Szpiczak mnogi inaczej nazywany jest również szpiczakiem plazmocytowym. Przyczyny tej choroby nie zostały jeszcze rozpoznane. Najprawdopodobniej jej głównym powodem są uwarunkowania genetyczne, zakażenia bakteryjne oraz wirusowe lub wystawienie na kontakt z niektórymi niebezpiecznymi substancjami. Zwiększona ilość nieprawidłowych plazmocytów skutkuje wystąpieniem objawów szpiczaka. W niektórych przypadkach zdarza się, że choroba przebiega nie dając żadnych symptomów. Dotyczy to jednak zaledwie ok. 10% chorych, a i tak istnieje ryzyko, że szpiczak rozwinie się do postaci objawowej.
Objawy szpiczaka mnogiego
Najczęstszym objawem szpiczaka mnogiego jest ból kostny. Chory odczuwa go najczęściej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, w miednicy i żebrach. Rzadziej jest on zlokalizowany w czaszce lub kościach długich. Jego przyczyną są występujące w szpiku kostnym ogniska nowotworowe oraz patologiczne złamania kości – najczęściej trzonów kręgowych, żeber oraz kości długich. Do złamań dochodzi w efekcie wydzielania przez nowotworowe plazmocyty tzw. cytokin – substancji wzmagających reakcje zapalne organizmu. Powodują one pobudzenie osteoklastów – komórek odpowiadających m.in. za niszczenie kości. Efektem ich działania są ubytki w kościach, ich osłabienie i skłonność do złamań. Pośrednio przyczyniają się też do hiperkalcemii, czyli podniesienia poziomu wapnia we krwi. W wyniku niszczenia kości jego duża ilość jest uwalniana do krwi.
W przebiegu choroby prawidłowe komórki szpiku kostnego są zastępowane zmienionymi przez nowotwór plazmocytami. W efekcie wypierane są prawidłowe komórki krwi. Następuje spadek poziomu czerwonych krwinek, co prowadzi do niedokrwistości. Zmniejszenie liczby prawidłowych białych krwinek powoduje osłabienie odporności, a spadek poziomu płytek krwi – zaburzenia krzepliwości. Wystąpić może również nadlepkość krwi oraz zakrzepica – nieprawidłowe krzepnięcie krwi w naczyniach krwionośnych. Ponadto białko M może być przyczyną występującej czasami w przebiegu szpiczaka niewydolności nerek.
Zobaczcie, czy warto zrobić badanie na obecność genów BRCA1 i BRCA2:
Szpiczak mnogi a nerki
Jednym z najczęstszych powikłań szpiczaka jest niewydolność nerek. Problem ten pojawia się u ok. 20–30% chorych. Niewydolność nerek może wystąpić z kilku powodów. Po pierwsze, mogą one zostać uszkodzone przez nieprawidłowe białko M. Po drugie, może się do niej przyczyniać hiperkalcemia, czyli towarzyszące szpiczakowi uwalnianie wapnia z kości do krwi. Po trzecie, zaburzenia mogą być skutkiem stosowania niektórych leków, zwłaszcza leków przeciwzapalnych. W efekcie nerki mogą nawet całkowicie przestać oczyszczać organizm z produktów przemiany materii. Konieczne może też być odstawienie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak np. ibuprofen.
Neurologiczne objawy szpiczaka mnogiego
Do neurologicznych objawów szpiczaka mnogiego zalicza się uszkodzenie lub ucisk rdzenia kręgowego oraz neuropatia.
Przyczyną ucisku rdzenia kręgowego jest pozaszpikowe ognisko nowotworu. Jego symptomy to mrowienie lub drętwienie, osłabienie kończyn i zaburzenia czynności zwieraczy. Ich nasilenie zależy od stopnia uszkodzenia. Ponadto u chorych na szpiczaka mnogiego często występuje zespół cieśni nadgarstka.
Neuropatia objawia się najczęsciej zaburzeniami ruchowo-czuciowymi. Są one wynikiem m.in. uszkodzenia osłonek mielinowych, zwyrodnień włókien nerwowych, naciekania przez komórki nowotworowe oraz toksycznego działania białka M przy nadlepkości krwi.
Skórne objawy szpiczaka mnogiego
Zmiany skórne nie są częstym objawem szpiczaka. Ich pojawienie się oznacza zazwyczaj bardzo zaawansowane stadium nowotworu. Przybierają one postać różowych, czerwonych i fioletowych grudek, guzków lub blaszek różnych rozmiarów. Objawy skórne towarzyszą również bardzo rzadkiej odmianie szpiczaka mnogiego – zespołowi POEMS. Obok polineuropatii, powiększenia narządów wewnętrznych i zaburzeń hormonalnych występuje przy nim nadmierna pigmentacja skóry, zwiększone owłosienie, ścieńczenie skóry i zmiany przypominające sklerodermię.
Należy pamiętać, że jednym ze skutków szpiczaka mnogiego jest upośledzenie układu odpornościowego. Skutkuje to zwiększoną podatność organizmu na infekcje, w tym m.in. skórne.
Inne objawy szpiczaka mnogiego
W przebiegu szpiczaka mnogiego może także wystąpić powiększenie wątroby. Do rzadkich objawów należy powiększenie obwodowych węzłów chłonnych i śledziony. Niektórym przypadkom, również bardzo rzadko, towarzyszyć mogą kępki żółte (tzw. żółtaki) na dłoniach oraz podeszwach stóp.
Bibliografia:
1. Interna Szczeklika, Kraków 2014
2. A. Dmoszyńska, Postępy w rozpoznawaniu szpiczaka plazmocytowego oraz rekomendacje dotyczące leczenia
