Dieta witariańska nazywana jest często raw food lub po prostu raw, co w języku angielskim oznacza „surowy”. Wbrew powszechnej opinii witarianie mogą jeść nie tylko produkty roślinne. Zazwyczaj jednak rezygnują z mięsa i pozostałych produktów odzwierzęcych, ponieważ nieprzetworzone są często niebezpieczne na zdrowia i zwyczajnie niesmaczne.
Na czym polega witarianizm?
Dieta witariańska opiera się na przekonaniu, że poddawanie żywności obróbce termicznej – gotowaniu, pieczeniu, smażeniu, mrożeniu, a także pasteryzacji – pozbawia ją szeregu składników odżywczych. Już w temperaturze powyżej 40–45°C mogą bowiem ulegać rozpadowi lub zmieniać strukturę takie związki, jak witaminy, białka, niektóre enzymy, karotenoidy. Według witarian produkty takie stają się nie tylko bezużyteczne dla zdrowia, ale wręcz toksyczne. Podczas ich przetwarzania powstają np. nitrozoaminy czy wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, które są substancjami o działaniu rakotwórczym. Z podobnych przyczyn zwolennicy raw food nie uznają dodawania do żywności konserwantów, barwników itp. Potrawy witariańskie zwykle nie są też doprawiane solą.
Podstawowe założenie kuchni witariańskiej realizowane jest w wielu wariantach. Najczęściej dopuszczane jest spożywanie wyłącznie produktów poddanych obróbce w temperaturze nieprzekraczającej 42°C. Niektórzy zwolennicy diety raw robią drobne wyjątki od tej reguły i np. zaparzają herbatę. Większość witarian to wegetarianie, ponieważ jedzenie mięsa na surowo wiąże się z ryzykiem zakażeń bakteryjnych lub pasożytniczych. Niemniej spożywanie tatara czy sushi nie pozostaje w sprzeczności z zasadami witarianizmu. Raw food to jednak nie tylko sposób odżywiania, ale i styl życia. Z pobudek etycznych witarianie najczęściej rezygnują nie tylko z mięsa, ale i ze wszystkich produktów odzwierzęcych.
Jak powinna wyglądać zdrowa dieta? Odpowiedź znajdziesz w filmie
Witarianizm – jadłospis
Dieta raw w praktyce bazuje głównie na dojrzałych owocach i warzywach liściastych. Oczywiście wszelkie rośliny są dopuszczalne, ale spożywanie surowej cukinii, grochu czy ziaren żyta jest dość problematyczne. Witarianie sięgają także po kiełki, glony, orzechy, pestki, czasem też jadalne na surowo grzyby. Niektórzy zwolennicy raw food akceptują tłoczone na zimno oleje, niepasteryzowany miód.
Zgodnie z zasadami witariańskiej kuchni powyższe artykuły spożywa się po jak najmniejszym przetworzeniu, co oczywiście nie oznacza, że nie wolno poddać ich żadnej obróbce. Przepisy witariańskie dopuszczają krojenie, blendowanie, łączenie ze sobą składników w dowolny sposób. Należy korzystać wyłącznie ze świeżych produktów (te z puszek, słoików, mrożonek z oczywistych względów nie spełniają kryteriów raw food). Można też poddawać je fermentacji, np. kiszeniu.
Pozytywne efekty witarianizmu
Zwolennicy witarianizmu wskazują na szereg korzyści wynikających z odżywiania się zgodnie z zasadami raw food. Ponieważ jest to stosunkowo nowy koncept dietetyczny, nie ma jak dotąd naukowych dowodów na to, jak spożywanie wyłącznie surowej żywności wpływa długofalowo na zdrowie i samopoczucie. Większość stwierdzeń na temat pozytywnych efektów witarianizmu to subiektywne odczucia osób stosujących tę dietę.
Aktualny poziom wiedzy naukowej pozwala określić zalety witariańskiego jadłospisu, wśród których wymienia się:
- mniejsze straty witamin i innych substancji odżywczych,
- całkowity brak tłuszczów trans i rafinowanego cukru,
- niski indeks glikemiczny posiłków,
- wysoki potencjał przeciwutleniający i przeciwzapalny,
- ograniczenie ilości spożywanych substancji toksycznych,
- usprawnienie oczyszczania organizmu ze zbędnych metabolitów.
Dieta witariańska pozwala na zmniejszenie nadwagi i utrzymanie prawidłowej masy ciała. Wpływa korzystnie na profil lipidowy krwi, przeciwdziała stresowi oksydacyjnemu. Tym samym raw food sprzyja profilaktyce i leczeniu otyłości, cukrzycy typu II, chorób sercowo-naczyniowych, nowotworowych, neurodegeneracyjnych.
Zagrożenia związane z dietą witariańską
Potencjalne pozytywne efekty witarianizmu mogą zostać zniweczone przez negatywne cechy takiego stylu żywienia. Dieta raw food jest bowiem niedoborowa, a w związku z jej restrykcyjnymi zasadami trudno ją odpowiednio zbilansować. Najczęściej wymaga suplementacji witaminami B (w szczególności B12, która nie występuje w świecie roślinnym) i D, żelazem (niehemowe jest słabo przyswajalne), wapniem, cynkiem, nienasyconymi kwasami tłuszczowymi. Problemem może być także niedostatek pełnowartościowego białka w witariańskich potrawach.
Zagrożenia związane z dietą witariańską dotyczą także możliwości różnego rodzaju zakażeń i związanych z nimi powikłań. Większość pasożytów i bakterii chorobotwórczych usuwa się bowiem z żywności w procesach gotowania czy pasteryzacji.
Dieta raw food jest niewskazana w okresie rozwoju, czyli u dzieci, młodzieży, kobiet ciężarnych i karmiących piersią. Witarianom trudno jest zaspokoić codzienne potrzeby energetyczne, więc taki styl żywienia nie jest odpowiedni dla osób pracujących fizycznie czy uprawiających sporty wyczynowe. W przypadku jakichkolwiek przewlekłych chorób stosowanie surowej diety bezwzględnie należy skonsultować z lekarzem.
Niewątpliwe korzyści przypisywane raw food wiążą się głównie ze spożywaniem znacznej ilości warzyw i owoców oraz unikaniem produktów wysokoprzetworzonych. Podobne efekty można zatem osiągnąć, stosując mniej restrykcyjne, pełnowartościowe diety.
Czy dieta wegetariańska jest bezpieczna dla dzieci? Dowiesz się tego z filmu
