Terminy „rak” i „nowotwór” nie oznaczają tego samego. Różnica między nowotworem a rakiem polega na tym, że każdy rak (czyli nowotwór wywodzący się z nabłonka) jest nowotworem złośliwym, jednak nie każdy nowotwór jest rakiem, gdyż istnieje jeszcze wiele nowotworów wywodzących się z innych tkanek organizmu.
Co nazywamy nowotworem?
Nowotwór to patologiczna tkanka, która ma zdolność do nadmiernego, niekontrolowanego wzrostu. Mnożenie się nieprawidłowych komórek uszkadza i zaburza właściwe funkcjonowanie narządu, w którym powstał. Prawidłowe komórki w organizmie przechodzą specyficzny cykl życiowy, dzięki któremu istnieje równowaga między powstawaniem nowych i obumieraniem starych. Pozwala to na zachowanie względnie stałej liczby komórek i gwarantuje prawidłowe funkcjonowanie tkanek.
W tkance nowotworowej procesy zapewniające apoptozę starych komórek (programowaną śmierć) ulegają zahamowaniu, a niektóre komórki zaczynają podlegać niekontrolowanej proliferacji (namnażaniu). Prowadzi to do sytuacji, w której nowe komórki przestają być zdolne do prawidłowego dojrzewania. Właściwie działający układ odpornościowy człowieka powinien wykrywać i niszczyć takie patologiczne komórki. Jednakże czasami dochodzi do zaburzeń w jego funkcjonowaniu, które prowadzą do powstania masy zmutowanych komórek, czyli wytworzenia guza nowotworowego. Komórki w nim obecne wciąż przechodzą proces namnażania. Patologiczny guz powiększa się, powodując po czasie uszkodzenie narządu.
Wyróżniamy nowotwory złośliwe oraz łagodne. Pierwsze zbudowane są ze zmutowanych komórek i nie przypominają zdrowej, prawidłowej tkanki, z której się wywodzą. Wewnątrz guza złośliwego komórki są nietypowe i niskozróżnicowane (niedojrzałe i niewyspecjalizowane w odpowiednią tkankę). Najbardziej złośliwe są nowotwory, które składają się z mało dojrzałych i niezróżnicowanych elementów. Charakterystyczną cechą złośliwych nowotworów jest szybki, agresywny wzrost i zdolność do naciekania na okoliczne tkanki (nie mają torebki łącznotkankowej) oraz tworzenia przerzutów do węzłów chłonnych i narządów odległych. Po niedokładnym operacyjnym usunięciu zazwyczaj następuje ich ponowny wzrost. Rozsiew komórek nowotworowych odbywa się za pomocą układu krwionośnego (głównie dotyczy to mięsaków), limfatycznego (inaczej chłonnego, najczęściej tak rozsiewają się raki), drogą płynu mózgowo-rdzeniowego lub przez jamy ciała. Przerzuty nowotworowe lokalizują się najczęściej w płucach, wątrobie oraz w kościach. Obecność ognisk choroby w oddalonych miejscach w organizmie istotnie pogarsza rokowanie co do przeżycia chorego.
Nowotwory złośliwe oraz łagodne klasyfikowane są ze względu na typ tkanki, z której powstają. Do nowotworów złośliwych zaliczamy:
- Raki – pochodzą z tkanki nabłonkowej narządów, np. rak płuc, rak płaskonabłonkowy skóry, rak piesi czy rak pęcherza moczowego
- Mięsaki – pochodzą z tkanki łącznej, czyli tkanek miękkich, takich jak tkanka włóknista, tłuszczowa, naczyniowa, kostna, chrzęstna, mięśniowa. Zaliczamy do tej grupy np. kostniakomięsaki czy nerwiakomięsaki
- Chłoniaki – pochodzą z tkanki chłonnej (np. z węzłów chłonnych), należą tu przede wszystkim chłoniaki nieziarnicze oraz chłoniak Hodgkina
- Białaczki – wywodzą się z układu krwiotwórczego (zmutowanych białych krwinek), zaliczamy do nich np. ostre białaczki szpikowe
- Nowotwory germinalne – powstają z komórek płciowych w jądrach lub jajnikach, np. rozrodczak u kobiet i nasieniak u mężczyzn
- Nowotwory centralnego układu nerwowego, np. złośliwe glejaki
- Czerniaki – wywodzą się z komórek barwnikowych skóry.
Czym są raki?
Raki są jedną z grup nowotworów złośliwych, które wywodzą się z tkanki nabłonkowej. Powstają w podobny sposób jak inne typy nowotworów. Mutacje dotyczą komórek nabłonka budujących dany narząd.
W zależności od rodzaju nabłonka, z którego się wywodzą, wyróżniamy raki:
- Gruczolakoraki, wywodzące się z nabłonka gruczołowego, np. rak jelita grubego, piersi, trzustki, nerek, tarczycy, jajnika, płuc, prostaty
- Raki płaskonabłonkowe, pochodzące z nabłonka płaskiego, np. rak jamy ustnej, skóry, przełyku, szyjki macicy
- Raki urotelialne, powstają z nabłonka dróg moczowych, np. rak pęcherza moczowego.
Rak a nowotwór – czy to to samo?
W języku medycznym wyraźnie zaakcentowana jest różnica pomiędzy rakiem a nowotworem. Pojęcie nowotworów złośliwych odnosi się do obszernej grupy chorób pochodzących z różnych tkanek, obejmującej także raki, czyli specyficzne nowotwory wywodzące się wyłącznie z tkanki nabłonkowej. Tak więc każdy rak jest nowotworem złośliwym, jednak nie każdy złośliwy nowotwór jest rakiem, gdyż istnieje wiele nowotworów powstających z tkanek innych niż nabłonki budujące narządy.
Bibliografia:
1. Informacje ogólne. https://ptok.pl/dla_pacjentow/wazne_informacje/informacje_ogolne
2. Nowotwory – wprowadzenie. http://onkologia.org.pl/nowotwory-wprowadzenie
