Lęk towarzyszący fobii może być tak silny, że prowadzi do poważnych zaburzeń fizycznych, takich jak problemy z sercem (włącznie z chwilowym zatrzymaniem jego pracy) czy objawy neurologiczne. Dlatego w wielu przypadkach konieczna jest pomoc specjalisty.
Co to jest fobia i jakie ma objawy?
Fobia to uporczywy lęk przed sytuacjami, zjawiskami, zwierzętami lub przedmiotami, który uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Zetknięcie z czynnikiem lękotwórczym może prowadzić do ataków paniki, a nawet bardzo przykrych dolegliwości fizycznych, w tym:
- duszności i hiperwentylacji,
- zaburzeń akcji serca,
- spadku lub wzrostu ciśnienia,
- mrowień, drętwień i paraliżu,
- silnego bólu.
Charakterystyczne dla fobii jest to, że cierpiąca na nią osoba zdaje sobie sprawę z irracjonalności swojego lęku, jednak nie jest w stanie nad nim zapanować w kontakcie z bodźcem, który go wywołuje.
Przyczynę wielu fobii upatruje się w adaptacyjnych mechanizmach ewolucyjnych – silny lęk miał chronić człowieka przed potencjalnie niebezpiecznymi sytuacjami (na przykład spotkaniem z jadowitymi zwierzętami, burzą z piorunami).
Fobia społeczna
Fobia społeczna jest zaburzeniem występującym co najmniej u 9% społeczeństwa, często mylonym z dużą nieśmiałością. Cierpiące na nią osoby odczuwają silny lęk przed niektórymi lub wszystkimi sytuacjami społecznymi. Często występuje ona w postaci lęku przed ekspozycją społeczną, publicznymi przemowami, a nawet odzywaniem się wśród słabo poznanych osób. Towarzyszy temu strach przed ośmieszeniem się, gdyż na skutek fobii społecznej cierpiące na nią osoby często czerwienią się, pocą, jąkają lub drżą im mięśnie.
Fobia szkolna
Fobia szkolna jest rodzajem fobii społecznej występującej u dzieci. Jej najczęstszą przyczyną są nieprzyjemne doświadczenia związane ze szkołą. Często objawia się w postaci zaburzeń psychosomatycznych, które są mechanizmem obronnym przed pójściem do szkoły. Konieczne jest jej leczenie, aby nie przekształciła się w dorosłym życiu w fobię społeczną.
Aichmofobia i hemofobia – fobie utrudniające leczenie
Aichmofobia to silny lęk przed ostrymi przedmiotami, a w szczególności igłami. Może być bardzo kłopotliwa, ponieważ uniemożliwia wykonywanie niektórych zabiegów medycznych, takich jak pobranie krwi i zastrzyki. Podobnie kłopotliwa może być hemofobia, która objawia się atakami paniki na widok krwi.
Achluofobia
Achluofobia to strach przed ciemnością. Na pewnym etapie życia jest on naturalny i wiele małych dzieci boi się spać bez zapalonego światła. Bywa, że lęk ten pozostaje aż do okresu dorosłości i dezorganizująco wpływa na życie.
Warto wiedzieć: Ablutofobia – przyczyny, objawy i leczenie strachu przed kąpielą
Anatidefobia – jedna z najdziwniejszych fobii
Anatidefobia to jedna z najdziwniejszych fobii. Jest to silny lęk przed byciem obserwowanym przez kaczki.
Nozofobia i jatrofobia
Nozofobia to uporczywy lęk przed zachorowaniem, który często przyjmuje formę somatyzacji. Do tej grupy zalicza się między innymi kancerofobię (lęki przed zachorowaniem na raka), bakteriofobię (lęk przed mikroorganizmami) i mizofobię (lęk przed brudem).
Z kolei jatrofobia to lęk przed lekarzami, który obecnie bywa często podsycany przez powszechnie występujące teorie spiskowe. Ten rodzaj fobii jest wyjątkowo kłopotliwy w leczeniu, jako że cierpiąca na nią osoba boi się tych, którzy mogliby jej pomóc.
Polecamy: Agorafobia – lęk przed przestrzenią. Przyczyny, objawy i leczenie
Zoofobia
Zoofobia to trudny do powstrzymania lęk przed zwierzętami, najczęściej przed: pająkami (arachnofobia), wężami (ofidiofobia), psami (kynofobia), gryzoniami (rodentofobia) i kotami (ailurofobia).
Fobie związane ze zwierzętami najczęściej wykształcają się w dzieciństwie na skutek przykrych doświadczeń lub modelowania przez bliskie osoby. Wpływu ich częstego występowania upatruje się również w kulturze masowej.
Fobia – leczenie
Leczenie fobii może odbywać się na różne sposoby. W stanach dużego nasilenia lęku stosuje się leki farmakologiczne.
W leczeniu fobii sięga się też po terapie psychologiczne. Szczególnie przydatne w tym wypadku są terapie poznawczo-behawioralne, koncentrujące się na leczeniu tego zaburzenia.
Najczęściej stosowane metody w leczeniu fobii to:
- odwrażliwianie (desensytyzacja) – opiera się na zmniejszaniu reakcji lękowej poprzez stopniową konfrontację z bodźcami wywołującymi lęk; można zacząć od wyobrażania sobie przedmiotu fobii, przechodząc przez oglądanie zdjęć czy nagrań, aż po wchodzenie w rzeczywiste sytuacje;
- zanurzanie – konfrontacja z czynnikiem wywołującym lęk – stosowana na przykład w przypadku lęku przed zwierzętami;
- terapia implozywna – stosunkowo rzadko stosowana; polega na wystawieniu na ekstremalnie silny czynnik lękotwórczy;
- modelowanie – obserwowanie osób, które nie wykazują lęku przed przedmiotem fobii;
- nauka strategii relaksacyjnych.
Fobia – domowe sposoby
Silna fobia, która uniemożliwia funkcjonowanie, powinna być leczona przez specjalistę. W stanach łagodniejszych można sięgnąć po domowe sposoby, takie jak:
- relaksacja,
- przełamywanie strachu przez konfrontowanie się z łagodną postacią czynnika lękotwórczego,
- neutralizowanie konfrontacji z przedmiotem fobii drobnymi przyjemnościami,
- unikanie substancji pobudzających.
