Skolioza prawostronna i lewostronna są rodzajami wad postawy, które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, dlatego wymagają podjęcia leczenia. W przypadku skrzywienia kręgosłupa nie stosuje się terapii lekami, lecz rehabilitację, a w ostateczności – korekcję operacyjną.
Co to jest skolioza?
Skolioza (z gr. skoliós – „krzywy”) to skrzywienie kręgosłupa na całej jego długości lub w jednym z trzech odcinków – szyjnym, piersiowym albo lędźwiowym. Występuje wówczas, gdy kąt skrzywienia kręgosłupa wynosi co najmniej 10 stopni. Przy mniejszym odchyleniu mówi się o postawie skoliotycznej. W przypadku skoliozy – wbrew potocznej nazwie „skrzywienie boczne” – występuje nie jedno-, ale trójpłaszczyznowe zniekształcenie kręgosłupa: czołowe, strzałkowe i poprzeczne.
Skolioza – przyczyny powstawania
Ponad 85% skrzywień bocznych kręgosłupa to skoliozy idiopatyczne, czyli powstające z niewyjaśnionych, prawdopodobnie złożonych przyczyn. Nieprawidłowa postawa ciała podczas długotrwałego siedzenia, dźwiganie ciężkich plecaków, toreb, siatek na jednym ramieniu lub w jednej ręce, noszenia dziecka na jednym biodrze, zbyt wczesne usadzanie niemowlęcia i kładzenie go na brzuszku z głową odchyloną w jedną stronę – to tylko kilka z wielu czynników sprzyjających powstawaniu skrzywienia kręgosłupa. Zdarzają się też skoliozy czynnościowe, inaczej funkcjonalne (ustępujące w pozycji leżącej), skoliozy zwyrodnieniowe (powstające na skutek pogarszania się wraz z wiekiem stanu kości, mięśni i stawów), skoliozy wrodzone (przy nieprawidłowo zbudowanym kręgosłupie, źle ułożonej miednicy czy nierównej długości kończyn) i wynikające z innych schorzeń (skoliozy neuropochodne, mięśniopochodne, kostnopochodne) lub zmian anatomicznych (skoliozy strukturalne).
Skolioza piersiowa i lędźwiowa: czym się różni prawostronna od lewostronnej?
Ze względu na kierunek nieprawidłowego odchylenia osi kręgosłupa wyróżnia się skoliozę prawostronną (prawowypukłą) i lewostronną (lewowypukłą). Podział ten jest pewnym uproszczeniem, ponieważ istnieje wiele rodzajów skrzywień, które mogą być jedno- lub wielołukowe i pojawiać się w kilku miejscach (najtrudniejsza do korekcji jest skolioza dwułukowa). Od tego, w którą stronę odchylony jest kręgosłup, zależy, jaką gimnastykę można wykonywać, aby zniwelować wadę postawy. Zarówno prawostronna skolioza kręgosłupa, jak i lewostronna skolioza kręgosłupa wymagają dobrania stosowych ćwiczeń rehabilitacyjnych.
Zobacz także: Rehabilitacja kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. Jak ćwiczyć?
Skolioza – objawy neurologiczne i rozpoznawanie skrzywienia kręgosłupa
Najbardziej uciążliwe objawy skoliozy są spowodowane nieprawidłowym ułożeniem kręgosłupa, powodującym wrażenia bólowe. Ujawniają się one najczęściej dopiero po 40. roku życia, nawet jeśli skrzywienie kręgosłupa zostało stwierdzone już w dzieciństwie. Ból pleców może współwystępować z drętwieniem mięśni i utratą koordynacji, a w efekcie – problemami z chodzeniem. Dzieje się tak, kiedy uciskany jest rdzeń kręgowy. Skolioza kręgosłupa piersiowego prowadzi do zniekształcenia klatki piersiowej, co skutkuje problemami z oddychaniem, dużą męczliwością, a nawet zaburzeniami pracy serca i płuc. Skolioza kręgosłupa lędźwiowego może zaś stać się przyczyną paraliżu nóg i dysfunkcji organów wewnętrznych w dolnej części brzucha, np. jelit. (należy dodać, że sa to skrajne przypadki) Ponieważ schorzenie to pogłębia się wraz z wiekiem, bardzo ważne jest jego wczesne wykrycie i podjęcie leczenia. O początkach skoliozy świadczą:
- nierówne ułożenie łopatek i ramion,
- wysunięte biodro,
- zgarbienie pleców po jednej stronie klatki piersiowej,
- uwypuklenie lędźwiowego odcinka kręgosłupa,
- krzywe wcięcie w talii.
Boczne skrzywienie kręgosłupa można wykryć samodzielnie podczas obserwacji pleców przy robieniu bardzo wolnego skłonu w przód. Diagnozę stawia lekarz ortopeda, który może dodatkowo zlecić badanie RTG klatki piersiowej.
Skolioza u dorosłych a skolioza u dzieci – rehabilitacja
Skolioza bywa widoczna już u niemowląt w 36. miesiącu życia. Im wcześniej się pojawi, tym gorsze może mieć następstwa, ponieważ kręgosłup i cały układ kostno-mięśniowy dzieci jest w fazie intensywnego wzrostu, a skolioza sprawia, że rozwija się nieprawidłowo. W przypadku wykrycia skoliozy u dziecka nieodzowne jest rozpoczęcie rehabilitacji – przy niewielkim odchyleniu kręgosłupa od osi ćwiczenia korekcyjne dają szansę na zniwelowanie skrzywienia. U dorosłych rehabilitacja ma na celu złagodzenie skutków skoliozy i opóźnienie jej postępowania. Ćwiczenia rozciągające sprawiają, że kręgosłup zachowuje elastyczność, dzięki czemu zmniejsza się ucisk na zakończenia nerwowe, a przez to dolegliwości bólowe stają się mniej odczuwalne.
Jak leczyć skoliozę przy dużym skrzywieniu kręgosłupa?
Skolioza 20-stopniowa to wada postawy, którą można leczyć rehabilitacyjnie. Pomaga także uprawianie sportów, np. pływanie. Większe skrzywienie (skolioza 30 stopni) jest wskazaniem nie tylko do ćwiczeń, lecz także do noszenia gorsetu ortopedycznego – w nocy lub przez 20 h w ciągu doby. O bardzo dużym skrzywieniu można mówić wówczas gdy odchylenie kręgosłupa od osi jest większe niż 60 stopni. W leczeniu takiej skoliozy operacja to jedyna skuteczna metoda – nie daje ona szansy na przywrócenie pełnej sprawności kręgosłupa, ale sprawia, że zniekształcenie jest mniej widoczne i przynosi ulgę w bólu. Życie po operacji skoliozy przebiega normalnie. W kręgosłupie znajdują się implanty, które zapewniają mu stabilizację.
