Afta jest jedną z najczęściej występujących chorób błony śluzowej jamy ustnej. Najczęstszą lokalizacją zmiany jest policzek, warga lub dziąsło. Afta na podniebieniu występuje znacznie rzadziej. Zazwyczaj znika samoistnie w ciągu 1–3 tygodni. W leczeniu choroby, która pojawia się na podniebieniu lub innej części jamy ustnej, sprawdzić się mogą domowe rozwiązania, takie jak płukanki z rumianku, szałwii czy łopianu lekarskiego. Duże znaczenie ma odpowiednia dieta i dokładna higiena jamy ustnej.
Czym jest afta na podniebieniu?
Afta to zmiana zapalna o charakterze plamkowo-grudkowym. Może być pojedyncza lub mnoga. Zazwyczaj jest dobrze ograniczona, otoczona czerwoną zapalną obwódką i przyjmuje owalny kształt. Osiąga wielkość od kilku milimetrów do nawet 1–3 cm. W centralnej części afty znajduje się żółto-biały nalot, po usunięciu którego uwidacznia się sącząca nadżerka. W ciężkich przypadkach towarzyszą jej gorączka, ogólne osłabienie i powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Zmiany najczęściej lokalizują się na policzku, wardze, języku lub dziąśle. Znacznie rzadziej występuje afta na podniebieniu. W większości przypadków ustępuje samoistnie. Jednakże jeśli utrzymuje się dłużej niż 3 tygodnie i jest rozległa, wskazana jest wizyta u dentysty.
Stomatologia leczy nie tylko zęby. Więcej informacji znajdziesz na filmie poniżej:
Leczenie afty na podniebieniu – dieta
Żeby zapobiec rozwojowi zmian i złagodzić towarzyszące im dolegliwości, należy unikać spożywania produktów drażniących jamę ustną, a zwłaszcza mocno przyprawionych i kwaśnych, m.in. owoców cytrusowych, jabłek, ananasów, fig, pomidorów i truskawek. W tym czasie z jadłospisu powinny zniknąć gorące napoje i pokarmy, czekolada oraz alkohol. Warto też ograniczyć żucie gumy oraz spożywanie produktów o twardych i ostrych brzegach, takich jak grzanki, bagietki czy chipsy.
Osoby zmagające się z aftami na podniebieniu powinny wzbogacić dietę o produkty zawierające duże ilości witamin z grupy B oraz witaminę A, C, E i cynk. Można też wprowadzić suplementację witamin i mikroelementów. Koniecznie należy spożywać jogurty naturalne, które nie zawierają cukru i owocowych dodatków. Pomocne okażą się także inne produkty mleczne, takie jak mleko czy kefir. Osobom z aftami zaleca się lekką dietę bogatą w produkty półpłynne i rozdrobnione o letniej temperaturze.
Leczenie afty na podniebieniu – higiena jamy ustnej
W leczeniu aft na podniebieniu bezwzględnie konieczna jest staranna higiena jamy ustnej. Do mycia zębów powinno się używać miękkiej szczoteczki i pasty niezawierającej SLS, czyli laurylosiarczanu sodu. Panuje pogląd, że substancja ta może odpowiadać za nawroty afty. Czystość przestrzeni międzyzębowych osiągnie się dzięki używaniu nici dentystycznej.
Domowe sposoby leczenia aft na podniebieniu – płukanki i napary
W leczeniu aft na podniebieniu bardzo dobrze sprawdzają się domowe rozwiązania. Jednym z częściej stosowanych jest płukanie jamy ustnej naparem z rumianku. W tym celu należy łyżkę suszonych kwiatów rumianku zalać szklanką wrzącej wody i odstawić pod przykryciem na 10 minut do zaparzenia. Przed spożyciem napar należy przecedzić. Płukankę można przeprowadzić też z użyciem naparu z szałwii, który przygotowuje się następująco: 1–2 g suszonych ziół zalewa się szklanką wrzątku, zaparza się pod przykryciem przez 15 minut, po czym odcedza się je. Do sporządzenia tych naparów można wykorzystać również gotowe torebki z ziołami.
Do płukania jamy ustnej można zastosować również odwar z czerwonej koniczyny. Do 0,5 l wrzącej wody wsypuje się 1,5 łyżki rozdrobnionego ziela koniczyny i gotuje pod przykryciem przez 15 minut. Miksturę należy pozostawić do wystudzenia. Pomocna w leczeniu aft okazać się może płukanka z łopianu lekarskiego. W tym celu należy 2 łyżki rozdrobnionego korzenia łopianu zalać 0,5 l wrzącej wody, przykryć do zaparzenia na 10 minut, wystudzić i przecedzić. Wymienione zioła znane są z właściwości przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwbakteryjnych.
Dobrym rozwiązaniem na afty jest też przykładanie świeżo zaparzonej i przestudzonej torebki herbaty, gdyż zawarta w niej tanina działa wysuszająco i przeciwbólowo. Zastosowanie znajduje też łagodny roztwór soli rozpuszczonej w wodzie (1/2 łyżeczki soli na 1 szklankę ciepłej wody) lub roztwór wody z wodą utlenioną. Zaleca się również płukanie jamy ustnej odwarem z wody różanej, sporządzonym z gotowanych na wolnym ogniu płatków.
Specjalistyczne sposoby leczenia aft na podniebieniu
Ze względu na niejasną etiologię schorzenie leczone jest głównie objawowo, a najważniejszym celem terapii jest redukcja natężenia bólu oraz skrócenie czasu trwania zmian. Leczenie afty na podniebieniu opiera się na farmakoterapii. Zastosowanie znajdują preparaty o właściwościach ściągających i wysuszających, a ich oferta na rynku farmaceutycznym jest bardzo bogata. Ponadto wykazują działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, antyseptyczne i przeciwbakteryjne. Mogą mieć postać płukanek, aerozoli, wcierek lub roztworów służących do pędzlowania jamy ustnej. Większość z nich zawiera kwas hialuronowy, który przyspiesza regenerację uszkodzonego nabłonka. Zmiany warto przemywać gazikiem nasączonym roztworem nadmanganianu potasu. Można stosować również rozpuszczalne opatrunki z filmożelu lipidokoloidowego. Jeśli afty są ciężkie i nawracające, stosuje się miejscowo glikokortykosteroidy.
Uważa się, że stres jest jednym z czynników przyczyniających się do powstania i nawrotu afty na podniebieniu twardym. Stąd też warto ograniczyć ekspozycję na działanie stresorów.
Bibliografia:
1. Antoniv R., Lipska W., Kęsek B. i wsp., Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, „Nowa Stomatologia”, 2014, 3, s, 142-146.
2. Tyszkiewicz I., Kozłowski Z., Współczesne poglądy na temat leczenia aft nawracających – przegląd piśmiennictwa, „Dental Forum”, 2015, XLIII(1), s. 83-88.
