Subkliniczna niedoczynność tarczycy jest najłagodniejszą z postaci niedoczynności tarczycy. Poza nią wyróżnia się niedoczynność umiarkowaną i ciężką. Statystyki wskazują na to, że SNT najczęściej jest diagnozowana u kobiet po 45. roku życia, osób zmagających się z chorobą autoimmunologiczną, osób biorących leki na nadczynność tarczycy (tyreostatyki) lub przeciwpadaczkowe (karbamazepina, kwas walproinowy) oraz osób będących po zabiegu usunięcia tarczycy (tyreoidektomii). Do grupy zagrożenia tym schorzeniem zalicza się także osoby chore na cukrzycę typu I oraz pierwotną niedoczynność nadnerczy.
Objawy subklinicznej niedoczynności tarczycy
Subkliniczna niedoczynność tarczycy najczęściej nie daje objawów. Z tego powodu jest nazywana niedoczynnością tarczycy utajoną, mało objawową lub skąpo objawową. Dorosłe osoby mogą odczuwać bóle głowy, nietolerancję zimna, zaparcia, obniżenie nastroju, kłopoty z pamięcią, stan chronicznego zmęczenia, a nawet depresja lub choroba afektywna dwubiegunowa (na dwa ostatnie schorzenia szczególnie są narażone kobiety bezpośrednio przed lub po menopauzie). Zdarzają się przypadki, w których u chorych osób wraz z postępem zmian w tarczycy notuje się wzrost poziomu cholesterolu.
Objawy subklinicznej niedoczynności tarczycy mogą aktywować się w różnych momentach od początku zmian w poziomie hormonu TSH. Może to nastąpić po roku, ale także po kilku latach od zanotowania pierwszych zmian w gruczole.
Subkliniczna niedoczynność tarczycy u dzieci
Objawy SNT u noworodków i małych dzieci to: przedłużająca się żółtaczka noworodków, opóźnione oddanie smółki po urodzeniu oraz opóźnienie w rozwoju psychicznym i fizycznym dziecka (nieprawidłowy wzrost, trudności w przyjmowaniu pokarmów, nieprzybieranie na masie, obrzęki, zmniejszenie ruchliwości, zachrypnięty płacz, zimna, łuszcząca się skóra). U nieco starszych dzieci SNT objawia się zahamowaniem wzrostu, opóźnionym dojrzewaniem płciowym, trudnościami w nauce, wolniejszą akcją serca, niskim ciśnieniem tętniczym, nietolerancją zimna, zaparciami, sennością, spowolniałą mową, bólami głowy, suchością i łamliwością włosów i paznokci oraz suchością i szorstkością skóry.
Leczenie subklinicznej niedoczynności tarczycy u dzieci polega na regularnym uzupełnianiu hormonów tarczycy w postaci syntetycznej.
Diagnozowanie subklinicznej niedoczynności tarczycy
Aby zdiagnozować zmiany w tarczycy, konieczne jest zbadanie poziomu tyreotropiny (TSH), a także hormonów tarczycy – wolnej tyroksyny (fT4) i trijodotyroniny (fT3). Poza tym lekarz endokrynolog potrzebuje wiedzy na temat poziomu przeciwciał przeciwko komórkom tarczycy.
Diagnostyka SNT polega także na wykluczeniu innych przyczyn niedoczynności. Do tych czynników zalicza się przyjmowanie niektórych leków, takich jak metoklopramidy, H2-blokery, neuroleptyki, lit oraz jod. Podwyższony poziom TSH może być też spowodowany zmianami w obrębie przysadki mózgowej, niewydolnością nerek oraz chorobami psychiatrycznymi.
Leczenie subklinicznej niedoczynności tarczycy
Ze względu na zróżnicowane opinie dotyczące właściwego poziomu hormonu TSH, obecnie nie istnieje jednolita metoda leczenia wszelkich niedoczynności tarczycy. Decyzja o podaniu osobie hormonów tarczycy (L-tyroksyny) jest kwestią indywidualną. Leczeniu poddaje się głównie kobiety w ciąży, a także osoby z dodatkowo stwierdzonym podwyższonym poziomem przeciwciał lub mające jakiekolwiek objawy.
Subkliniczna niedoczynność tarczycy w ciąży
Kobieta planująca ciążę powinna poddać się badaniom poziomu hormonów tarczycy, gdyż jakakolwiek niedoczynność, w tym trudne do zauważenia SNT, może mieć poważny wpływ na zdrowie zarówno jej, jak i dziecka.
Matce z subkliniczną niedoczynnością tarczycy grozi poronienie, odklejenie łożyska, krwawienie poporodowe, niedokrwistość lub nadciśnienie ciążowe. W przypadku płodu istotny jest okres pierwszych 10-12 tygodni ciąży. Jego tarczyca nie produkuje w tym czasie hormonów, tak więc jedynym ich źródłem są hormony tarczycy od matki. Są to zarówno hormony naturalne, jak i te przyjmowane farmakologicznie przez matkę w przypadku niedoczynności.
W późniejszych fazach rozwoju płodu jego tarczyca zaczyna samodzielnie produkować hormony, jednak aż do samego porodu niezbędne są także te produkowane przez gruczoł matki. To sprawia, że nieleczona lub nieprawidłowo leczona SNT zagraża zdrowiu płodu. Do powikłań spowodowanych niedoczynnością tarczycy zalicza się przedwczesny poród, niską masę urodzeniową, noworodkowy zespół zaburzeń oddechowych oraz zwiększone ryzyko zgonu płodu i noworodka.
Aby zapobiec powikłaniom związanym z niedoczynnością tarczycy, należy zgłosić się do lekarza prowadzącego ciążę już po pierwszym objawie mogącym wskazywać na nieprawidłowości w funkcjonowaniu gruczołu. Kluczowe jest ostateczne wykluczenie lub potwierdzenie subklinicznej niedoczynności tarczycy. W przypadku pozytywnej diagnozy należy niezwłocznie rozpocząć leczenie i zgłosić się do lekarza endokrynologa w celu przeprowadzenia dalszego leczenia.
