Witamina A ma kilka równoważników: retinol, beta-karoten, akseroftol oraz prowitaminę A. Jest jedną z witamin, które zostały odkryte najwcześniej w historii ludzkości, gdyż objawy jej niedoboru leczono już w starożytności. Dzisiaj poza produktami spożywczymi retinol występuje w wielu lekach, m.in. maściach i kremach, które są przydatne na choroby skóry.
Witamina A (retinol) – rola w organizmie
Retinol pełni wiele funkcji fizjologicznych – odbiera bodźce wzrokowe w siatkówce oka, jego pochodna tworzy rodopsynę (purpurę wzrokową), uczestniczy w prawidłowym metabolizmie białek i hormonów steroidowych, odpowiada za integralność błon komórkowych, reguluje wzrost oraz prawidłowe funkcjonowanie tkanki nabłonkowej, reguluje stan skóry, włosów i paznokci, wpływa na prawidłowy wzrost kości i zębów (z jej udziałem tworzy się też szkliwo nazębne), a także chroni układ oddechowy przed drobnoustrojami.
Zobaczcie, jakie produkty mają najwięcej witaminy A:
Witamina A (retinol) – niedobór
Przyczynami niedoboru witaminy A w organizmie człowieka mogą być zaburzenia wchłaniania retinolu, czego podłoże należy jak najszybciej zdiagnozować. Poza tym wpływ na niedobór ma zbyt uboga lub źle zbalansowana dieta, a także branie używek – picie alkoholu oraz palenie tytoniu.
Objawami niedoboru retinolu są:
- szorstka skóra podatna na wysypki oraz odporna na nawilżanie kremem,
- łuszczyca,
- suche oko, które nie jest w stanie łzawić ze względu na osuszenie rogówki i spojówek,
-
suche i łatwo wypadające włosy,
-
suche i łatwo łamiące się paznokcie,
- ślepota zmierzchowa nazywana potocznie „kurzą ślepotą”, tj. słabszy wzrok w nocy oraz przedłużona akomodacja oka do ciemności,
- mniejszy apetyt,
- szybsze uczucie zmęczenia,
- zaburzenie hormonu wzrostu,
- zanikanie nabłonków,
- złe samopoczucie.
Niedobór retinolu może także wpływać na zaburzenia miesiączkowania i płodności u kobiet. U osób starszych brak witaminy A może objawiać się dzwonieniem w uszach.
Witamina A (retinol) – występowanie
Witamina A występuje w wielu produktach pochodzenia zwierzęcego, gdzie przyjmuje formę estru – palmitynianu retinalu, który następnie w jelicie cienkim ulega przemianie w alkohol - retinol. Innymi pochodnymi witaminy są retinal (aldehyd) oraz kwas retinowy (tretynoina).
Produktami pochodzenia zwierzęcego ze znaczną obecnością retinolu są: tłuste ryby, otrzymywany z nich tran, podroby (szczególnie wątroby), jaja kurze całe, pełne mleko, masło i inne produkty mleczarskie.
Źródłami prowitaminy A są z kolei produkty roślinne: słodkie ziemniaki, marchew, jarmuż, szpinak, dynia, boćwina, pomidory, śliwki, morele oraz zielone warzywa (np. koper, pietruszka).
Witamina A (retinol) – kremy i maści
Ze względu na pozytywny wpływ retinolu na skórę jest on ważnym składnikiem wszelkich kremów pomagających utrzymać higienę skóry. Wytwarzanie przez witaminę A kolagenu i elastyny pozwala zlikwidować wszelkie zmarszczki lub przebarwienia. Ponadto retinol jest ważnym składnikiem innych preparatów na skórę, takich jak maści na trądzik lub kremy do opalania z filtrem.
Witamina A (retinol) – dawkowanie
Zalecane dzienne spożycie (RDA) retinolu to:
- dla dzieci od pierwszego do 3 roku życia - 400 µg
- dla dzieci od 4 do 6 roku życia – 450 µg
- dla dzieci od 7 do 9 roku życia – 500 µg
- dzieci od 10 do 12 roku życia – 600 µg
- dziewczęta od 13 do 18 roku życia – 700 µg
- chłopcy od 13 do 18 roku życia – 600 - 900 µg
- kobiety – 700 µg
- mężczyźni – 900 µg
- kobiety w ciąży przed ukończeniem 19 lat – 750 µg; po ukończeniu 19 lat – 770 µg
- kobiety karmiące przed ukończeniem 19 lat – 1200 µg; po ukończeniu 19 lat – 1300 µg
Czy można przedawkować naturalne preparaty? Odpowiedź na filmie:
Witamina A (retinol) – nadmiar
Należy zwracać uwagę na dawkowanie retinolu, gdyż jego nadmiar może wpływać na zdrowie tak samo niekorzystnie jak jego niedobór. Zbyt duża ilość witaminy A (hiperwitaminoza) w organizmie prowadzi do zażółcenia skóry, opuchnięcia wątroby i śledziony, suchej i swędzącej skóry, łysienia, bólu głowy, drażliwości oraz krwawienia z dziąseł.
Jeżeli człowiek przyjmie zbyt dużą jednorazową dawkę retinolu (0,6-1,5 g) może dojść do ostrego zatrucia organizmu. Taką ilość zawierają wątroby niektórych zwierząt, w szczególności polarnych. Zatrucie powoduje wzrost ciśnienia śródczaszkowego, co z kolei prowadzi do wymiotów, nudności, bólów głowy i zaburzeń koordynacji mięśniowej. Choroba może przerodzić się w przewlekłą, wtedy do objawów dołączają m.in. zajady, leukopenia, niedokrwistość, zgrubienie kości, hiperkalcemia. Jednak przy możliwościach współczesnej medycyny zatrucie organizmu retinolem jest mało prawdopodobne.
