Amalgamat stomatologiczny starej generacji nie jest już stosowanym wypełnieniem dentystycznym. Plomby amalgamatowe są obecnie wymieniane na szeroką skalę, ponieważ zawierają szkodliwą dla organizmu rtęć. Dodatkowo wykazują nieszczelność, która predysponuje do rozwoju próchnicy niszczącej tkanki zęba. Rtęć znajdująca się w plombach ciężarnej kobiety może predysponować do wad rozwojowych u płodu.
Czym jest amalgamat stomatologiczny?
Amalgamat stomatologiczny starej generacji to do niedawna popularny materiał wykorzystywany jako wypełnienie dentystyczne. Jest to stop metali, w którym jeden z podstawowych składników stanowi rtęć. W stomatologii zastosowanie ma amalgamat rtęci ze srebrem, miedzią, cyną, kadmem i cynkiem, który nie ma żadnych istotnych leczniczych dla zęba właściwości.
O zęby należy dbać już od najmłodszych lat. Jak powinna wyglądać pierwsza wizyta z dzieckiem u stomatologa? Zobaczcie na filmie:
Dlaczego odchodzi się od plomb amalgamatowych?
Plomby amalgamatowe, popularnie nazywane srebrnymi, nie są już używane. Wpływają na to zarówno względy estetyczne – ciemne metaliczne wypełnienie kontrastuje z jasną tkanką zęba, jak i bezpieczeństwo – ryzyko kontaktu personelu medycznego i pacjentów z toksyczną rtęcią. Amalgamat stomatologiczny nie pozostaje bez wpływu na środowisko zewnętrzne. Podczas kremacji zwłok posiadających plomby amalgamatowe następuje emisja rtęci do atmosfery.
Odpady amalgamatu dentystycznego są klasyfikowane jako niebezpieczne, a w większości placówek stomatologicznych materiał kierowany jest do recyklingu. Na rynku medycznym pojawiły się nowoczesne plomby amalgamatowe nieuwalniające rtęci. Są one wolne od fazy gamma-2 (tzw. amalgamat kapsułkowy typu non gamma 2), które są materiałem stomatologicznym stosowanym w ramach NFZ.
Czy trzeba wymieniać plomby amalgamatowe?
Parlament Europejski przyjął w 2017 roku rezolucję, która zabrania leczenia ubytków stomatologicznych przy użyciu wypełnień amalgamatowych u dzieci do 15 roku życia oraz kobiet ciężarnych i karmiących piersią. W Polsce obowiązuje ona od 1 lipca 2018 roku. Do 2030 roku wprowadzony zostanie całkowity zakaz stosowania rtęci w stomatologii. W latach 70. XX wieku używanie amalgamatu stomatologicznego zostało wstrzymane w Japonii i Szwecji, która w 1991 roku rozpoczęła usuwanie wypełnień amalgamatowych u wszystkich obywateli kraju. W 2008 roku z amalgamatu dentystycznego zrezygnowały Norwegia i Dania.
Polecamy: Rodzaje plomb dentystycznych i koszty plombowania zębów
Plomby amalgamatowe – szkodliwość
Plomby amalgamatowe starej generacji są szkodliwe dla zdrowia. Uwalniające się z zawartej w wypełnieniu rtęci toksyczne opary (powstają zwłaszcza podczas spożywania gorących napojów, żucia, zgrzytania zębami oraz przy wstawianiu i usuwaniu wypełnienia) przenikają do różnych części ciała i mogą kumulować się w tkankach. Badacze donoszą, że rtęć może przyczyniać się do rozwoju choroby Alzheimera, sprzyja paradontozie oraz uszkodzeniom nerek i płuc. Zawierające rtęć wypełnienia amalgamatowe mogą prowadzić do zaburzeń widzenia i słuchu, nadciśnienia tętniczego krwi oraz zawału mięśnia sercowego. Niekiedy powodują alergię i przewlekłe stany zapalne dziąseł. Przez zawartość metali bardzo dobrze przewodzą ciepło, co może powodować ból przy spożywaniu ciepłych posiłków. Plomby amalgamatowe bywają nieszczelne (nie wiążą się chemicznie z tkankami zęba), co predysponuje do rozwoju próchnicy zęba. Amalgamat może powodować pękanie bardzo osłabionych zębów.
Część badaczy jest zdania, że plomby amalgamatowe u matki podnoszą ryzyko autyzmu i wad wrodzonych u dzieci. Rtęć przenika przez barierę łożyskową i docierania do centralnego układu nerwowego płodu. Od ilości amalgamatów u matki uzależniony jest poziom rtęci w łożysku, u płodu, a następnie w ciele noworodka.
Plomby amalgamatowe – usuwanie
Plomby amalgamatowe starej generacji są usuwane obecnie na szeroką skalę. Zabieg ten może przeprowadzić doświadczony stomatolog, w odpowiednio przygotowanym gabinecie stomatologicznym. Plomby amalgamatowe wymienia się przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności nazywanych standardami SMART, które zostały opracowane przez Międzynarodową Akademię Medycyny Jamy Ustnej i Toksykologii (z ang. International Academy of Oral Medicine and Toxicology, IAOMT).
W gabinecie, w którym odbywa się usuwanie plomb amalgamatowych powinien być używany ślinociąg i ssak. Podczas zabiegu dokładnie odsysa się z jamy ustnej pacjenta powstałe resztki materiału, aby zapobiec ich połknięciu. Fotel stomatologiczny zaopatrzony musi być także w separator do amalgamatów, co zapobiega przedostawaniu się rtęci do środowiska. Po zapełnieniu pojemnik utylizowany jest przez specjalistów.
Osoby uczestniczące w zabiegu powinny być ubrane w specjalną, jednorazową odzież ochronną. Dodatkowo personel gabinetu używa winylowych rękawic ochronnych i masek oddechowych z odpowiednimi filtrami do rtęci. Pacjent podłączony jest do zewnętrznego źródła tlenu przez maskę nosową lub wąsy, dzięki czemu nie inhaluje uwalnianych z usuwanych wypełnień oparów. Jamę ustną pacjenta ochrania koferdam. Amalgamat przecina się na fragmenty i usuwa w możliwie największych kawałkach. W czasie zabiegu ząb zostaje oczyszczony z osadu i płytki nazębnej, po czym wypełnia się go estetycznym białym wypełnieniem.
Liczba wymienianych plomb amalgamatowych zależy od ich rozmiaru i zakresu leczenia. Możliwe jest pozbycie się kilku wypełnień podczas jednej wizyty, ale najczęściej stosowaną praktyką jest leczenie zębów znajdujących się obok siebie w danej ćwiartce łuku zębowego.
Stomatologia leczy nie tylko zęby. Jesteście ciekawi co jeszcze? Odpowiedź na filmie:
Bibliografia:
1. Ulewicz M., Maciejewski P., Gospodarka zużytymi wyrobami zawierającymi rtęć, „Zeszyty Naukowe WSOWL”, 2009, 4(154), s. 102-115.
2. Limanowska-Shaw H., Materiały stomatologiczne, Wrocław, Urban & Partner, 2000.
3. Jańczuk Z., Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. Podręcznik dla studentów stomatologii, Warszawa, PZWL, 2007.
