykonywane nieprawidłowo. Na efekty ćwiczeń korekcyjnych można liczyć jedynie u dzieci i młodzieży, których układ kostno-mięśniowy jeszcze się rozwija. Nie znaczy to jednak, że dorosłych nie dotyczy rehabilitacja – ćwiczenia rozciągające pozytywnie wpływają na stan kręgosłupa w każdym wieku.
Skolioza u dzieci – ćwiczenia są obowiązkiem
Przy skoliozie ćwiczenia dla dzieci stanowią jedyną szansę na zapobieżenie skutkom skrzywienia kręgosłupa w przyszłości. Chodzi nie tylko o korekcję wady postawy, ale o ogólną aktywność ruchową. Uczestnictwo w lekcjach wychowania fizycznego, chodzenie na basen, regularne uprawianie sportów (zwłaszcza sztuk walki) i gimnastyki ogólnej pozwalają uniknąć skoliozy i szybciej ją zniwelować, kiedy zaczyna się pojawiać. W planie ćwiczeń na skoliozę mogą znaleźć się m.in.:
- zwisy tyłem na drabince z ugiętymi rękami,
- skłony tułowia w przód,
- przechodzenie z klęku do pozycji stojącej z zachowaniem postawy wyprostowanej,
- unoszenie nóg z naciskiem stopami na szczeble drabinek z równoczesnym unoszeniem rąk i głowy znad podłogi w leżeniu przodem,
- przyleganie plecami do ściany z rękami zwisającymi wzdłuż tułowia, wciągniętym brzuchem, ściągniętymi łopatkami i cofniętymi barkami,
- podnoszenie ciężarków w górę w siadzie krzyżnym przy drabinkach,
- przysiady i wyprosty przy wyprostowanych plecach i szeroko rozstawionych stopach.
Ćwiczenia na skoliozę dla dzieci należy wykonywać codziennie przez ok. 45 min (po 1–4 min i po kilka powtórzeń każde). Każdy plan rehabilitacyjny powinien być ułożony przez fizjoterapeutę w zależności od potrzeb i możliwości korekcji wad postawy u dziecka.
Skolioza piersiowa – ćwiczenia
Skrzywienie kręgosłupa w odcinku piersiowym jest najczęstszą wadą postawy u dzieci, u osób starszych, które cierpią na skoliozę zwyrodnieniową, przeważa zaś skrzywienie w odcinku lędźwiowym. Wyróżnia się dwa główne typy skoliozy piersiowej: lewostronną i prawostronną oraz dwa rodzaje ćwiczeń: symetryczne (wzmacnianie prostownika grzbietu) i asymetryczne (wyginanie kręgosłupa w stronę przeciwną do skrzywienia). Te z pierwszej grupy są mniej ryzykowne (przykłady zostały wymienione powyżej), natomiast te z drugiej warto wykonywać pod nadzorem specjalisty, żeby nie doprowadzić do powstania skrzywień wtórnych (kompensacyjnych). Asymetrycznym ćwiczeniem na skoliozę prawostronną piersiową jest np. skręt tułowia w lewo i skłon w prawo w siadzie z rękami założonymi za głowę (tak, by prawy łokieć dotknął prawego kolana). Przy skoliozie lewostronnej ćwiczenie asymetryczne, jakie może zaproponować fizjoterapeuta, np. naprzemienne napinanie i rozluźnianie mięśni grzbietu w siadzie klęcznym i opadzie tułowia w przód, a następnie utrzymywanie maksymalnego skrętu tułowia w lewo przez 15 s.
Skolioza dwułukowa – ćwiczenia
W przypadku skoliozy dwułukowej skrzywiony jest zarówno odcinek piersiowy, jak i lędźwiowy kręgosłupa (obydwa mogą być nadmiernie odchylone w prawą lub lewą stronę). Przykładowym ćwiczeniem korekcyjnym przy skoliozie tego typu jest leżenie przodem z lewą ręką wyciągniętą w górę, a prawą ułożoną w pozycji skrzydełkowej (zgiętą w łokciu blisko tułowia), lewą nogą zgiętą i skierowaną na zewnątrz, a prawą wyprostowaną. W takiej pozycji należy jak najmocniej wyciągać lewą rękę i prawą nogę, przyciągając jednocześnie prawą rękę i lewą nogę do tułowia.
