Gynofobia (inaczej gynefobia) należy do fobii specyficznych – zaburzeń nerwicowych, w których przebiegu objawy panicznego lęku wywołują konkretne sytuacje lub obiekty. Każda fobia jest uciążliwa, ale strach przed kobietami ma wyjątkowo poważne konsekwencje – uniemożliwia nawiązywanie intymnych relacji, komplikuje życie zawodowe, towarzyskie, a czasem wręcz sprawia, że dotknięty nim mężczyzna unika wychodzenia z domu.
Przyczyny gynofobii
Przyczyn gynofobii upatruje się w różnych czynnikach, spośród których za najistotniejsze uznaje się uwarunkowania psychospołeczne. Strach przed kobietami rozwija się na skutek negatywnych przeżyć w procesie wychowania i socjalizacji. Wyuczonego lęku doświadczać może mężczyzna, który miał np. despotyczną matkę lub jako chłopiec był ofiarą przemocy ze strony kobiet. Rozwój gynofobii w dzieciństwie spowodować może obserwacja mężczyzn z najbliższego otoczenia, którzy okazywali lęk wobec osób odmiennej płci. Innym możliwy powód to brak codziennego kontaktu z kobietami (np. gdy wychowaniem chłopca zajmował się wyłącznie ojciec). Podłożem fobii bywają także wczesne, przykre doświadczenia seksualne (np. wyśmianie przez partnerkę).
Gynofobia niejednokrotnie towarzyszy innym problemom i schorzeniom psychicznym. Narażeni są na nią mężczyźni cierpiący na niektóre zaburzenia osobowości (np. z osobowością unikającą), różnego typu zespoły lękowe (w szczególności fobię społeczną) albo nieśmiali, o zaniżonym poczuciu własnej wartości (w ich przypadku częstym zjawiskiem jest kaligynefobia, czyli lęk wyłącznie przed pięknymi kobietami). Gynofobia często także idzie w parze z inną przypadłością – mizoginią, czyli chorobliwą niechęcią do kobiet. Ten rodzaj uprzedzenia nacechowany jest agresją, która może stanowić wyraz głęboko skrywanego lęku przed płcią przeciwną.
Objawy gynofobii
Zasadniczym objawem gynofobii jest uporczywy, obezwładniający lęk przed kobietami. Cierpiący na takie zaburzenie mężczyzna najczęściej zdaje sobie sprawę, że w rzeczywistości nie grozi mu żadne niebezpieczeństwo. Mimo to nie jest zdolny zapanować nad szeregiem wegetatywnych objawów lękowych, które występują w chwili, gdy zmuszony jest do bezpośredniego kontaktu z kobietą. Należą do nich kołatanie serca, ucisk w klatce piersiowej, przyspieszony oddech, duszność, jąkanie się, drżenie kończyn, nadmierna potliwość, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty, a nawet całkowita utrata kontroli nad własnym zachowaniem. Taki stan uniemożliwia prowadzenie swobodnej rozmowy, a przede wszystkim wzbudza u osób dotkniętych fobią ogromne zażenowanie, co sprawia, że skrzętnie unikają sytuacji, w których ktoś mógłby odkryć ich słabość.
W konsekwencji mężczyźni cierpiący na gynofobię podporządkowują chorobie wiele swoich życiowych wyborów. Zwykle decydują się na typowo męskie kierunki studiów i zawody, a zmuszeni do współpracy z kobietami nie są zdolni rozwinąć w pełni swojego potencjału. Lęk często sprawia, że nie decydują się na założenie rodziny, a niekiedy jest tak silny, że unikają nawet miejsc publicznych. Dla wielu gynofobików męką jest jazda zatłoczonym autobusem, a niektórzy czują dyskomfort nawet na widok należących do kobiet przedmiotów, np. szpilek czy szminki.
Gynofobia jako źródło permanentnego stresu może prowadzić do szeregu dolegliwości psychosomatycznych, np. zaburzeń snu, łaknienia, przewlekłych bólów głowy czy brzucha, chorób sercowo-naczyniowych, a w skrajnych przypadkach – do ciężkiej depresji i samobójstwa. Naukowcy są zdania, że chorobliwy lęk przed kobietami bywa też przyczyną skłonności homoseksualnych.
Skąd się biorą lęki? Dowiesz się tego z filmu:
Leczenie gynofobii
Gynofobia jest poważnym zaburzeniem, ale istnieją skuteczne sposoby jej leczenia. Terapia poznawczo-behawioralna, jaką stosuje się w przypadku fobii, służy zmianie nieprzystosowawczych reakcji i schematów myślowych za pomocą takich metod, jak np. desensytyzacja (stopniowe oswajanie z budzącymi lęk sytuacjami w bezpiecznych warunkach terapii) czy psychoedukacja (poznawanie mechanizmów rządzących fobią, nauka sposobów radzenia sobie z jej wegetatywnymi objawami, zmiana fałszywych przekonań na temat kobiet).
W niektórych przypadkach gynofobii wskazane jest skonfrontowanie pacjenta ze źródłem jego lęku – przykrymi, czasem wypartymi ze świadomości wydarzeniami z odległej przeszłości. Terapię uzupełniają też zwykle działania, których celem jest podniesienie samooceny mężczyzny czy rozwinięcie jego umiejętności społecznych. Jeśli fobia znacząco utrudnia mu codzienne funkcjonowanie, leczenie warto wspomóc farmakoterapią opartą na preparatach przeciwlękowych lub antydepresyjnych.
Ponieważ terapia gynofobii zwykle nie służy jedynie opanowaniu przykrych reakcji wegetatywnych w kontaktach z kobietami, lecz ma ułatwić mężczyźnie budowanie bliskich, a nawet intymnych relacji z osobami płci przeciwnej, leczenie niekiedy trzeba kontynuować przez wiele lat. Często jednak przynosi bardzo dobre efekty.
Bibliografia:
1. A. Beck, G. Emery, Anxiety Disorders and Phobias: A Cognitive Perspective, New York 2005.
2. E. J. Bourne, Lęk i fobia. Praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi, tł. R. Andruszko, Kraków 2011.
