Nieprawidłowo usuwana płytka nazębna stanowi jeden z czynników predysponujących do powstania próchnicy, ponieważ tworzące ją bakterie odpowiadają za spadek pH i demineralizację szkliwa zębów. Dodatkowo podnosi ryzyko chorób dziąseł i przyzębia. Może powodować stan zapalny i braki zębowe. Należy pamiętać, że płytki nazębnej nie da się usunąć samym strumieniem wody. Konieczne jest jej mechaniczne usunięcie. Pomocne mogą się okazać domowe rozwiązania.
Czym jest płytka nazębna?
Płytka nazębna nazywa jest także płytką bakteryjną i osadem nazębnym. Jest to łatwy do usunięcia mechanicznego miękki nalot bakteryjny, który ściśle przylega do powierzchni zęba. Zaliczany jest do złogów nazębnych. Zabarwienie płytki nazębnej w dużej mierze determinowane jest spożywanymi produktami. Czynnikami w największym stopniu wpływającymi na odcień płytki nazębnej są spożywanie kawy i czarnej herbaty oraz wdychanie dymu papierosowego.
Jak powstaje płytka nazębna?
Płytka nazębna zaczyna się tworzyć na nowo natychmiast po wyczyszczeniu zębów. W pierwszej kolejności powstaje pellicula, czyli tzw. błonka nabyta, będąca fundamentem płytki nazębnej. Jej podstawową składową stanowią substancje zawarte w ślinie. Powstały osad zaczynają zasiedlać najpierw bakterie niepróchnicotwórcze, a następnie próchnicotwórcze. W skład płytki nazębnej wchodzi także matryca zbudowana z glikoprotein, polisacharydów, leukocytów, fosforu, wapnia i złuszczonych komórek nabłonka. Zmineralizowaną postacią płytki nazębnej jest kamień nazębny.
Specjalistyczne sposoby usuwania płytki nazębnej
W usuwaniu płytki nazębnej przydatne są usługi dentystyczne. Szczególnie często w tym celu przeprowadza się piaskowanie. Jest to popularna metoda higienizacji jamy ustnej. Zabieg jest bezbolesny i trwa około 20 minut. Pacjent może odczuwać pewien dyskomfort związany z długotrwałym otwarciem ust. Piaskowanie wykonywane jest przy użyciu piaskarki stomatologicznej, wytwarzającej strumień drobnego piasku, wody i powietrza, które wyrzucane są pod dużym ciśnieniem. Dentysta precyzyjnie oczyszcza wszystkie powierzchnie zębów nie tylko z płytki nazębnej, ale także z przebarwień.
Płytka nazębna – prawidłowe szczotkowanie zębów
Płytkę nazębną można z powodzeniem usunąć w oparciu o domowe sposoby. Najczęściej w tym celu wykorzystuje się szczoteczkę do zębów i nić dentystyczną. Niestety wiele osób nieprawidłowo myje zęby – poziomo, od lewej do prawej strony. Odpowiednie szczotkowanie zębów należy rozpocząć ruchem pionowym od górnej szczęki. Następnie przechodzi się do żuchwy. Zęby położone z tyłu myje się okrężnymi ruchami. Po wyszczotkowaniu stosuje się nić dentystyczną, która oczyszcza zęby w ciężko dostępnych dla szczoteczki miejscach (pomiędzy zębami i poniżej linii dziąseł). Proces mycia zębów kończy się płukaniem jamy ustnej specjalnym płynem bogatym w substancje antybakteryjne. Jest to tzw. chemiczna kontrola płytki. W ostatnim czasie w aptekach pojawiły się tabletki lub płyny wybarwiające, które są dobrym sposobem na sprawdzenie, gdzie znajduje się płytka nazębna.
Zęby powinno się myć po każdym posiłku, a przynajmniej 2 razy dziennie. Nierzadko zdarzają się sytuacje, kiedy niemożliwe staje się umycie zębów po każdym posiłku. Wówczas warto sięgnąć po gumę bez dodatku cukru. Żucie jej sprawia, że płytka nazębna odkłada się w mniejszym stopniu, bo zęby zostają częściowo oczyszczone z resztek pokarmowych.
Domowe sposoby usuwania płytki nazębnej
Pozytywne efekty w usuwaniu płytki nazębnej przynosi soda oczyszczona, którą posypuje się nałożoną na szczoteczkę pastę. Należy jednak pamiętać, aby używać jej z umiarem, gdyż stosowana za często może przyczynić się do erozji szkliwa zębiny. Najlepiej nie korzystać z sody oczyszczonej częściej niż raz w tygodniu. Dodatkową korzyścią jest łagodzenie przebarwień i efekt wybielania zębów.
Potraktowanie płytki nazębnej sokiem z cytryny to kolejny sposób, jaki okaże się pomocny w jej usunięciu. Świeżo wyciśnięty sok z cytryny posiada właściwości czyszczące i ścierające, dzięki czemu odświeża jamę ustną. Dodatkowo działa wybielająco i niweluje nieprzyjemnym zapach z ust. Raz w tygodniu można nim przepłukać jamę ustną lub dodać do pasty do zębów.
Środkiem wspomagającym pielęgnację jamy ustnej jest ocet jabłkowy, który zapobiega próchnicy i parodontozie, niweluje stany zapalne dziąseł i działa wzmacniająco na szkliwo zębów. Zawarte w nim kwasy nie dopuszczają do powstawania płytki nazębnej. Można przyrządzić z niego naturalny płyn do płukania o działaniu oczyszczającym, odświeżającym i antybakteryjnym. W szklance letniej wody należy rozpuścić łyżkę octu jabłkowego. Tak przygotowanym płynem można płukać jamę ustną po każdym myciu zębów.
W usuwaniu płytki nazębnej zastosowanie mają także niektóre zioła. Doskonale sprawdza się bylica drzewkowata, którą uważa się za naturalny środek dezynfekujący. Innym naturalny rozwiązaniem jest napar z 1/2 łyżeczki goździków i 1 szklanki wrzątku, który pozostawia się do zaparzenia na 20 minut. Stosuje się go do płukania ust 2–3 razy dziennie. Kolejnym sposobem jest mikstura przygotowana z 0,5 l wody i 60 g mąki orzechowej. Składniki gotuje się na wolnym ogniu przez 10 minut. Po ostudzeniu takim preparatem można szczotkować zęby 4 razy w miesiącu. Nie bez znaczenia w tworzeniu płytki nazębnej jest sposób odżywiania się. Zaleca się ograniczenie spożycia pokarmów będących bogatym źródłem cukrów.
Bibliografia:
1. Jańczuk Z., Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny, Warszawa, PZWL, 2004.
2. Pasich E., Walczewska M., Pasich A., Marcinkiewicz J., Mechanizm i czynniki ryzyka powstawania biofilmu bakteryjnego jamy ustnej, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”, 2013, 67, s. 736-741.
3. van Braak H., von Kuster S., Ocet jabłkowy, Warszawa, Oficyna Wydawnicza ABA, 2014.
4. Shamsa S., Piróg A., Turska-Szybka A., Olczak-Kowalczyk D., Skuteczność usuwania płytki nazębnej u dzieci z uzębieniem mlecznym, stałym i mieszanym, „Nowa Stomatologia”, 2013, 3, s. 103-108.
