Co to jest niedoczynność tarczycy? To stan, w którym ten gruczoł produkuje zbyt małą ilość hormonów. Tyroksyna, trójjodotyronina i kalcytonina mają znaczenie m.in. w metabolizmie i przemianach energetycznych, odgrywają bardzo ważną rolę w rozwoju płodu.
Niedoczynność tarczycy i subkliniczna niedoczynność tarczycy: tycie i inne objawy
Niedoczynność tarczycy u mężczyzn występuje rzadziej niż u kobiet. Skutki niedoczynności tarczycy widoczne są w działaniu całego organizmu. Jednym z najczęściej występujących objawów jest zwiększenie masy ciała mimo braku apetytu. Wzrostowi wagi towarzyszy wzrost cholesterolu.
Zależność niedoczynność tarczycy a tycie spowodowana jest spowolnieniem metabolizmu, osłabieniem, chronicznym zmęczeniem, spowolnieniem pracy układu pokarmowego i przewlekłymi zaparciami. Na wzrost masy ciała w niedoczynności tarczycy wpływają też zwiększona męczliwość i zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego, a także duszność powysiłkowa. Ograniczenie sprawności fizycznej może częściowo wynikać z bólów stawowych i sztywności mięśni. Brak ruchu w znaczący sposób wpływa na tycie w niedoczynności tarczycy.
Za co odpowiada tarczyca? Dowiesz się tego z filmu:
Pozostałe dolegliwości powodowane przez niedoczynność tarczycy to:
- suchość i szorstkość skóry, jej bladość i nadmierne rogowacenie,
- „brudne” łokcie i kolana – na łokciach i kolanach skóra jest mocno przesuszona, zrogowaciała, może wyglądać jak brudna,
- łamliwość paznokci i włosów,
- zaburzenia pamięci i problemy z koncentracją, spadek nastroju, a nawet depresja,
- zatrzymanie wody w organizmie – obrzęk twarzy, powiek, szyi,
- ciągłe odczuwanie zimna,
- ochrypły głos,
- zaburzenia miesiączkowania i problemy z zajściem w ciążę oraz jej utrzymaniem,
- spadek libido, impotencja,
- symptomy choroby wieńcowej,
- bradykardia – wolny rytm serca.
Subkliniczna niedoczynność tarczycy to stan, w którym nie występują typowe dla niedoczynności objawy, ale wyniki badań wskazują na chorobę. Przeważnie zauważalne są tylko spadek nastroju i myśli depresyjne, a także zaburzenia gospodarki lipidowej w postaci wzrostu poziomu cholesterolu we krwi. Ponadto subkliniczna niedoczynność tarczycy skutki może mieć w postaci:
- nietolerancji zimna,
- bólów głowy,
- przewlekłego zmęczenia,
- zaparć.
U młodzieży subkliniczna niedoczynność tarczycy może hamować wzrost, opóźniać dojrzewanie płciowe, powodować bóle głowy, senność, trudności z nauce, zwiększać łamliwość włosów i paznokci oraz skutkować zaparciami i nietolerancją zimna.
Przyczyny niedoczynności tarczycy i rodzaje: niedoczynność pierwotna, wtórna, trzeciorzędowa
Niedoczynność tarczycy u dzieci może być wrodzona, dlatego w pierwszych dniach życia u noworodka wykonuje się badanie TSH, czyli tyreotropiny. U dzieci możliwe przyczyny niedoczynności tarczycy to:
- brak tarczycy lub jej nieprawidłowe wykształcenie w życiu płodowym,
- zaburzenia w działaniu podwzgórza i przysadki mózgowej – wtórna niedoczynność tarczycy,
- niedobór jodu w pokarmie, u matek karmiących piersią – zażywanie leków na nadczynność tarczycy lub zapalenie tarczycy – przejściowa niedoczynność tarczycy u noworodków.
Pierwotna niedoczynność tarczycy może być spowodowana przez:
- chorobę Hashimoto – chorobę autoimmunologiczną polegającą na przewlekłym zapaleniu tarczycy,
- zapalenie tarczycy,
- niedobór jodu,
- leczenie nadczynności tarczycy jodem promieniotwórczym,
- rak tarczycy lub nowotwór w obrębie szyi i głowy wymagający stosowania radioterapii lub chemioterapii – prowadzą do fizycznego uszkodzenia gruczołu i jego niedoczynności,
- leki – polekowa niedoczynność tarczycy może wystąpić u osób zażywających amiodaron – substancję stosowaną w leczeniu arytmii, związki litu oraz interferon alfa stosowany w leczeniu onkologicznym.
Wtórna niedoczynność tarczycy występuje wtedy, gdy przysadka mózgowa nie produkuje wystraczającej ilości tyreotropiny, czyli TSH. Zbyt mała ilość tego hormonu nie pobudza do pracy tarczycy. Trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy wynika natomiast z nieprawidłowego działania podwzgórza.
Niedoczynność tarczycy w ciąży jest bardzo szkodliwa dla rozwijającego się dziecka, a wynika najczęściej z tych samych przyczyn co niedoczynność pierwotna.
Leczenie niedoczynności tarczycy i wyniki badań
Potwierdzające niedoczynność tarczycy wyniki powinny uwzględniać poziom TSH, wolnej tyroksyny i wolnej trójjodotyroniny, ważne są też wyniki badania ultrasonograficznego.
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na przyjmowaniu lewotyroksyny – zastępuje ona brakujące hormony tarczycy. Leki na niedoczynność tarczycy należy przyjmować regularnie, o tej samej porze i na czczo. Co 6 do 12 tygodni powinno się wykonać badanie TSH, by monitorować skuteczność terapii.
Niedoczynność tarczycy a ciąża to zależność, która może komplikować leczenie. Lewotyroksyny nie można stosować łącznie z lekami m.in. zawierającymi żelazo. Preparaty z żelazem często są stosowane przez ciężarne w anemii ciążowej.
Leczenie niedoczynności tarczycy jest dożywotnie. W rzadkich przypadkach chorobę można wyleczyć – w przypadku niedoczynności poporodowej, polekowej i podostrym zapaleniu tarczycy.
