Zatrucie rtęcią jest bezpośrednim zagrożeniem życia człowieka. Coraz rzadziej stosuje się termometry rtęciowe, wobec czego zatrucie rtęcią z termometru zdarza się incydentalnie. W domu źródłami rtęci mogą być jednak różne środki i produkty spożywcze, a także energooszczędne świetlówki. Ten pierwiastek chemiczny ma bardzo niekorzystny wpływ na układ nerwowy i nerki, jednak działa również na inne narządy. Rtęć po zatruciu można oznaczyć we krwi oraz w moczu. Konieczna jest jej neutralizacja.
Zatrucie rtęcią – przyczyny
Rtęć to bardzo szkodliwy dla zdrowia i życia człowieka pierwiastek, choć w dużej mierze zależy to od postaci, w jakiej się znajduje, kiedy człowiek ma z nią kontakt. Metaliczna rtęć charakteryzuje się niewielką szkodliwością. Najbardziej groźne okazują się pary i sole rtęci, do których zalicza się sublimat, czyli chlorek rtęci, jak i azotan rtęci. Najpopularniejszym niebezpieczeństwem zatrucia rtęcią jest termometr. Obecnie te rtęciowe stosowane są sporadycznie, choć mają swoich zwolenników (ze względu na dokładność pomiaru). Z oparami rtęci człowiek może mieć styczność w niektórych zakładach przemysłowych. Podobnie sytuacja się przedstawia, jeśli chodzi o niektóre odczynniki, w których mogą występować nieorganiczne związki rtęci. Związki te mogą być obecne również w rybach, ponieważ w organizmach morskich rtęć wykazuje tendencję do kumulowania się. Choć nie obserwuje się zatruć rtęcią w efekcie spożywania ryb morskich, to zaleca się, by kobiety ciężarne zachowały rozsądek w spożywaniu ich mięsa. Organiczne związki rtęci mogą znajdować się także w środkach do zaprawy ziarna. W przeszłości były obecne nawet w plombach, ale dziś wypełnienia wykonywane są z amalgamatu zupełnie bezpiecznego dla zdrowia.
Polecamy: Zatrucie pokarmowe – przyczyny, objawy, profilaktyka i leczenie
Zatrucie rtęcią z termometru lub ze świetlówki
Mimo iż coraz częściej stosuje się termometry elektroniczne, wiele osób posiada w domu jeszcze termometry rtęciowe. Rtęć ma w nim postać płynną. Po rozbiciu termometru z formy płynnej przybiera postać niewielkich kulek. Nawet, jeśli nie usunie się jej z podłogi, a w najgorszym przypadku zostanie spożyta przypadkiem przez dzieci, nie spowoduje u nich zatrucia. Zostanie w całości wydalona z kałem. Tylko przy niektórych schorzeniach przewodu pokarmowego przebiegających z uszkodzeniem śluzówki jelit mogłaby wpłynąć negatywnie na zdrowie. Niewielkie ilości rtęci poza termometrami posiadają również powszechnie stosowane świetlówki energooszczędne. Rtęć nie jest jednak z nich wydzielana, więc nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Konieczne jest jednak zutylizowanie świetlówki po jej zużyciu, a nie wyrzucenie do zwykłego kosza na śmieci. Jeśli świetlówka czy termometr ulegną rozbiciu, nie wolno też tego zlekceważyć. Konieczne jest, by dzieci opuściły pomieszczenie, w którym rozbiła się żarówka czy termometr. Należy również otworzyć okno, dokładnie i przy użyciu rękawiczki zebrać odpady. Warto podczas sprzątania mieć maseczkę lub zasłonić usta i nos kawałkiem materiału, by pyły czy opary nie dostały się do układu oddechowego. Rozbitą żarówkę lub termometr należy szczelnie zawiązać w worku plastikowym i oddać do punktu utylizacji tego typu surowców.
Jak działa układ pokarmowy? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie:
Objawy zatrucia rtęcią u dzieci i u dorosłych
Rtęć wpływa na wiele komórek i tkanek. Jej działanie na organizm jest zależne od tego, w jakiej postaci się znajduje. W przypadku oparów rtęć najczęściej atakuje tkankę nerwową. Nieorganiczne związki rtęci wpływają przede wszystkim na nerki. Rtęć wydalana jest z kałem, ale także z moczem, choć trwa to bardzo długo. Stąd istnieje niebezpieczeństwo zbierania się rtęci w organizmie. Objawy zatrucia rtęcią są różne. W przypadku ostrego zatrucia częściej obserwuje się wymioty, biegunkę z domieszką krwi, tachykardię, spadek ciśnienia, wzrost ilości wydalanego moczu z następczym bezmoczem. Objawy układu nerwowego to drżenie, drgawki, niepokój, parestezje. Śmiertelna dawka rtęci wynosi do 1g, choć u niektórych może okazać się zaledwie 0,2g.
Przewlekłe zatrucie rtęcią powoduje przebarwienia na dziąsłach (rąbek niebiesko-fioletowy), bóle głowy, zaburzenia snu, problemy z mową, depresję, rozdrażnienie i niewydolność nerek.
Zatrucie rtęcią – badania, leczenie
Jak sprawdzić, czy doszło do zatrucia rtęcią? Jeśli po ekspozycji na rtęć pojawiają się jakiekolwiek niepokojące objawy, konieczne jest oznaczenie rtęci w krwi lub w moczu chorego. Należy nawodnić chorego i rozpocząć leczenie zaburzeń elektrolitowych. Często trzeba podawać leki przeciwbólowe bądź włączyć objawowe leczenie zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Ostre zatrucie nieorganicznymi związkami rtęci leczy się poprzez podanie węgla aktywowanego, penicylaminy bądź soli sodowej kwasu sulfonowego. Organiczna rtęć wymaga zastosowania takiej odtrutki jak cysteina, kwas dimerkaptobursztynowy lub N-acetylocysteina. Jeśli dojdzie do uszkodzenia nerek, konieczne mogą okazać się dializy.
