Żółtaczka fizjologiczna nie powinna być mylona z żółtaczką patologiczną, która jest chorobą organizmu często związaną z niewydolnością wątroby i wymaga konsultacji z pediatrą oraz podjęcia odpowiedniego leczenia.
Żółtaczka fizjologiczna – przyczyny
Objawy żółtaczki fizjologicznej są związane z następstwami rozpadu krwinek czerwonych, do którego dochodzi w organizmie nowo narodzonego dziecka. Podczas gdy znajduje się ono jeszcze w łonie matki, w jego organizmie krąży znacznie więcej krwinek czerwonych niż w ciele dorosłego człowieka (są potrzebne, aby zapewnić dziecku odpowiednią ilość tlenu w pęcherzu płodowym). Po porodzie zapotrzebowanie młodego organizmu na te substancje jest już znacznie mniejsze i z tego właśnie powodu dochodzi do ich fizjologicznego rozpadu – erytrocyty rozpadając się, uwalniają duże ilości hemoglobiny. Na skutek naturalnego procesu powstaje bilirubina, czyli żółty barwnik. Ten z kolei za pośrednictwem żółci wytwarzanej w wątrobie trafia do jelit, skąd wraz z kałem zostaje wydalony z organizmu. Za jego przetworzenie w dużej części odpowiedzialna jest wątroba, ale ponieważ u noworodka jest jeszcze niedojrzała, nie w każdym przypadku radzi sobie z tak dużą ilością powstałej substancji. Jej nadmiar przedostaje się do krwi, a to powoduje zażółcenie skóry i błon śluzowych.
Jakie objawy wywołuje żółtaczka fizjologiczna?
Niegroźna dla zdrowia dzieci żółtaczka fizjologiczna ma charakterystyczne objawy. Pojawia się zwykle w 2 lub 3 dobie życia i ustępuje po 10–14 dniach (może mieć dłuższy przebieg u wcześniaków). Ponadto w badaniach stężenie bilirubiny nie przekracza 12 - 15 mg%. Jeżeli zabarwienie skóry pojawia się już w pierwszej dobie życia lub zamiast ustępować, pogłębia się, konieczna jest wizyta z dzieckiem u pediatry. Natychmiastowy kontakt z lekarzem jest wskazany, kiedy zażółceniu skóry towarzyszy m.in.: gorączka lub spadek temperatury ciała poniżej 36°C. Niepokojące są utrzymujące się wzdęcia, a także białe i gliniaste stolce. Alarmujące symptomy to pogłębiająca się apatia wraz ze zwiększonym ryzykiem odwodnienia organizmu. Należy zasięgnąć opinii specjalisty, jeżeli objawy będą się nasilały, a cytrynowa barwa skóry nie zniknie po upływie 2 tygodni.
Żółtaczka pojawia się u około połowy dzieci urodzonych w terminie i ponad 80% wcześniaków, ponieważ im wcześniej przed terminem noworodek pojawił się na świecie, tym słabszy jest jego organizm. Jeżeli badanie nie wykaże podniesionego poziomu bilirubiny, konieczna jest obserwacja.
Żółtaczka fizjologiczna u noworodków – leczenie
Jeśli wystąpi widocznie żółte zabarwienie skóry, należy zgłosić się z dzieckiem do lekarza, który zleci badanie stężenia bilirubiny we krwi. Dokonuje się go zwykle 2 razy dziennie. Jeżeli poziom substancji jest w normie, to żółtaczka fizjologiczna u noworodków nie jest określana jako choroba i nie wymaga leczenia. Malucha można normalnie karmić i zabierać na spacery, obserwując, czy objawy ustąpią. Ważne jest, aby dziecko przyjmowało regularnie odpowiednią ilość płynów, co zmniejszy ryzyko odwodnienia. Żółte zabarwienie najdłużej utrzymuje się na twarzy.
Przy stężeniu, które przekracza normy (12–15 mg%), noworodek musi pozostać w szpitalu, gdzie poddawany jest serii naświetlań za pomocą lamp wytwarzających promienie ultrafioletowe (tzw. fotoleczenie). Pomagają one rozłożyć bilirubinę nagromadzoną w organizmie dziecka, ale musi ono zostać przez kilka dni w szpitalu. Skuteczność terapii zależy od długości naświetlania, dlatego noworodek powinien jak najdłużej przebywać pod lampami. Często już po około 2 dniach bilirubina wraca do bezpiecznego poziomu.
Jak długo trwa żółtaczka fizjologiczna?
To, jak długo trwa żółtaczka fizjologiczna, zależy od czynników, które mogą wpłynąć na jej nasilenie. Jej dłuższy przebieg jest związany z niewydolnością jelit i zbyt późnym wydaleniem przez dziecko pierwszego kału, czyli tzw. smółki. W takich przypadkach bilirubina zalega zbyt długo w organizmie i dochodzi do jej powtórnego wchłonięcia. W celu usprawnienia pracy jelit zaleca się częste karmienie dziecka po narodzinach, aby pobudzić jego układ trawienny i wydalanie. Żółtaczce sprzyja konflikt serologiczny – wówczas diagnozowana jest jej hemolityczna postać, która objawia się widocznym na ciele noworodka wynaczynieniem. Sprawne funkcjonowanie wątroby może obniżyć też niedotlenienie w czasie porodu, np. przez owinięcie pępowiną. Rzadszymi sytuacjami są: wada krwinek czerwonych i zły stan ogólny dziecka czy zakażenie prowadzące np. do zapalenia płuc, ale są to schorzenia, które również mogą przyczynić się do zalegania bilirubiny.
