Samoakceptacja w psychologii uznawana jest za komponent samooceny – uogólnionej postawy wobec samego siebie, która wpływa na samopoczucie, zakres podejmowanych działań, zachowań w życiu osobistym i społecznym. Ocena własnej osoby uzależniona jest od samowiedzy (czyli zespołu sądów na własny temat, zbudowanych w oparciu o komunikaty ze strony otoczenia i autorefleksję) oraz samoakceptacji – uczuć, jakimi się darzy samego siebie, niezależnie od osiągnięć i porażek. Samoocena stanowi podstawę poczucia własnej wartości – brak samoakceptacji prowadzi do jego obniżenia.
Czym jest samoakceptacja?
Samoakceptacja to emocjonalne nastawienie do samego siebie. Jest to postawa nacechowana zaufaniem i szacunkiem do siebie, troską o własny dobrostan. Akceptując się, żywi się wobec siebie pozytywne uczucia w sposób bezwarunkowy – bez względu na opinie innych ludzi oraz świadomość własnych mocnych i słabych stron. Nawet jeśli pewne cechy pragnie się w sobie zmienić, ich istnienie nie wpływa na stosunek do samego siebie, podobnie jak ułomności bliskich osób nie umniejszają miłości do nich.
Polecamy: Towarzyski sangwinik – charakterystyka. Sangwinik w pracy i w związku
Postawą odwrotną do akceptacji siebie jest samoodtrącenie. Wówczas dominującymi uczuciami związanymi z własną osobą są poczucie winy i niższości, żal, złość, rozczarowanie.
Samoakceptacji, pojętej jako miłość do samego siebie, nie należy mylić z egoizmem. Osoba, która siebie szczerze lubi i kieruje się w życiu troską o siebie, może osiągnąć szczęście i obdzielać pozytywnymi uczuciami otoczenie. Egoista jest przesadnie skoncentrowany na sobie. Niezależnie od bezpośrednich motywów takiej postawy, pierwotną przyczyną często jest fakt, że jednostka nie akceptuje samej siebie. Cała energia przeznaczona jest wówczas na podnoszenie swojej samooceny, na czym cierpią inni ludzie.
Dlaczego pary nie chcą korzystać z pomocy psychologa? Zobaczcie na filmie:
Brak samoakceptacji i jego przyczyny
Zaniżona samoocena to zwykle wynik negatywnych przekonań na własny temat, wpojonych w dzieciństwie. Dzieci uczą się autorefleksji z wiekiem – początkowo informacje na własny temat czerpią z otoczenia, przede wszystkim od rodziców. Jeśli „przeglądając się w nich”, nie znajdują bezwarunkowej miłości i akceptacji, nie są zdolne obdarzyć nimi samych siebie.
Często powtarzane (i to bez przeciwwagi w postaci wyrazów aprobaty, miłości) utrwalają w dziecku niskie mniemanie na temat własnych możliwości, nadmierne poczucie winy, przeświadczenie, że jego potrzeby są mniej ważne od potrzeb innych ludzi oraz że nie ma prawa okazywać słabości. Te uczucia i przekonania to komponenty niskiej samooceny i powiązanego z nią braku akceptacji siebie. Z bagażem takim wkracza się w dorosłe życie.
Konsekwencje braku samoakceptacji
Kiedy człowiek nie potrafi zaakceptować siebie w sposób bezwarunkowy, jego samopoczucie staje się zależne od atrakcyjności fizycznej, stanu majątku czy sukcesów zawodowych. Osoba jest przeświadczona, że na miłość innych ludzi (a także własną) musi zasłużyć, osiągając określone cele. Ponieważ poprzeczkę podnosi sobie coraz wyżej, zwykle nie czuje się ani dość dobra, ani kochana.
Brak samoakceptacji ma wiele poważnych konsekwencji. Osoba, która go doświadcza:
- nie ma odwagi być sobą i realizować swoich prawdziwych potrzeb,
- nie mogąc być autentyczna, nie rozwija swojego potencjału ani nie może efektywnie pracować nad swoimi słabościami,
- nie jest zdolna prawdziwie pokochać innych ludzi i budować z nimi harmonijnych relacji,
- nie potrafi godzić się z tym, na co nie ma wpływu,
- nie osiąga spokoju i satysfakcji z życia.
W rezultacie nie akceptując siebie, trudno osiągnąć tak pożądane sukcesy i aprobatę otoczenia. Ludzie bowiem zwykle podziwiają osoby pogodne, pewne siebie, mające odwagę kroczyć własną drogą.
Samoakceptacja – ćwiczenia służące jej wypracowaniu
Uzdrawiająca samoakceptacja jest czymś, co można wypracować w dorosłym życiu. Niekiedy wymaga to wsparcia terapeutycznego, ale warto spróbować odnaleźć miłość do siebie samodzielnie, bo sukcesy na tym polu są źródłem satysfakcji, a zatem podnoszą samoocenę.
Znajomość prawdziwych potrzeb, aspiracji, potencjału, lęków czy ograniczeń otwiera na zmianę oceniającej postawy wobec siebie na taką, jaką przyjmuje się wobec najlepszego przyjaciela – nacechowaną łagodnością, cierpliwością, szacunkiem, zrozumieniem. Pomocne są w tym procesie ćwiczenia budujące samoakceptację, np.:
- sprawianie sobie małych przyjemności, prezentów,
- troska o własne ciało (odpowiednia dieta, wizyta u fryzjera, na basenie itd.),
- chwalenie samego siebie (np. wyliczanie przed snem najmniejszych choćby sukcesów, które udało się osiągnąć w ciągu dnia).
Ćwiczenie samoakceptacji pozwala na podejmowanie decyzji i działań, które w perspektywie prowadzą do umocnienia miłości do samego siebie:
- stawianie sobie realistycznych celów,
- wybór pracy adekwatnej do własnego potencjału i zainteresowań,
- zerwanie toksycznych relacji i obracanie się w towarzystwie życzliwych osób,
- asertywność w kontaktach z innymi ludźmi.
